|
That Party in Washington Square Park |
5 |
|
PAC CALLS FOR REMOVAL OF CTA BOSS WASHINGTON |
3 |
|
Washington Post: Trump spoke to GOP official who now wants to ‘rescind’ vote to certify Detroit’s results |
3 |
|
Pour Washington boycotter Israël est désormais antisémite |
3 |
|
Covid: Michigan and Washington State clamp down as US cases pass 11 million mark |
2 |
|
End of Life Washington seeking volunteers |
2 |
|
Homes for Sale in Washington DC |
2 |
|
Monument Academy in Washington DC is providing a safe space for its students amid pandemic |
2 |
|
Washington should invite Taiwan president for a visit: US senator |
2 |
|
ЖК Washington Concept House |
2 |
|
Washington state shooting suspect surrenders in Arkansas |
2 |
|
Deni Avdija Israeli Teenage Sensation Makes NBA History With Washington Wizards Draft |
2 |
|
Washington County residents form broadband cooperative |
2 |
|
Villa On Washington Ave |
2 |
|
Las demandas antimonopolio contra Facebook cuestionarán la adquisición de WhatsApp e Instagram según ‘The Washington Post’ |
2 |
|
Washington Football Team player tests positive for COVID-19 |
1 |
|
2400 41ST ST NW 314 WASHINGTON DC 20007 |
1 |
|
Washington Nationals19 hours ago |
1 |
|
Islamic Center of Washington |
1 |
|
2nd COVID-19 testing site opens in Washington County |
1 |
|
Kerry Washington is now a jewelry designer |
1 |
|
Jefferson and Hamilton Political Rivals in Washington’s Cabinet |
1 |
|
Washington waitress given 1K cash tip hidden under red Solo cups |
1 |
|
deadmau5 At The Anthem Washington DC 11-30-2019 Gallery |
1 |
|
Washington Post’tan çirkin propaganda! |
1 |
|
Teneff Jewelry Inc – Spokane Valley/Washington |
1 |
|
6 Tempat Wisata Sejarah Kemerdekaan Amerika di Washington DC |
1 |
|
Health benefits of cannabis include cure for cancer: MarijuanaPartyca Canada candidate Marc Boyer Marijuana Legalized In Colorado Washington |
1 |
|
Make Brief Business Stays Comfortable With Friendly Washington DC Short Term Housing Units |
1 |
|
Jim Cramer: ‘We’re Seeing the Naked Craven Level of Politics’ in Washington |
1 |
|
Drummers in Washington DC |
1 |
|
George Washington’s Last Days |
1 |
|
Flights with rapid testing are being dubbed ‘covid-free’ Here’s why that is a myth – Washington Post |
1 |
|
Casepoint’s Amy Hilbert on Contracting Cloud Services Cyberthreats During Pandemic WashingtonExec |
1 |
|
Sail Jellyfish off Westport Washington Pacific Ocean |
1 |
|
Zendaya and John David Washington’s ‘Malcom amp Marie’ Sets February Netflix Premiere |
1 |
|
Inicia el ‘impeachment’ del presidente Donald Trump en Washington |
1 |
|
V2 Systems is a small sharp and stable managed IT Services Firm with locations in Northern Virginia Maryland and Washington DC V2 has been a trusted leader for managed IT services in the Washington DC metro area since 1995 |
1 |
|
Protestan simpatizantes de Trump en Washington |
1 |
|
Washingtonia filifera |
1 |
|
Malcolm amp Marie: Zendaya John David Washington drama lands February release |
1 |
|
Monument Academy in Washington DC is providing a safe space for… |
1 |
|
Stephanie Washington Bio Family Husband Net Worth Measurements |
1 |
|
Who is Darran Simon Bio Wiki Age Washington Post Reporter Wife Children Family… |
1 |
|
Washington DC School Guide |
1 |
|
Marijuana Legalized In Colorado Washington |
1 |
|
Washington library announces changes |
1 |
|
For ‘Baby’ action Washington urge to pass stimulus and movement Jamie Dimon Slams Politicians |
1 |
|
Cincinnati Bengals at Washington Football Team |
1 |
|
Washington Higher Education Secretariat |
1 |
|
we service Washington Philadelphia and Severna Park |
1 |
|
Gov Stitt Back In Oklahoma After Two Days Of Meetings In Washington DC |
1 |
|
Civil War Washington |
1 |
|
Washington hiker rescued from Mount Rainier dies in ER is brought back to life |
1 |
|
Washington Justice Part Ways With Aimgod JJANU And Stitch |
1 |
|
Who Is Responsible for the Taliban – The Washington |
1 |
|
Obama Quit Coaching Sasha’s Basketball Team Over ‘True Washington’ Beef |
1 |
|
Blazers pick Isaiah Stewart out of Washington for Pistons |
1 |
|
Wayne County Republicans ask to ‘rescind’ their votes certifying election results — The Washington Post |
1 |
|
Washington Wire |
1 |
|
Netflix Zendaya ve John David Washington’lı “Malcolm amp Marie”den Görsel Paylaştı |
1 |
|
Alaska earthquake reminder that tsunamis triggered by quakes can reach Washington |
1 |
|
Washington council looks at increasing water rates |
1 |
|
Five positives and negatives from Washington vs Detroit |
1 |
|
Must-Watch: Marijuana Legalization Hearing in Washington State Part 4 |
1 |
|
Washington state again reports record number of COVID-19 cases |
1 |
|
Washington Forum |
1 |
|
Daviess County Courthouse Washington Indiana |
1 |
|
The Daily 202: The corrosive consequences of GOP leaders humoring Trump as he sows doubt in democracy James Hohmann/Washington Post |
1 |
|
Two churches in Washington state burn in apparent arson attacks |
1 |
|
Olyan légvédelmi rakétarendszert vesz a honvédség amilyen Washingtont is védi |
1 |
|
Zendaya ile John David Washington’ı buluşturan “Malcolm amp Marie” için geri sayım başladı |
1 |
|
A Manual To Casino Gambling Along The Northern I-5 Corridor In Washington |
1 |
|
Washington Union State |
1 |
|
The purple graphs show data from Eastern Washington the green graphs are for Western Washington Wa |
1 |
|
From the Desk of Zoe Washington – Janae Marks |
1 |
|
Barack Obama Quit Coaching Sasha’s Basketball Team Over ‘True Washington’ Beef |
1 |
|
For 25K You Can Publish Climate Denial in The Washington Post |
1 |
|
700K Washington |
1 |
|
Washington Sees Fastest Coronavirus Growth Since March: Report |
1 |
|
Snapshots from Washington DC |
1 |
|
Click on the picture to see this fantastic article the Washington City post did on us back in April! |
1 |
|
WTOP Huddle: Is Alex Smith starting a good thing for the Washington Football Team |
1 |
|
‘Washington Post Live’ Names Indian American Broadcast Producer Chitra Wadhwani Editorial Director |
1 |
|
Zendaya amp John David Washington’s Netflix Movie Is Now a Surprise Oscar Contender |
1 |
|
پیوست 4 89 1 کلیات در این فصل در ابتدا به مقدمه ای در مورد سؤال پژوهش و ارتباط بین متغیرها پرداخته خواهد شد سپس به ضرورت و اهمّیّت پژوهش، سؤالات اصلی و فرعی، تعاریف مفهومی و تعاریف عملیاتی متغیرها مورد بحث قرار می گیرند 1 1 مقدمه از موضوعات مورد علاقه ی محققین علوم انسانی در سال های معاصر، احساس تنهایی و شادکامی1 افراد است شناخت عوامل مؤثر در این پدیده های روانی از چالش های جدی دانشمندان است که پژوهش حاضر نیز بدان می پردازد خانواده به عنوان مهم ترین ساخت اجتماعی که می تواند در شکل دهی ساختار روان فرزندان و تأمین نیازهای آنان نقش مهمی داشته باشد، باید مورد توجه قرار گیرد هر انسانی در طول زندگیش، فارغ از تمام ارتباط ها، گاه نیاز به تنهایی دارد و گاه در میان اجتماع است و دلش در جای دیگر سیر می کند این احساس تنهایی2در دوره های مختلف زندگی به شکل های مختلف ظهور و بروز می یابد و با اوج و فرود هایی، کمابیش در وجود انسان خودنمایی می کند تنهایی، احساسی دردناک و اضطراب آور است که عمری به طول تاریخ بشری دارد و هر انسانی، بدون شک در لحظاتی از زندگی تنهایی را احساس می کند؛ اما باید توجّه کرد که شدّت و ضعف آن برای افراد مختلف در دوره های مختلف متفاوت است مطالعه ی این احساس، در روانشناسی عمری نسبتا کوتاه دارد، امّا در فلسفه، ادبیات و مذهب می توان نشانه هایی را با توجّه به این موضوع یافت هانکوک3، 1986، به نقل از کرواس پارلو4، 2008 پژوهش حاضر به بررسی برخی از عوامل تعیین کننده احساس تنهایی به عنوان یک متغیر وابسته می پردازد سالیوان51953 براي اولين بار به بررسي دقيق وموشكافانه ي روابط بين افراد می پردازد ساليوان بر لزوم برقراري رابطه با ديگران به دليل ريشه داشتن آن در نيازهاي اساسي انساني تأكيد مي كند و بي كفايتي در ارضاي نياز به داشتن روابط صميمي با ديگران را تحت عنوان تنهايي مطرح مي كند امروزه ارتباط با ديگران، يكي از مهم ترين و با ارزش ترين بخش زندگي هر يك از ما محسوب می شود در واقع بيشترين ساعات عمر ما با ديگران گذرانده مي شود در نتيجه نوع ارتباط، در زندگي هر كس نقش بسيار مهمي را ايفا مي كند ارتباط بين فردي، فرآيندي است كه به وسيله آن اطلاعات و احساسات خود را از طريق پيام هاي كلامي و غير كلامي با ديگران در ميان مي گذاريم اين توانايي موجب تقويت رابطه ي گرم و صميمي ما با ديگران به ويژه اعضاي خانوده مي شود و سلامت رواني و اجتماعي ما را بيش از پيش فراهم می کند شولتز و شولتز6، ترجمه سید محمدی، 1384 انسان ها، به خصوص نوجوانان و جوانان، در عصر حاضر که دوره ارتباطات خوانده می شود، راه های ارتباطی زیادی برای برقرار کردن ارتباط با دیگران مخصوصاً هم سالان، دوستان و حتّی دوستان دوستانشان دارند با وجود اینترنت، شبکه های اجتماعی، پیامک و ارتباط های رو در رو، هنوز احساس تنهایی در بین مردم وجود داردمارگالیت7، 2010 این تعارضات ارتباطی، موجب فاصله ی عمیق بین فردی می شود بولتون8؛ ترجمه سهرابی، 1383 و مشکلاتی هم چون افسردگی، اضطرب، ناشاد بودن و گاهی خودکشی به دنبال دارد ساکلفسکی و یاکولیک9، 1989 که تهدیدی برای سلامت روان فرد و جامعه می باشد تأمین روابط خانوادگی و اجتماعی مناسب، برای سلامت جسمانی و روانی هر فرد الزامی است و این نیاز از کودکی وجود دارد و تا آخر عمر باقی می ماند در پژوهش حاضر، رابطه ی بین خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی تعیین کننده و احساس تنهایی مورد بررسی قرار می گیرد در بعضی خانواده ها، فرد به دلیل فرهنگ خانواده یا نحوه ی ارتباط اعضای آن با یکدیگر، قادر به برقراری روابط مطلوب و حل تضادهایش نیست و در نتیجه احساس تنهایی را تجربه می کند سیپرساد،10 2006 از یک سو والدین و دیگر اعضای خانواده می توانند با گسترش روابط خود و تشویق کردن رشد شخصی فرزندان، احساس کارآمدی و شایستگی آنان را تقویت کنند و موجب کاهش احساس تنهایی را در آنها شوند از سویی دیگر همین روابط در خانواده می تواند موجب افزایش شادکامی فرزندان شود که عامل اصلی سلامت روان می باشد موضوع شادکامی و روان شناسی مثبت نگر، بحث مهمی در روانشناسی معاصر است با توجه به نقش شادکامی و اثربخشی آن، روان شناسان مختلف در سال های آخر قرن بیستم، توجه به احساسات مثبت را در رأس قرار داده و از آنجا که شادی یکی از هیاجانات اصلی بشر محسوب می شود، هرکس به فراخور دنیای خودش آن را تجربه کرده است چامورو پرمیوزیک، بنت و فارنهام11، 2007 در گذشته های دور، برداشت افراد از شادکامی، مترادف با مفهوم شانس بود؛ به این معنی که نیرویی خارجی، شخص را تحت تأثیر قرار داده و او را وادار به انجام کاری می کند همگام با عصر روشن نگری این باور تا حدود زیادی تغییر کرد و عقیده بر این شد که نیروی تعقل و مسؤلیت شخص به اندازه ای است که او قادر است سرنوشت خود را تعیین کند بنابراین، مفهوم شادی به مفهومی تبدیل شد که برای همه و در هر زمان و مکان دست یافتنی بود این واقعیت که ما آرزو داریم شاد باشیم، باعث شد شادکامی به ارزش تبدیل شود و اساس نظام بهزیستی جوامع را تشکیل دهد مک ماهون12، 2006 امروزه، اعتقاد بر این است که در نظر گرفتن شادکامی و طراحی برنامه هایی برای شاد بودن، باعث افزایش شادکامی می شود، که شاخص سلامت روانی است عناصری، 1386 از میان تمام اموری که تحت کنترل انسان است؛ خانواده و روابط اجتماعی، مهم ترین عواملی هستند که بر شادکامی افراد تأثیر می گذارند داشتن دوستان صمیمی و شبکه ی خانوادگی قوی، کمک کننده های مهمی برای شادکامی و بهزیستی کلی محسوب می شوند این عوامل احتمالاً بزرگترین علت شادکامی و سلامتی هستند اما تا کنون رابطه ی این عوامل به ویژه با نمونه ایرانی مورد پژهش قرار نگرفته است در نظریه دسی و ریان13 ریان و دسی، 2000 نیز، بر عوامل سازنده ی رفتار انسان تأکید می شود و اعتقاد بر آن است که هر فرد دارای سه نیاز روانی پایه «خودمختاری14»، «شایستگی15» و «وابستگی16» می باشد، که ارضای این ها از ضروریات رشد فردی می باشد این نظریه شرایط خانه، مدرسه و جامعه را بررسی می کند که باعث افزایش رضایت از زندگی و بهزیستی و شادکامی بیشتر افراد می شود هرچه شرایط محیط، مخصوصاً شرایط خانوادگی فرد طوری باشد که بتواند رابطه ی بهتری با دیگران داشته باشد و نیاز تعلق داشتن به دیگران را به خوبی ارضاء کند؛ و در عین حال بتواند در تغییرات پیرامونش دخالت داشته باشد، احساس رضایت بیشتری خواهد داشت حمايت والدين از خودمختاري و استقلال كودكان در گفت وگوها، تعاملات و اقدامات مشترك آنها، به ادراكات خودمختاري كودكان مي انجامد و براي آنها پيامدهاي مثبت و سازگارانه دارد از سوي ديگر، مهار شديد كودك به وسيلة پدر و مادر به كاهش خودمختاري و ايجاد تصور مهار بيروني منجر خواهد شد و احساس شایستگی او کمرنگ می شود اما آیا ارضای این نیاز می تواند موجب شادکامی در یک مدل علّی تحلیل مسیر شود؟ این سؤالی است که هنوز بدان پرداخت نشده است به ویژه با نمونه ایرانی ادراكات محيطي خانوادگي از اين نظر كه نقش مهمي در ادراك مهار، كفايت ادراك شده و خودمختاري نسبي دارند، منابع انگيزشي مهمي هستند والدين و تجارب فرزندپروري آنها نقش مهمي در ادراكات محيطي كودكان دارد و اين ادراكات به نوبه خود نقش مهمي در احساسات درونی مثبت و منفی فرزندان ایفا می کند یکی از جنبه های رشد انسان، فرایند اجتماعی شدن اوست ذاتی بودن زندگی جمعی در انسان ها، ضرورت تماس با دیگران را به عنوان امری گریز ناپذیر جلوه می دهد رشد اجتماعی در بردارنده ارتباط سالم و منطبق با موقعیت در افراد است پرداختن به جنبه های اجتماعی زندگی و کسب آمادگی های لازم برای برقراری رابطه ای سالم با دیگران، یکی از وظایف دست اندر کاران تعلیم و تربیت است حسین چاری و خیر، 1381 اولین زندگی جمعی انسان ها در خانواده شکل می گیرد پس می توان گفت تعداد افراد خانواده در زندگی می تواند نقش مهمی ایفا کند سامانی 1381 معتقد است: خانواده ابتدایی ترین و مهم ترین نهاد جامعه بشری محسوب می شود و نقش بسیاری در فرایند های اجتماعی و بهداشت روانی فرد و جامعه ایفا می کند نقش خانواده در فرهنگ ایران و جهان بسیار برجسته بوده تا جایی که شاید بتوان گفت خانواده نقش بسزایی در شکل گیری شادکامی و احساس تنهایی داشته باشد ولی هنوز معلوم نیست که آیا این رابطه با واسطه گری نیازهای روان شناختی است؟ و این که ترکیب خرده متغیرهای هر کدام و تأثیر آن ها بر یکدیگر چگونه است؟ هدف پژوهش حاضر، پرداختن به رابطه ی این سه دسته متغیر است 1 2 بیان مسأله گاهی اوقات اعضای خانواده خصوصاً فرزندان، دچار عواطف منفی مثل احساس تنهایی می شوند با توجه به تحقیقات انجام شده، این عواطف منفی، باعث بروز پریشانی و آسیب های روانی در افراد می شود از طرفی دیگر عواطف مثبت از جمله رضایت از زندگی و شادکامی، سلامت روان را برای فرد و جامعه به ارمغان می آورد؛ اما چگونه خانواده و ارتباط اعضای آن می تواند چنین تأثیراتی بر احساس تنهایی و یا شادکامی آنان بگذارد، هنوز به روشنی معلوم نگردیده است خانواده، به عنوان نخستین واحد اجتماعی مرتبط با جوانان، و همچنین ارتباط والدین و فرزندان، از جمله مواردی هست که نظر صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودک و محیط اطراف او را به وجود آورده و موجب رشد همه جانبه ی کودک می شود از این رو بیش از تمام محیط های اجتماعی در رشد و تکامل فرد تاثیر دارد و یکی از فضاهای موثر در تکوین ابعاد شخصیتی فرزندان می باشد سامرز17، 2006 پژوهش ها نشان داده اند که ارتباط با دیگران، ادراک شایستگی و خود پیروی می توانند پیش بینی کننده ی قوی برای احساس تنهایی و شادکامی باشند خانواده اولین محیطی است که می تواند این نیاز ها را در فرزندان ارضا کند و باعث بروز احساسات مثبت و جلوگیری از عواطف منفی شود پژوهشها همچنین نشان داده اند که محیط خانواده و تعداد فرزندان و اختلاف سن آنها با والدینشان می توانند بهزیستی و رضایت از زندگی و در نتیجه شادکامی را پیش بینی کنند پژوهشگران تحقیقاتی بر روی احساس تنهایی و شادکامی انجام داده اند و نقش عوامل متعددی همچون دلبستگی18، افسردگی19، سبک های والد گری20 و متغیرهای دیگر را مورد بررسی قرار داده اند؛ اما نقش عوامل اجتماعی مثل الگوهای ارتباطی در خانواده21 و تعداد فرزندان و اختلاف سنی آنها با هم در ایران کمتر مورد توجه و بررسی بوده است از آن جایی که از یک سو بررسی ها مؤید آن است که خانواده می تواند بر ارضای نیازهای فرزندان تأثیر داشته باشد و از سوی دیگر بررسی ها حاکی از رابطه بین نیازهای روانی فرزندان و بهداشت روانی آنان است، به نظر می رسد عامل ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی بتواند به عنوان میانجی بین الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی و شادکامی باشد در این تحقیق نقش واسطه ای نیازهای روان شناختی بنیادی در رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی و شادکامی، بررسی شده است شکل مفهومی پژوهش حاضر به شرح زیر است: شادکامی گفتوشنود نیازهای بنیادی روانشناختی همنوایی احساس تنهایی شکل 1 1 نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده، شادکامی و احساس تنهایی ضمناٌ برخی عوامل دموگرافیک از جمله تفاوت سنی فرزندان با والدینشان و تعداد فرزندان خانواده نیز، مورد بررسی قرار گرفتهاند 1 3 ضرورت و اهمیت تحقیق همۀ جوامع ، خواستار شادي، سعادت و سلامت روان شناختی افراد خود و نهادهای خانوادگی هستند براي رسیدن به این خواسته باید تا آنجا که ممکن است عوامل تأثیرگذار بر سلامت، بهداشت روان و کیفیت زندگی را شناخت یکی از این عوامل، خانواده و نحوهی ارتباطات اعضاي آن با یکدیگر است از ویژگی هاي مهارت هاي ارتباطی خانواده، قابل یادگیري بودن آن است هارجیه و دیکسون22، 2004؛ به نقل از رحیمی و خیر، 1386 در نتیجه، می توان این مهارت ها را در جهت مثبت تغییر داد و کیفیت زندگی بالاتري را سبب شد در عین حال با توجه به رویکردهای جدید به مسائل علوم انسانی مبنی بر تأثیرپذیری یافته های علمی از بافت و زمینه فرهنگی و درهم تنیدگی مسائل فرهنگی با معارف انسانی، هم چنین به دلیل محدود بودن شمار پژوهشها در این زمینه ، انجام پژوهش حاضر در فرهنگ ایرانی حائز اهمیت ویژه ای خواهد بود به این دلیل ضمن این که با انجام پژوهش حاضر، گام هایی در این قلمرو و در فرهنگ ایرانی در قالبی عالمانه برداشته و سنگ بنای بسیار مناسبی برای پژوهش های بعدی خواهد شد، بستری جهت انجام مطالعات بین فرهنگی فراهم می آورد با توجه به ضرورت روانشناسي مثبت نگر، اكنون بيشتر پژوهش ها متمركز بر عوامل محافظت كننده، بهبود سلامتي و تجارب بهداشتي ميباشد علاوه بر اين دانشمندان علوم پزشكي عنوان ميكنند كه شادي و شادكامي، رضايت از زندگي و بهزيستي رواني ايدههايي هستند كه اكنون زمان بررسي آن فرا رسيده است مسائلي كه در علم پزشكي كمتر به آن توجه شده است و بيشتر به اختلالات روانی و عواطف منفي پرداخته شده است و اين مسئله اساساً به اين دليل است كه عواطف منفي مشكلات جدي براي افراد و جامعه به وجود مي آورد اگرچه مساله روابط بین فردی و احساس تنهایی، رضایت و شادکامی و حتی استقلال شخصی در نگاه نخستین بدیهی به نظر می رسد؛ ولی هرکدام از موضوعات، تا زمانی که از طریق بررسی های دقیق و علمی تبیین نشوند و ارتباط پیچیده ی آن ها روشن نگردد، قابلیت داوری و آموزش پیدا نمی کنند اگرچه روابط اجتماعی و خانوادگی و چگونگی برقراری و ابعاد آن، عمری به درازای عمر انسان دارند، ولی بررسی های علمی در این زمینه، گام های اوّلیّه خود را بر می دارند حجت و کراندال23، 1989 بنابراین، سازمان دهی مطالعه ای در زمینه پیش بینی احساس تنهایی و شادکامی بر اساس ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه گری نیازهای اساسی روانشناختی، دارای اهمّیّت فراوانی است با این پژوهش گامی هر چند کوچک در جهت کمک به علم تعلیم و تربیت که مقدمه سلامت روان جامعه است، برداشته می شود 1 4 اهداف تحقیق هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی الگوهای ارتباطی خانواده با احساس تنهایی و شادکامی با واسطه گری نیازهای بنیادی در فرزندان می باشد 1 5 سوال اصلی تحقیق پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به سوال زیر خواهد بود: 1 آیا الگوهای ارتباطی خانواده، با واسطه گری نیاز های بنیادی، احساس تنهایی و شادکامی را در فرزندان پیش بینی می کند؟ 1 6 سوال های فرعی تحقیق در راستای پاسخگویی به سوال اصلی، سوالات فرعی دیگری قابل بررسی خواهد بود: 1 آیا الگوهای ارتباطی خانواده، می تواند احساس تنهایی و شادکامی را در فرزندان پیش بینی کند؟ 2 آیا الگوهای ارتباطی خانواده می تواند نیازهای بنیادی فرزندان را پیش بینی کند؟ 3 آیا نیازهای بنیادی فرزندان، پیش بینی کننده ی احساس تنهایی و شادکامی آنها هستند؟ 4 آیا تعداد فرزندان با الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی خود فرزندان رابطه دارد؟ 5 آیا تفاوت سن فرزندان با والدین، با الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی فرزندان رابطه دارد؟ 1 7 تعاریف مفهومی متغیرها 1 7 1 احساس تنهایی پپلو و پرلمن24 1979، به نقل از ساکلفسکی25 و همکاران، 1986، می گویند، احساس تنهایی یک تجربه عاطفی ناخوشایند است که در نتیجه ی عدم انطباق بین روابط میان فردی واقعی و روابط آرمانی شخص به وجود می آید 1 7 2 شادکامی به اعتقاد آرگایل26 2001، شادکامی شامل سه جزء اساسی است که شامل: هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطف منفی از جمله افسردگی و اضطراب است در تحلیل مفهوم شادی، نظریه پردازان بیشتر به دو مؤلفه ی شناختی و هیجانی اشاره نموده اند مؤلفه ی شناختی بیشتر بر رضایت از زندگی و مؤلفه هیجانی بر حالت هایی مانند خندیدن، شوخ طبعی و تعادل میان هیجان های مثبت و منفی دلالت دارند آرگایل، 2001؛ سلیگمن27، 2002 1 7 3 نیاز های روان شناختی بنیادی دسی و ریان 2000 در نظریه خود تعیین گری28SDT خود فرض می کنند که سه نیاز روان شناختی ذاتی وجود دارد که زیر بنای رفتار است این نیاز ها شامل نیاز به شایستگی، خودمختاری و وابستگی ارتباط داشتن است خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون29، ریان و ریس30، 1996 شایستگی به عنوان احساس اثر بخشی و مؤثر بودن روی محیط است دسی و ریان، 2000 ارتباط با دیگران، دوست داشتن و حمایت کردن دیگران و هم چنین دوست داشته شدن و حمایت شدن از سوی دیگران است بامیستر و لیری31، 1995؛ بالبی32، 1958؛ هارلو33، 1958؛ ریان، 1993؛ به نقل از دسی و ریان، 2000 1 7 4 الگوهای ارتباطی خانواده مفهوم الگوی ارتباطی خانواده، بیان گر دنیای ظاهری خانواده است که بر اساس کیفیّت ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر و محتوای ارتباط، نوع کار، فعّالیّت و فضای ارتباطات و تعاملات در درون خانواده تعریف می شود کوئرنر، فیتزپاتریک342002، بارل35 و فیتزپاتریک، 1990، به نقل از فیتزپاتریک، کوئرنر، 2004 دو بعد زیر بنایی جهت گیری گفت و شنود36 و جهت گیریی همنوایی37 شناسایی شده اند که تعیین کننده چگونگی ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر می باشند 1 8 تعریف عملیاتی متغیرها 1 8 1 احساس تنهایی بر اساس فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی اجتماعی – عاطفی SELSA S 38 سنجیده خواهد شد احساس تنهایی کل، از مجموع نمرات سه بعد احساس تنهایی رمانتیک، خانوادگی و اجتماعی به دست می آید 1 8 2 شادکامی این سازه به معنای این که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد، می باشد نمره ی فرد در پرسشنامه ی شادکامی آکسفورد39 آرگایل، مارتین و گرسلند40 1989؛ به نقل از آرگایل، 2001، ملاک سنجش خواهد بود 1 8 3 نیاز های روان شناختی بنیادی میزان ارضای نیازهای روان شناختی بنیادی، یعنی نیاز به خودپیروی، نیاز به شایستگی و نیاز به ارتباط از طریق نمره ی فرد در پرسشنامه مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی گانیه41، 2003 سنجیده خواهد شد این مقیاس یکی از سه مقیاس مجموعه مقیاس های نیاز های روان شناختی بنیادیBPNS42 است 1 8 4 الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده یعنی بعد جهت گیری و بعد همنوایی توسط نمره ی فرد در ابزار تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطات خانواده43که توسط ریچی44 و فیتزپاتریک در سال 1994 به این منظور تهیّه شده، سنجیده خواهد شد 1 8 5 عوامل دموگرافیک منظور از عوامل دموگرافیک در پژوهش، تعداد فرزندان خانواده ها، تفاوت سنی فرزندان با یکدیگرکه بر اساس سال محاسبه می شود و تفاوت سنی فرزندان با والدینکه باز هم بر اساس سال محاسبه می شود می باشد 2 مبانی نظری و پیشینهی تحقیق در این فصل به دو بخش مبانی نظری و تحقیقات پیشین در رابطه با متغیرهای پژوهش پرداخته می شود 2 1 مبانی نظری در این بخش به منظور مطالعه و بررسی تاریخچه و مبانی نظری، به بررسی دیدگاه های مختلف نظری در رابطه با هر چهار متغیّر این پژوهش پرداخته می شود موضوعات مطرح شده عبارتند از: الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی 2 1 1 الگوهای ارتباطی خانواده کلین45 و وایت461996، به نقل از سیگلمن47، 1999 معتقد است نظریه ی سیستم ها، خانواده را به صورت سیستم در نظر می گیرد در این دیدگاه، هر بخش بر بخش های دیگر هم تأثیر می گذارد و هم از آن ها تأثیر می پذیرد بسیاری از متخصصان، به جای معرفی خانواده به عنوان یک سیستم یا گروه پردازش اطلاعات یا جامعه ای با فرصت مبادله بین اعضای آن، خانواده را به عنوان نوعی ارتباط و گفت و شنود معرفی می کنند فیتزپاتریک، 2004 واتزلاویک48، بیوین49 و جکسون50، 1967، به نقل از کلارک51 و شیلدز52، 1997، خانواده را سیستمی قانون گذار تعریف می کنند که اعضای آن به طور دائم در حال تعریف و تجدید نظر در تعریف ماهیت روابط خود بر مبنای الگوی ارتباطشان هستند شناخت این الگوها به شناخت بعضی از جنبه های عملکرد خانواده کمک می کند در واقع، شناخت انواع مختلف الگوها و سبک های ارتباطات خانوادگی، علاوه بر توصیف، به پیش بینی و توضیح عملکرد خانواده و توصیه و تجویز های مربوط به آن هم کمک می کند فیتزپاتریک، 2004 فیتزپاتریک و نُلر531993، خانواده را به عنوان گروهی از خویشاوندانی که هوِیّت گروهی و حس مشترکی از خانه را ارائه می دهند و گذشته و آینده مشترکی را تجربه می کنند، تعریف کرده اند به اعتقاد نُلر و فیتزپاتریک 1993، خانواده، توسط سه مقوله تعریف می شود: ساختار54، وظیفه مداری55 و فرایندهای تبادلی56 در تعریف ساختاری، سلسله مراتب اعضای خانواده از لحاظ قانونی و زیست شناختی با توجه به سن و جنس مورد توجه است تمرکز بر نیازهای روانی اجتماعی خانواده، در تعریف وظیفه مداری گنجانده می شود؛ و فرایندهای تبادلی بر احساسات و پاسخگویی دو جانبه اعضا به یکدیگر تأکید دارد فیتزپاتریک 2004، الگوهاي ارتباطات خانوادگی را، چگونگی تعامل بین اعضاي خانواده براي رسیدن به عقاید مشترك و نحوه ی اتخاذ تصمیمات توسط خانواده تعریف می کند ریچی و فیتزپاتریک1990، به نقل از فیتزپاتریک، 2004، دو بعد جهت گیری همنوایی و جهت گیری گفت و شنود را در الگوهای ارتباطات خانواده، شناسایی کردند کوئرنر و فیترزپاتریک1997، جهت گیری گفت و شنود را این گونه تعریف کرده اند که میزان تحقق شرایطی در خانواده که در آن، همه ی اعضای خانواده به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث و تبادل نظر درباره ی طیف وسیعی ازموضوعات تشویق می شوند کوئرنر و فیتزپاتریک 1997، جهت گیری همنوایی را میزان تأکید بر همسانی نگرش ها، ارزش ها و عقاید اعضای خانواده تعریف می کنند ترکیب این دو بعد، چهار طرحواره ی ارتباطات خانوادگی را شکل می دهد فیتزپاتریک و ریچی، 1994 که الگوهای ارتباط خانواده خوانده می شوند کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002 آن ها چهار نوع خانواده را این گونه معرفی کرده اند: خانواده توافق کننده57، خانواده کثرت گرا58، خانواده حفظ کننده59، خانواده به حال خود واگذاشته60 که در شکل 1 2 قابل مشاهده هستند خانواده های توافق کننده: در این خانواده ها، گفت و شنود و همنوایی بالایی وجود دارد؛ از یک سو علاقه به ارتباط های باز و از سوی دیگر حفظ سلسله مراتب موجود، اهمیت دارند فرزندان این خانواده ها معمولا، برای گفت و شنودهای خانواده ارزش قائل هستند آن ها با عقایدی که در مسیر عقاید و ارزش های والدینشان است هماهنگ می شوند و در برابر چیزهایی که آن ها را از باورهای والدینشان دور می کند، مقاومت می کنند پدر و مادر هم ضمن علاقه ی فراوان به فرزندان و تصمیمات آن ها، در نهایت خودشان تصمیم می گیرند فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a، 2002b خانواده های کثرت گرا: این خانواده ها در بعد گفت و شنود بالا و در بعد همنوایی پایین هستند در این نوع خانواده، پرورش مهارت ارتباطی و باور های مستقل در فرزندان در اولویت است موضوعات، سرگشاده مطرح می شوند و همه ی اعضا در آن شرکت دارند پدر و مادر ضرورتی برای کنترل فرزندان یا تصمیم گیری برای آن ها نمی بینند آن ها به فرزندان اجازه می دهند به طور برابر در تصمیم گیری ها شرکت کنند آن ها در تصمیم گیری، بیشتر تحت تأثیر عقاید منطقی قرار می گیرند و ضمن احترام به دیدگاه والدین، خودمختار هستند فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a، 2002b خانواده های حفظ کننده: در این خانواده ها همنوایی بالا است اما گفت و شنود کم است و بر پیروی از مرجع قدرت که پدر یا مادر است تأکید می شود به تفکر و ارتباطات باز اهمیتی داده نمی شود پدر و مادر معتقدند باید برای تمام اعضای خانواده تصمیم بگیرند و دلیلی برای توضیح تصمیماتشان نمی بینند اعضای این خانواده همنوایی خشک یا غیر قابل انعطافی دارند و هیج نظری آن ها را وادار به بحث کردن نمی کند فرزندان در این خانواده ها ارزش کمی برای گفتگو قائلند و به تصمیم گیری های خودشان بی اعتمادو بدبین هستند چنی، مک لئود و اتکین61، 1971، به نقل از کواستن62 و اندرسون63، 2004 خانواده های به حال خود واگذاشته یا بی قید: این خانواده ها در هر دو بعد همنوایی و گفت و شنود، پایین هستند میزان تعامل اعضای خانواده بسیار کم است و موضوعات کمی هستند که درباره ی آن ها گفت و گو می شود پدر و مادر معتقدند که همه اعضا باید قادر به تصمیم گیری باشند اما بر خلاف خانواده های کثرت گرا، به تصمیم فرزندان و گفتگو اهمیتی نمی دهند آن ها ارزش کمی برای گفتگوهای خانوادگی قائلند و خودشان همه تصمیمات را می گیرند و فرزندان بیشتر تحت تأثیر گروه هم سن و سالان خود به تصمیم گیری می پردازند این خانواده ها مانند خانواده های حفظ کننده، تعارض را تهدید کننده می دانند زیرا می تواند همین مقدار کم انسجام موجود را نیز، از بین ببرد فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a همنوایی توافق کننده کثرت گرا حفظ کننده به حال خود واگذاشته گفت و شنود شکل 2 1 شکل ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده 2 1 2 نیاز های روان شناختی بنیادی باميستر و لري، 1995؛ بالبي، 1958؛ هارلو، 1958؛ ريان، 1993؛ به نقل از زرندي، 1385، نيازها به را عنوان غذاي دروني و روان شناختي شناخته اند كه براي رشد و دوام روانشناختي و بهزيستي و انسجام ضروري هستند دسی و ریان 2002، نظریه خودتعیین گری را به طور مختصر این گونه تعریف می کنند: آدمی سه نیاز اصلی روان شناختی دارد و در صورتی که این نیازها به شکلی مناسب برآورده شوند، فرد احساس مطلوبی خواهد داشت این سه نیاز عبارتند از: الف نیاز به احساس کفایت و شایستگی، ب نیاز به پیوند جویی یا ارتباط با دیگران و ج نیاز به خودمختاری خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون و همکاران، 1996 دسی و ریان 1985، به نقل از البرزی و البرزی، 1385، با تکیه بر مفهوم مسند مهارگذاری ادراک شده ی64 هایدر، که بین علیّت فردی رفتارهای مبتنی بر انگیزش درونی و علیّت غیر فردی کنش های مبتنی بر عوامل محیطی تمایز قایل می شود، معتقدند احساس خودمختاری از ضروریات سلامت روان فرد می باشد شایستگی به عنوان احساس اثر بخشی و مؤثر بودن روی محیط است دسی و ریان، 2000 ارتباط با دیگران، دوست داشتن و حمایت کردن دیگران و هم چنین دوست داشته شدن و حمایت شدن از سوی دیگران است بامیستر و لیری، 1995؛ بالبی، 1958؛ هارلو، 1958؛ ریان، 1993؛ به نقل از دسی و ریان، 2000 در جایی دیگر دسی و ریان 2002 اظهار می کنند که نظریه ی خود مختاری، یک نظریه عمومی انگیزش آدمی است که، به میزانی که رفتار، خود تأیید شده یا خود تعیین شده است، می پردازد اندیشه اصلی خودمختاری این است که نوع یا کیفیّت انگیزش، نسبت به مقدار کلی انگیزش، اهمیت بیشتری در پیش بینی پیامدهای مهمی مثل سلامت روانی، عملکرد اثر بخش و یادگیری عمیق دارد تیلور65 و انتومانیس66، 2007 بر اساس نظریه ی خودمختاری، زمانی که افراد بر اساس دلایل درونی سبک تنظیم درونی و همانند سازی کاری را انجام می دهند، رضایت از زندگی و سازگاری بیشتری دارند شلدون، ریان و رایز، 1996؛ شلدون و کسر67 ، 1995 در نظریه ی خود تعیین گری چنین فرض شده است که حفظ تمایل انگیزش درونی، در گرو ارضای سه نیاز اولیه شایستگی، خودمختاری و روابط است گرولنیک68، دسی و ریان، 1997 محیطی که با حمایت خود، زمینه ی ارضای این نیازها را فراهم کند، باعث لذّت بردن از اعمال و در نتیجه تنظیم خود مختار رفتار می گردد گانیه، 2003 شلدون و الیوت69 و کسر 2001، معتقدند که ارضای نیاز ها شرایط لازم را برای رشد روان شناختی، انسجام یافتگی و بهزیستی شخص فراهم می کنند و زیر بنای گستره ی وسیعی از رفتارهای ما را تبیین می کنند هم چنین مداخلات روان شناختی می توانند بر مبنای مفهوم نیازها طرح ریزی شوند نظریه خود تعیین گری بر این عقیده است که دسته ی مهمی از فرآیندها و تعاملات ناشی از محیط خانواده، به باورها و ادراکات کودکان که متأثر از باورها و رفتارهای والدین با آن هاست، بر می گردد گرولنیک، دسی و ریان، 1997 و شانک70 و پاجیرز71، 1996 گرونلینک، ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال کودکان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در کودکان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری کودکان نقش بسزایی در خودکارآمدی کودکان دارد شانک و پاجرز، 1996 حمایت والدین، ابزار مهمی برای رشد احساس کفایت و شایستگی شخصی است گینزبرگ و برنشتاین72؛ به نقل از استرایت73، نیتزل74، سیرز75 و هوک76، 2001 2 1 3 احساس تنهایی احساس تنهایی در روانشناسی سابقه ای کوتاه دارد اما در فلسفه، ادبیات و مذهب آثار بسیاری را می توان یافت که به آن پرداخته اند هانکوک، 1986، به نقل از کرواس پارلو، 2008 پپلو و پرلمن 1981، معتقدند احساس تنهایی تجربه ی ناخوشایندی است که در پاسخ به نارسایی های کمّی یا کیفی در روابط اجتماعی ظاهر می شود الهاگین77 2004، احساس تنهایی را این گونه تعریف می کند که تنهایی، تجربه فردی ناخوشایندی مانند تفکر مبنی بر متمایز بودن از دیگران است که با مشکلات رفتاری قابل مشاهده، مانند غمگینی، افسردگی و عصبانیت همراه است، ناهمخوانی بین توقعات و آرزوهای فرد با امکان دستیابی او به این آرزوها را در روابط اجتماعی نشان می دهد و به صورت رفتارهایی نظیر اجتناب از تماس با دیگران مشخص می گردد از دیدگاه برخی از صاحب نظران، نحوه ادراک روابط اجتماعی، علّت بروز احساس تنهایی است هینریچ و گالون78، 2006؛ جونز79، 1981؛ هاکلی، برلسون، برنتسون و کاسیوپو80، 2003؛ به نقل از رحیم زاده، بیات و اناری، 1388 برخی پژوهشگران به جای آن که احساس تنهایی را صرفا یک هیجان منفی تلقی کنند، آن را تداعی کننده پاره ای از هیجان های منفی مانند اضطراب و افسردگی، می دانند رایت81، 2005؛ به نقل از رحیم زاده، بیات و اناری، 1388 احساس تنهایی را می توان نارسایی و ضعف محسوس در روابط بین فردی دانست که به تجربه ی نارضایتی از روابط اجتماعی منجر می شود پونزیتی82 و هوپ مه یر83، 1999 اشر84 و پاکت85 2003، تنهایی را آگاهی شناختی فرد از ضعف در روابط فردی و اجتماعی خود توصیف می کنند که به احساس غمگینی، پوچی، تأسف یا حسرت منتهی می شود پارک هورست86 و هوپ مه یر1999، تنهایی را به عنوان احساس ناراحتی از انزوا تعریف کرده اند بلای 871989، به نقل از دیل88 و اندرسون، 1999 احساس تنهایی را بر پایه ی سه مولفه شناختی، خلقی و رفتاری تعریف می کنند اما ویس89 1973 دو بعد برای تنهایی معرفی کرده است تنهایی عاطفی90 و تنهایی اجتماعی91 در احساس تنهایی هیجانی یا عاطفی، فقدان وابستگی عاطفی به شخص یا افراد دیگر برجستگی دارد، در حالی که در احساس تنهایی اجتماعی، عدم درگیری در روابط و شبکه های اجتماعی نقش بارزی دارد تنهایی عاطفی، مربوط به دور بودن افراد نزدیک یا دوست داشتنی یا فقدان آن هاست که با دل بستگی مرتبط است مارگالیت، 2010 تنهایی اجتماعی به نبودن ارتباطات راضی کننده و دوستان بازمی گردد؛ هم چنین با گروه همسالان و شبکه های اجتماعی مرتبط است آشر و پاکوئت، 2003 سالیوان 1953، بر لزوم برقراری رابطه با دیگران، به دلیل ریشه داشتن آن در نیازهای اساسی انسانی تأکید می کند و بی کفایتی در ارضای نیاز به صمیمیت دیگران یا صمیمیت بین فردی را تحت عنوان تنهایی مطرح می کند این احساس، تجربه ای ناخوشایند و عمیق است و می تواند ناشی از عدم ارضای نیاز ذاتی به تماس فیزیکی باشد به نظر سالیوان 1953، در بزرگسالی نیاز به مشارکت در فعالیت های اجتماعی بروز می کند و عدم ارضای آن، منجر به احساس تنهایی می شود اوج نیاز به هم نوع در قالب احتیاج به محبّت دیگران و تبادل محبّت به منظور برقراری روابط دوستی صمیمانه یا در بالاترین سطح آن، نیاز به عشق به فردی دیگر متجلی می شود ریشه تنهایی به نظر او در عدم ارضای یکی از این نیازها، در مراحل مختلف است هانریش و گلون 2006 هم معتقدند افرادی که در برقراری و حفظ روابط رضایت بخش با دیگران ناتوان هستند و در نتیجه در برآوردن نیاز تعلق داشتن مشکل دارند، حس محرومیتی را تجربه می کنند که احساس تنهایی نام دارد رایکمن92 1959؛ به نقل از حجت و کراندال، 1989، معتقد است انسان ها از تنها شدن هراس دارند و آستانه ی احساس تنهایی را متأثراز تاریخچه ی رشدی افراد می داند به نظر وی، فقدان تماس فیزیکی مستمر در دوران کودکی ممکن است به ناراحتی های جسمانی و عاطفی، اعم از احساس تنهایی منجر شود 2 1 4 شادکامی افلاطون شادکامی را محصول جانبی منصف بودن و اخلاقی عمل کردن می دانست پلاتو93، 2001 ارسطو، معتقد بود همه ی تلاش انسان، معطوف تأمین شادکامی برای داشتن زندگی خوب است هیوجز94، 2001 ارسطو معتقد است دست کم سه نوع شادمانی وجود دارد؛ در پایین ترین سطح، شادی را همان لذت می داند در سطح بالاتر شادی همان موفقیت و کامیابی است و نوع سوم شادی، برآمده از معنویت است آیزنک، 1990؛ به نقل از نصوحی و همکاران، 1383 غزالی شادکامی حقیقی بشر را، نتیجه به دست آوردن دانش او می داند او می گوید: شادکامی بشر در شناخت خدا، بندگی او و پیروی از دین است کیمیای سعادت، 1361 از دیدگاه کانت، شادکامی پاداشی طبیعی است برای رفتار پرهیزگارانه و با فضیلت، بنابراین رفتار اخلاقی منجر به شادکامی می شود دور95، 2002 کینگ وناپا96 1998 معتقدند که انسان ها معمولاً به دنبال شادی هستند و شادکامی اهمیت ویژه ای در زندگی مردم دارد الگوي ارايه شده توسط شلدون و ليوبوميرسكي972004 درباره شادي از تازه ترين نمونه ها در اين زمينه مي باشد آنهادر توصيف شادي سه مولفه ی كليدي را مطرح نمود ه اند كه عبارتند از: 1 نقطه شروع ثابت98 2 شرایط99 3 کنش های عمدی100 نقطه شروع، به آمادگي هاي ژنتيكي و ارثي اشاره دارد و از اين نظر عامل ثابت اين الگو به شمار مي رود به بيان ديگر اين عامل بيانگر سطح شادي، در زمان صفربودن ديگر عوامل الگو مي باشد شرايط، در برگيرنده متغيرهاي جمعيت شناختي مانند سن، وضعيت تأهل، وضعيت استقلال و درآمد، تسهيلات، امكانات و بافت خانه و خانواده و مذهب مي باشد و از اين نظر، نسبت به عامل اول از ثبات كمتري بر خوردار است كنش هاي عمدي به فرآيندهاي تلاش مدار و هدف مند زندگي فرد اشاره دارد و در برگيرنده جنبه هاي شناختي مانند داشتن نگرش های مثبت و کمال گرا، رفتاری مانند ابراز علاقه به دیگران و خواست های ارادی مانند دنبال کردن هدف های معنا دار می باشد آرگایل 2001 به عنوان پيشگام در نظريه پردازان شادي، ارتباطات اجتماعي را از مؤلفه هاي مهم شادي می داند و پيوندهاي نزديك هم چون دوستي، عشق و ازدواج را از نمونه هاي بارز و اثرگذار بر شادكامي شمرده است آرگايل همان جا بر اين باور است كه خانواده يكي از قوي ترين پيوندهاي ارتباط اجتماعي است و ابعاد گوناگون آن مانند شمار اعضاي خانواده، تحصيلات، درآمد، ساختار قدرت و همبستگی اعضاي خانواده از تعيين كننده هاي شادي هستند دینر101 2002 معتقد است شادکامی، نوعی ارزشیابی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است وین هوون102 1997، اعتقاد دارد: شادکامی عبارت است از مقدار ارزش مثبتی که یک فرد برای خود قائل است در مطالعات گوناگون افراد شاد را با ویژگی های زیر تعریف می کنند: اول آنکه از عزت نفس و احترام به خود بالایی برخوردارند و خودشان را دوست دارند این افراد به اخلاقیات توجه بسیار دارند و عقلانی رفتار می کنند ژانوف بولمن103، 1989 دوم آن که این افراد احساس کنترل شخصی بیشتری دارند و در انجام امور به تواناییهایشان بیشتر از ناتوانایی هایشان می اندیشند لارسن،104 1989 سوم آنکه افراد شاد، خوش بین هستند و بیشتر از افراد بدبین احساس شادی دارند سلیگمن، 1991 چهارم آنکه افراد شاد برون گرا هستند و در ارتباط و همکاری با دیگران توانمندند افراد شاد در مقایسه با افراد ناشاد، چه در تنهایی و چه در حضور دیگران، احساس شادی می کنند دینر، سندویک، پاوت و فوجیتا105، 1992 شوارز و استراک106 1991 معتقدند که افراد شادکام، کسانی هستند که در پردازش اطلاعات در جهت خوش بینی و خوشحالی سوگیری دارند؛ یعنی اطلاعات را طوری پردازش و تفسیر می کنند که به شادمانی آن ها منجر شود دینر و لوکاس107 2000، فرد شادکام را فردی زنده دل، سالم، فرهیخته، برون گرا، خوش بین، مذهبی، دارای عزت نفس بالا و تمایلات فروتنی می دانند؛ اما بعضی پژوهش گران در دهه 1980 مدعی کشف ژن شادی شدند آن ها شادمانی را به برون گرایی و ثبات هیجانی مربوط ساختند و از آن جا که این ویژگی های شخصیتی نیز تا حد زیادی مبنای ژنتیک دارند، ادعای فوق مطرح شد آیزنک108، 1990، به نقل از کشاورز و وفاییان، 1386 فروید، طنز را وسیله ای برای دست یابی به شادی با وجود تمام اتفاقات اضطراب آور و شرایط نامساعد می داند طنز، از ارزش ایمن سازی بسیاری برخوردار است فروید معتقد است بدون داشتن حس طنز و استفاده از آن در موقعیت های مناسب امکان ندارد بتوان از لحاظ روانی شاد بود طنز به ما این توانایی را می دهد که شادی را در زندگی حفظ کنیم جیکسون109، 2005، نقل از عناصری، 1386 دینر و دینر 1995 و آرگایل 2001 معتقدند شادکامی، شامل حالت خوشحالی یا سرور هیجانات مثبت، راضی بودن از زندگی و فقدان اضطراب عواطف منفی است بعضی فیلسوفان معتقد بودند شادکامی را می توان به بهترین وجه با سرکوب امیال و خواسته ها به دست آورد، در حالی که عده ای دیگر، تحقق یافتن امیال را دلیل شادکامی می دانستنند فریش110، 2006 کار 1385 معتقد است که شادکامی حقیقی از ارضای امیال حاصل نمی شود، بلکه از انجام چیزی که از لحاظ اخلاقی ارزش انجام دادن را دارد، حاصل می شود 2 2 پیشینه تحقیق در این قسمت، پژوهش های انجام گرفته در مورد متغیرهای اصلی پژوهش و ارتباط آنها با یکدیگر را مد نظر قرار خواهد گرفت 2 2 1 پژوهش های مربوط به ارتباط الگوهای ارتباطی خانواده با احساس تنهایی و شادکامی پژوهش های انجام گرفته مربوط به احساس تنهایی در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته است که دلایل آن را می توان به گسترش روزافزون این پدیده در همه ی جوامع دانست پپلو و پرلمن، 1982 تجربه نشان داده است احساس تنهایی با افسردگی رابطه دارد کرن111 2005، یکی از متغیرهای مؤثر بر افسردگی را، تجربه ی احساس تنهایی دانست یافته ها نشان داده اند که جوانان بیشتر از بزرگسالان تنهایی را تجربه می کنند تنهایی به ویژه میان دانشجویان یک مشکل عمده برای مشاوران و درمان گران است نتایج تحقیقات نشان داده اند که تنهایی همبستگی مثبتی با مشکلات درونی شده دارند فونتین، یانگ، برکز، دج، پرایز، پتی و بیتز112، 2009 در پژوهشی که ارتباط بین بعد ارتباطی گرمی حمایت گری خانواده و احساس تنهایی را مورد بررسی قرار می داد، این دو همبستگی منفی داشتند دیزلند113، 2000 داده ها نشان می دهند نوجوانانی که رابطه ی عاطفی گرمی با والدین خود دارند و راجع به مسائل خود با والدین به راحتی گفت و گو می کنند، به رشد عاطفی، اجتماعی و رفتارهای بهنجار آن ها کمک می شود و احساس تنهایی کمتری خواهند کرد خوئی نژاد، رجایی و محب راد، 1386 نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت کوئرنر و ماکی114، 2004 و با اضطراب و افسردگی رابطه منفی دارد گودیکانست115 و نیشیدا116، 2001 لوبدل117 و پرلمن 1986، در یک پژوهش بر روی دانشجویان دختر و والدین آنها، به بررسی موضوع ذکر شده پرداختند: آیا احساس تنهایی والدین و شیوه فرزندپروری آنها، با احساس تنهایی فرزندشان ارتباط دارد؟ یافته ها نشان داد که دخترانی که از مهرورزی والدین و رفتارهای مثبت آن ها بی بهره بودند، نمرات احساس تنهایی بالاتری داشتند شِیوِر118 و پپلو 1979؛ نقل از بولاک119، 1993 گفتند که کسانی که در کودکی والدینشان را دور از خود حس می کردند، در بزرگسالی احساس تنهایی بیشتری داشتند در بررسی بین ارتباط بین سبک های دلبستگی در خانواده و احساس تنهایی، پژوهش برلین120 و همکاران 1995 نشان داد که احساس تنهایی در کودکان نا ایمن اجتنابی پایین و در کودکان ایمن متوسط است اما نتایج پوهش میکولینسر و ناچشون121 1991 نشان داده که افراد دلبسته ایمن به دلیل روابط رضایت بخششان با دیگران احساس تنهایی پایین تری دارند هنوود و سولانو122 1994 نشان دادند که احساس تنهایی کودکان با راهبردهای ارتباطی ضعیف و نگرش منفی به دیگران ارتباط معنا داری دارد پژوهش گران پیشین جونز، کارپنتر و کوئین تانا123، 1985 به نقش عوامل فرهنگی و رابطه والدین با کودک حجت، 1982 در فرهنگ های مختلف به ویژه رابطه مادر با کودک حجت، 1989 یا جانشین مادر و ارتباط اولیه او با کودک، اشاره کرده اند و آن را بر میزان احساس تنهایی تجربه شده، نحوه واکنش به تنهایی و احساس گزارش شده از تنهایی و رشد و شکل گیری احساس کودکان مؤثر می دانند محیط خانواده، نوع ارتباط افراد و نوع تربیت فرزندان توسط والدین، همگی می توانند پیش بینی کننده ی احساس تنهایی فرزندان باشند نتایج تحقیقات خیّر و حسین چاری، 1381 نشان می دهد که سبک تربیتی سهل گیرانه با احساس تنهایی نوجوانان رابطه ی مثبت دارد، اما میزان آسیب آن به نوجوانان کمتر از سبک تربیتی مستبد است این موضوع شاید به این دلیل باشد که والدین سهل گیر از تنبیه و سرزنش فرزندان خود اجتناب می کنند و تنها توجه کمتری نسبت به آن ها دارند، این بی توجهی تخریب کمتری در روابط عاطفی آنان با فرزندان آن ها دارد و فرزندان آن ها احساس بهتری نسبت به والدین دارند و کمتر احساس تنهایی می کنند ساختارهای خانواده شامل تضادها، هم دلیها، سبک های فرزندپروری و نحوه تعاملات، بر ابعاد مختلف شخصیت اثر دارد هم چنین ساختار خانواده با ابعد خودپنداره و سلامت روانی و نحوه شکل گیری آن ارتباطی قوی دارد نلر، اسمیت، بوما وشوییتزر124، 1992 برخی پژوهش ها نشان داده است که برداشت و درک فرزندان از روابطشان با والدین، پیش بینی کننده خوبی برای رضایتمندی آنان از زندگی است لانگ و لانگ125، 1992؛ به نقل از آقا محمدیان و حسینی، 1384 جوکار و رحیمی 1386 به بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش آموزان پرداختند و نشان داده شد که الگوی میان خانواده های کثرت گرا و توافق کننده که در بعد جهت گیری گفت و شنود بالاتر هستند، با خانواده های توافق کننده و بی قید که در بعد جهت گیری همنوایی بالاتر هستند، از لحاظ شادی، تفاوت معتاداری وجود داشت اعضاي الگوي ارتباطي توافق كننده پس از الگوي كثرت گرا، شادي بيشتري نسبت به ساير الگوها تجربه نمودند در اين الگو، همنوايي و گفت و شنود، هردو در سطح بالايي قرار دارند بالابودن گفت و شنود در اين الگو سبب شده تا از ساير الگوها نمره شادي بالاتري داشته باشد اگر بخواهيم الگو هاي ارتباطي را در يك پيوستار شادي رسم كنيم، الگوي ارتباطي كثرت گرا بيشترين شادي و الگوي محافظت كننده كمترين ميزان شادي را دارند در خانواده توافق كننده اگرچه سلسله مراتب قدرت معين شده است، ارز ش ها و عقايد همسان است، ميل به وابستگي وجود دارد، پرهيز از كشمكش در اولویت است و روابط درون خانواده بر ارتباطات بيرون ترجيح داده مي شود؛ اما وجود گفت و شنود و به دنبال آن مسئوليت پذيري، ساختار حمايتي و بالا رفتن عزت نفس و نيز هماهنگي علايق شخصي با علايق خانودگي موجب رضايت در محيط خانواده براي نوجوانان مي گردد کوئرنر و فیتزپاتریک، 2002a نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت کوئرنر و ماکی126، 2004 و با اضطراب و افسردگی و احساس تنهایی رابطه منفی دارد گودیکانست127 و نیشیدا128، 2001؛ ویتنگل129 و هولت130، 1998 از طرفی دیگر بعد همنوایی با اضطراب رابطه مثبت ساراسون131 و همکاران، 1983؛ کوروش نیا، 1385 و با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه منفی کوئرنر و ماکی، 2004؛ اسمیت، تریاندیس و سواین132، 1965 نشان داده اند و در آخر تأثیر ارتباطات و حمایت اجتماعی بر شادمانی در برخی پژوهش ها مورد تأیید قرار گرفته است کوپر، اوکامورا و گورکا133، 1992 کاواماتو134 1999، با توجه به برخی تحقیقات، شادمانی را در ارتباط مستقیم با روابط خانوادگی، وضعیت خانوادگی و در نهایت سلامت روان می داند یالسین135 2007 در پژوهشی به 27 زوج که برای آموزش مهارت های ارتباطی ثبت نام کرده بودند، مهارت های ارتباطی را آموزش داد بعد از پایان دوره، گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل سازگاری زناشویی و احساس شادی بالاتری داشته اند در پژوهشی که کشاورز، مولوی و کلانتری 1387 به بررسی تعداد اعضای خانواده با شادکامی برداخته بودند، بین این دو متغیر رابطه منفی وجود داشت که می تواند ناشی از این باشد که افزایش تعداد اعضای خانواده ضمن این که با کاهش استانداردهای زندگی همراه می شود، می تواند با افزایش سطح استرس ها و تجارب منفی مرتبط با زندگی روزمره افراد خانواده نیز همراه باشد که این امر به کاهش سطح شادکامی افراد خانواده منجر می شود این در حالی است که افزایش تعداد اعضای خانواده و خواهران و برادران، با افزایش چالش ها و تعارضات همراه است، که می تواند سطح شادکامی را کاهش دهد بر اساس پژوهش شاکریان 1388، تعداد فرزندان رابطه معنی داری با رضامندی زناشویی و بهزیستی دارد از آنجایی که بر اساس تحقیقات ریان و فردریک136 1997، به زیستی و رضایت مندی از زندگی با شادکامی همبستگی مثبت و با اضطراب، افسردگی، احساس شایستگی و خودکارآمدی همبستگی منفی دارد، می توان گفت تعداد فرزندان می تواند نقش بسزایی در شادکامی و بهزیستی در محیط خانواده ایفا کند چنگ و فوراهام 2003 نیز معتقدند که تعداد فراوانی از فرزندان تنش زا از میزان شادکامی خانواده می کاهند 2 2 2 پژوهش های مربوط به ارتباط نیازهای روان شناختی بنیادی و احساس تنهایی و شادکامی پژوهش ها نشان می دهند افرادی که مشکلات مداومی در ایجاد و حفظ ارتباط با دیگران دارند، و در ارضای نیازهای تعلق پذیریشان ارتباط با دیگران مشکل دارند، رشد هیجانی و اجتماعی شان با مشکل مواجه می شود و به آشفتگی های روان شناختی از قبیل تنهایی و افسردگی منجر می شود بنابراین بازشناسی و ارزیابی ویژگی های احساس تنهایی می تواند در کمک به بهداشت روانی دانشجویان مؤثر واقع شود گوزنز137، 2009 بوین و هیمل138 1997 دریافتند که تنهایی اثر واسطه ای بین شرایط اجتماعی و پیامدهای افسردگی دارد به نظر کاسیدی139 و آشر 1992 توانایی نوجوان در تعامل با هم سالان از نشانه های روابط و صلاحیت اجتماعی است و از پیش بینی کننده های مهم احساس تنهایی نوجوان می باشد کودکانی که در مدرسه از طرف هم سالان طرد شده اند یا محبوب نیستند و نمی توانند افکار و احساسات خود را با آنان در میان بگذارند، نسبت به کودکان محبوب تر، به طور معناداری احساس تنهایی بیشتری دارند همچنین تحقیقات نشان داده، دانش جویاني كه به لحاظ اجتماعي خوب سازگار نمي شوند، در فعاليتهاي اجتماعي دانشگاه كمتر مشاركت مي كنند به احساس تنهايي بيشتر منجر مي شود؛ در نتيجه اين افراد، حمايت اجتماعي و فرصت درگيري فعاليتهاي اجتماعي كمتري دريافت مي كنند لیندزی140، 2006 کوبورن و تریگر141 2003، تجربه ی دانشگاه را یک دوره ی خاص و منحصر به فرد می دانند که هرگز در فرد به طرز یکسانی تکرار نمی شود بنابراین در ابتدای ورود به دانشگاه، فرد ممکن است با از دست دادن پیوند اجتماعی با دیگران، وابستگی عاطفی خود را از دست بدهد فقدان این رابطه ی صمیمی می تواند به احساس هیجانی و اجتماعی منفی در آن ها منجر شود اشر و کویی142 1990، دریافته اند بی اعتباری نزد هم سالان منجر به احساس تنهایی می شود، زیرا عدم پذیرش هم سالان و نداشتن روابط با آن ها ممکن است از حس ارزش اجتماعی بکاهد و به احساس تنهایی منجر شود دی جانگ گیرو143لد 1978 هم طی پژوهش هایی به این نتیجه رسیده اند که اگر نیاز به تعلق افراد ارضا نشود و فاصله ی اجتماعی آن ها زیاد شود، احساسات منفی مثل احساس تنهایی ایجاد می شود هنگامي كه دانشجويان به ويژه دختران با محيطهاي تازه مواجه مي شوند ممكن است واكنشهاي عاطفي مختلفي نشان دهند، از جمله تغيير فعاليتهاي روزمره، كاهش مشاركت رسمي و غيررسمي در فعاليتهاي اجتماعي، قطع روابط و مبادلات نامتقارن گرم، احساس تنهايي، عجز و يأس كه از عارضه هاي انزواي اجتماعي هستند چلبی و امیرکافی، 1383 پژوهش گران نشان داده اند، سطح بالای حرمت خود به شدت با شادی و رضایت از زندگی و سطح پایین حرمت خود با افسردگی، اضطراب و پرخاشگری مرتبط است مرک144، 1995، 2006 افرادي که عزت نفس بالایی دارند، روي شایستگی هاي مثبت خود تمرکز می کنند و در تعبیر و تفسیر رویدادها و واکنش به آنها به گونه اي عمل می کنند که احساس مثبت خود ارزشی را در خود حفظ کنند کرنیس145، 2006 و به طور طبیعی احساس خودارزشی و شایستگی منجر به تجربه عواطف و احساسات مثبت در آنان خواهد شد به بیان واضح تر افراد با عزت نفس بالا از راهبردهاي خودتنظیمی سازگارانه و پاسخهاي مؤثرتري در موقعیتهاي مختلف استفاده می کنند که این شیوه ی برخورد، شادکامی آنان را در بر دارد اورسان و جاست146، 2007 اویشی147 و دینر 2001 هم عزت نفس و هماهنگی اجتماعی را به عنوان پیش بینی کننده های شادکامی، بررسی کردند اسمیت و راکیلیف148 1999 در پژوهشی، ارتباط بین احساس کنترل در مدرسه را با میزان شادکامی دانش آموزان بررسی کردند نتایج این گونه بود که دانش آموزانی که امکان همکاری و دخالت در محیط مدرسه را داشتند، احساس کنترل بیشتری بر محیط داشتند و این احساس کنترل بر محیط موجب احساس بیشتر شایستگی و در نتیجه شادکامی بیشتر آن ها می شد با توجه به نظریه دسی و ریان، آرگایل 2001 برقراری رابطه مثبت با دیگران، هدف مند بودن زندگی و رشد شخصیتی را در ارتباط مستقیم با شادکامی می داند دینر و همکاران 1999 هم معتقدند، سلامت روان موجب شادکامی می شود، و سلامت روان نیز با استقلال شخصیتی رابطه مستقیم دارد پس بنابر تحقیقات انجام شده، استقلال شخصی بر شادکامی تأثیر دارد سایر تحقیقات نشان می دهند شادمانی می تواند سلامت جسم، احساس امنیت، قدرت تصمیم گیری، روحیه مشارکتی، شرکت در جمع و میزان رضایت از زندگی را افزایش دهد مایرز149، 2002 آرگایل و لو150 1991 در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که شرکت دانش آموزان در فعالیّت های گروهی و ارتباط داشتن با هم سالان، رابطه مستقیم با شادکامی دارد چنگ151 و فوراهام152 2003 نیز، عوامل مؤثر بر شادکامی را بررسی کردند و اعلام کردند تقویت اعتماد به نفس، افزایش تعداد دوستان و حلقه ارتباطات بر میزان شادکامی می افزاید هانریش و همکاران2006 نیز، پس از بررسی و پژوهش هایی به این نتیجه رسیده اند که در حالی که تفاوت های فردی در شدت نیاز به تعلق داشتن و چگونگی برآوردن آن وجود دارد، ارضای این نیاز مستلزم تعاملات مثبت و زیاد با افراد دیگر در یک موقعیت بادوام است که منجر به شادکامی طرفین می شود در پژوهش لارسن 1989، آزمودنی ها در موقعیت های تصادفی، خلق خود را گزارش کردند و میزان شادکامی خود را در زمان هایی که با دوستان یا خانواده بودند، درجه بندی کردند میزان شادکامی گزارش شده در لحظاتی که در ارتباط با دیگران بودند بیشتر گزارش شده است هسیانگ هوی1532009 نتایج تحقیق خود در مورد سن والدین هنگام تواد فرزندان و سلامت روان فرزندان در آینده را گزارش کرده است که خودپیروی، خودباوری، خصومت، افسردگی و فعالیت های شناختی با سن پدر و مادر رابطه معنی دار دارند سن پدر اثر منفی بر روی خودپیروی و خود باوری دارد اما بین افسردگی و سن پدر، رابطه مثبت وجود دارد بین سن مادر و فعالیت های شناختی رابطه مثبت وجود دارد او هم چنین اعتقاد دارد که بین سن والدین و تفاوت سنی فرزندان با سلامت روان و بهزیستی فرزندان رابطه معنی داری وجود دارد از آنجایی که بین بهزیستی و سلامت روان و شادکامی رابطه وجود دارد پس می توان نتیجه گرفت سن والدین و تفاوت سنی فرزندان می تواند پیش بینی کننده شادکامی باشد در پژوهشی که حسین چاری و کیانی1387 انجام دادند، بین خودکارآمدی ادراک شده و تعامل اجتماعی دانش آموزان دوره راهنمایی با تعداد خواهران و برادران آنها رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت بررسی ها نشان دهنده تأثیر عمیق خواهر و برادر بر یکدیگر می باشند و تأثیر خواهر و برادر در سال های بین دو تا ده سالگی بسیار عمیق است به اعتقاد ماسن، کیگان و کانجر 1998، به نقل از حسین چاری و همکاران، خواهران و برادران معیارها و الگوهایی را برای تقلید کردن از یکدیگر پدید می آورند که به کمک آنها می توانند کنش های متقابل اجتماعی را تمرین نمایند و در هنگام بروز تنش های عاطفی از یکدیگر حمایت کنند کودکان در تعامل با خواهران و برادران خود، در کنار رقابت جویی و تسلط جویی، وفاداری و کمک به یکدیگر و تعامل اجتماعی را می آموزند 2 2 3 پژوهش های مربوط به ارتباط الگوهای ارتباطی خانواده با نیازهای روان شناختی بنیادی هانگ154 1999 به نقش الگوهای ارتباطی خانواده و اثر آن بر عزت نفس، خودافشا سازی، خود بازنگری و میل به کنترل پرداخت او گفت که بعد گفت و شنود دارای پیامدهای مثبت و بعد همنوایی در بیشتر موارد پیامدهای منفی به دنبال داشته است او معتقد است که افراد در خانواده های دارای گفت و شنود، دید مثبتی نسبت به خودشان دارند و در مورد افکار و احساساتشان بیشتر با خانواده و دوستانشان صحبت می کنند و نسبت به خانواده هایی با بعد هم نوایی بالا، اجتماعی تر هستند و ارتباط بیشتری با دیگران برقرار می کنند در تحقیق هانگ همچنین ذکر شده است که افراد در خانواده هایی که بعد هم نوایی بالاتر دارند، تمایل به کم رویی و عزت نفس پایین در فرزندان دیده شده است به عبارتی او معتقد است که محیط سرشار از حمایت و ارتباط باز سبب رشد برخی از مهم ترین ویژگی های شخصیت از جمله عزت نفس و توانایی های اجتماعی و ارتباط برقرار کردن می شود در رابطه با ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و ارتباطات، تحقیقات نشان داده که خانواده هایی با گفت وشنود بالا معمولاً ارتباطی باز ایجاد می کنند آن ها مخالفت ها و ابراز احساسات را تشویق می کنند که این کار، لذت از ایجاد ارتباطات وسیع با دیگران و درگیر شدن در ارتباطات و تعلق خاطر به بودن در جمع را به دنبال دارد در مقابل در خانواده های با جهت گیری همنوایی بالا، از ارتباطات باز اجتناب می کنند و فرزندان در این خانواده ها از ارتباط با دیگران اجتناب می کنند ریچی، 1991؛ به نقل از الوود155 و اشرادر156، 1998 بروکس157 1997معتقد است که در خانواده های با گفت و شنود بالا، فرزندان احساس می کنند که والدینشان آنها را درک می کنند و برایشان اهمیت قائلند در نتیجه، عزّت نفس آنها رشد می کند دوست داشتن دیگران، توجه به احساسات دیگران در ارتباطات و رشد استقلال فردی، از نتایج گفت و شنود بالاست پژوهش ها وتحقیقات در مورد رابطه همنوایی و سلامت روان نیز نشان می دهند که والدین سخت گیر، فرزندانی با مشکلات ارتباطی، افسردگی و احساس تنهایی بالا و عزت نفس پایین خواهند داشت کروکنبرگ، جکسون و لنگروک158، 1996؛ هوانگ، 1999؛ به نقل از رحیمی و خیّر، 1386 بر مبنای بعضی پژوهش ها، خودمختاری این گونه نیست که در دوره ی نوجوانی در مقابل وابستگی عاطفی قرار بگیرد ریان، 1995؛ نوم159، 1999؛ یعنی نوجوان در عین حال که میل به استقلال دارد نیازمند به محیط خانوادگی هم هست که بتواند به آن اطمینان کند آلن160، هاسر161، بل162 و اوکانر163، 1994 دینزلند 2000 نشان داده است که کودکان والدین مقتدر، سطوح بالاتری از خودمختاری را نسبت به فرزندان والدین سهل گیر از خود نشان داده اند تحقیقات دیگر نشان داده اند که تفاوت های متعدد کودکان از نظر خودپیروی، مرتبط با تأثیرات خانه همچون حمایت والدین از خودپیروی آن هاست گرونلیک، فرودی و بریجز164، 1984 رشد خودپیروی در تعاملات دو جانبه و حامیانه کودک و والدینش شکل می گیرد ورنر165، 2000 تحقیقات لونباخ166 2004 نشان می دهد که اهداف و انتظارات مادران در خانواده، رفتارهای اجتماعی و ارتباطات فرزندان را پیش بینی می کند هم چنین ارتباطات والد فرزندی، پیش بینی کننده ی قوی ارتباطات فرزندان است موس167، 1983؛ راتر168، 1980؛ به نقل از تیلور169، 1998 راتر هم چنین معتقد است روابط خانوادگی مطلوب با ارتباط مثبت با دوستان در نوجوانی مرتبط است کوپر اسمیت170 2002 حرمت خود را، قضاوت شخصی از احساس شایستگی خود تعریف کرده است تحقیقات بیان می کنند که انواع الگوی ارتباط خانواده، با احساس شایستگی در کودکان رابطه دارد فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004 پژوهش ها نشان داده اند که والدینی که نسبت به فرزندان خود بی اعتنا یا غایب هستند، اغلب کودکانی با سطح پایین حرمت خود دارند کوپر اسمیت، 1976 هم چنین والدینی که سبک فرزندپروری آزادمنشانه دارند نسبت به والدین مستبد، فرزندانی با سطح حرمت خود بالاتر دارند کوپر اسمیت، 1976 تحقیق مظاهری و سپهری 1388 نشان داده که خانواده هایی که فرزندان را تشویق می کنند تا در مورد مسائل مختلف به تفکر بپردازند و از تأکید بیش از حد بر هم نوایی نیز پرهیز می کنند، زمینه افزایش سطح حرمت خود در فرزندان را فراهم می کنند؛ برعکس خانواده هایی که بر هماهنگی بین اعضای خانواده و اجتناب از تعارض ها و مجادله ها تأکید دارند و از ابراز عقیده در مسائل مختلف جلوگیری می کنند، باعث کاهش سطح حرمت خود در فرزندانشان می شوند در واقع خانواده های کثرت گرا بستر مناسبی برای شکل گیری حرمت خود مهیّا می کنند و خانواده های حمایت کننده مانع گسترش حرمت خود در فرزندان می شوند بنابراین توجه به بعد گفت وشنود در محیط خانواده می تواند تأثیر مستقیمی بر حرمت خود و احساس شایستگی فرد و کاهش بسیاری از مشکلات داشته باشد ترنر و جانسون171 2003 نتیجه پژوهش خود را این گونه بیان کرده اند: خانواده هایی که والدین با فرزندان ارتباط نزدیکی بر قرار کرده و از استقلال و تصمیم گیری های آنان حمایت می کنند، موجب احساس شایستگی در آنان می گردند ماتاناه172 2001 نیز بیان کرده است حاکم بودن جو گفتگو بر خانواده موجب می شود والدین در برخورد با فرزندان از تحکّم پرهیز کرده و احساسات آن ها را مورد توجه قرار دهند این امر احساس شایستگی را در فرزندان تقویت می کند کشاورزی، فیروزبخت و فولادچنگ 1390هم گفته اند در خانواده ای که فرزندان اجازه شرکت در تصمیم گیری را نداشته باشند و والدین برای نظریات آنان اهمیتی قائل نباشند، احساس شایستگی وخودباوری در آنها کاهش می یابد 2 2 4 پژوهش های مربوط به نقش واسطه ای نیازهای روان شناختی بنیادی در پژوهشی که کوروش نیا و لطیفیان 1390، بر روی 437 دانشجوی کارشناسی انجام دادند، اثر واسطه اي ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه در رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي ـ دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان مورد بررسی قرار گرفت نتايج تحليل مسير و شاخص هاي برازش نكويي مدل از اثر واسطه اي ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه حمايت كرد الگويي كه بدان شكل ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه در رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي ـ دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان اثر واسطه اي دارد، در مورد هر يك از گرايش ها متفاوت بود وی، شافی، یانگ و زاکالیک173 2005، ارضای نیازهای اساسی روانشناسینیاز به استقلال، خودپیروی و وابستگی به عنوان میانجی بین دلبستگی بزرگسالاناضطراب و اجتناب و اندوه خجالت، افسردگی و تنهایی را مورد بررسی قرار دادند که این نتایج را شامل شد: بین افسردگی و تنهایی،خجالت و اضطراب دلبستگی،ارضای نیازهای اساسی نقش واسطه ای ناقص دارند بین رابطه اجتناب از دلبستگی و خجالت، افسردگی و تنهایی، این نیازها نقش واسطه ای کامل دارند همچنین در توضیح اهمیت بررسی عوامل میانجی، ارتباط دلبستگی و فشار روانی به ویژه برای روانشناسان مشاوره عنوان شده است که روانشناسان مشاوره پس از مشخص کردن عوامل میانجیمثلا مقابله موثر یا ارضای نیازهای اساسی بین دلبستگی و افسردگی، می توانند به جای تلاش برای تغییر کیفیت تعلق و وابستگی افراد در نجات از افسردگی خود،این گونه عوامل میانجی بر روشهای درمانیمثلا افزایش مقابله موثر یا ارضای نیازهای اساسی روانشناختی را مد نظر قرار دهند به کارگیری راهبردهای های ناموثر و نادرست در برخورد با مسائل که از عدم موفقیت در ارضاء نیازهای اساسی روانشناختی ناشی می شود، نقش واسطه گری نیازهای اساسی روانشناسی را مشخص می کند این نیازها اگر برآورده شوند آن گاه تغییر این استراتژیها موثر واقع می شود، چون ممکن است افراد هم چنان در پی این باشند که این نیازها را با استفاده از همان استراتژی های نادرست برآورده کنند دسی و ریان، 2000 بنابراین بهترین روش این است که در کنار تاکید بر تغییر یک استراتژی نادرست،به فرد در یادگیری چگونگی ازضاء بهتر نیازهای اساسی روان شناختی کمک شود گلسو و فرتز174، 2001 3 روش تحقیق 3 1 طرح پژوهش روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی می باشد و متغیرهای وابسته، احساس تنهایی و شادکامی، متغیر مستقل، الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر میانجی، نیازهای بنیادی روان شناختی است 3 2 جامعه آماری شرکت کنندگان در پژوهش و روش نمونه گیری جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان کارشناسی از چهار دانشکدهی دانشگاه شیراز بودند نمونهی آماری پژوهش، 457 دانشجو ی کارشناسی بود 262 دانشجوی دختر و 195 دانشجوی پسر، که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شد، بدین ترتیب که از بین دانشکده های دانشگاه شیراز، چهار دانشکده ، و از هر دانشکده چهار کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد و سپس کليه دانشجويان حاضر در کلاس مورد ارزيابي قرار گرفتند 3 3 ابزار پژوهش برای جمع آوری اطلاعات متغیرهای مختلف این پژوهش، از چهار ابزار، شامل مقیاس های تجدید نظر شده الگوهای ارتباطی خانواده ریچی و فیتزپاترک، 1994، پرسشنامه ی شادکامی آکسفورد آرگیل، مارتین و گرسلند، 1989، مقیاس عمومی ارضای نیازهای پایه گانیه، 2003 و فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی دی توماسو175، برانن 176و بست177، 2004 استفاده شد 3 3 1 فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی در این پژوهش از فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی دی توماسو، برانن و بست، 2004 استفاده شد پیوست 1 این مقیاس بر اساس نظریه ی ویس178 1973 طراحی شده است و احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی را می سنجد احساس تنهایی رمانتیک شامل احساس تنهایی رمانتیک و خانوادگی می شود، به عبارتی می توان گفت این مقیاس احساس تنهایی را در سه زمینه اجتماعی، خانوادگی و رمانتیک می سنجد این مقیاس شامل 15 گویه می باشد که هر یک از ابعاد رمانتیک، خانوادگی و اجتماعی، 5 گویه را شامل می شوند این مقیاس به شیوه لیکرت در یک طیف 5 تایی نمره گذاری شده به طوری که به گزینه کاملاً موافقم نمره 5 و به گزینه کاملاً مخالفم نمره 1 تعلق می گیرد گویه های 2، 3، 5، 6، 7، 10، 11، 12 و 13 به طور معکوس نمره گذاری شده و کسب نمره ی بالا نشانه احساس تنهایی بیشتر می باشد مؤلفان، ضریب آلفای کرونباخ را بین 87/0 تا 90/0 گزارش کرده اند که نشان دهنده همسانی بالای مقیاس می باشد در پژوهشی که توسط دی توماسو، برانن، راس179 و برگس180 2003 انجام شد، ضریب آلفای کرونباخ 81/0 برای احساس تنهایی رمانتیک، 91/0 برای احساس تنهایی خانوادگی گزارش شده است در پژوهشی که توسط سلیمی و جوکار 1387 صورت گرفت، مقدار ضریبKMO برابر 82/0 و ضریب بارتلت برابر 60/2193 001/0gtP گزارش شده است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعدهای تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک به ترتیب 77/0، 78/0 و 66/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس تنهایی خانوادگی از 63/0 تا 78/0، تنهایی اجتماعی از 74/0 تا 76/0 و تنهایی رمانتیک از 47/0 تا 76/0 بدست آمد که همگی معنادار و نشان دهندهي روایی مطلوبی میباشد 3 3 2 پرسشنامه شادکامی آکسفورد این مقیاس توسط آرگایل و همکاران تهیه و در سال 2001 مورد تجدید نظر قرار گرفت آرگایل، 2001 این پرسشنامه شامل 29 گویه چهار گزینه ای است و درجه بندی آن به صورتی است که هر گویه نسبت به عبارت قبل از خود، نشان دهنده درجه بیشتری از شادی است پیوست 2 برای نمره گذاری، به گزینه ای که بیشترین میزان شادی را نشان می دهد نمره 6 و به گزینه ای که نشانگر کمترین میزان شادی است نمره 0 تعلق می گیرد در پژوهش های انجام شده در ایران جوکار و رحیمی، 1386؛ علی پور و نور بالا، 1378 ، میزان پایایی و روایی قابل قبول گزارش شده است ضریب پایایی توسط جوکار، به شیوه همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ، 92/0 به دست آمده است روایی آن از طریق تحلیل عامل به روش مؤلفه های اصلی به کار برده شد مقدار KMO برابر 91/0 و ضریب ازمون بارتلت برابر 21/2347 001/0gtp گزارش شده است مقدار بارعاملی پرسش ها در عامل استخراجی در مقیاس شادی از 39/0 تا 72/0 در نوسان است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ 91/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي کل استفاده شد که 59/0 تا 76/0 بدست آمد 3 3 3 مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی به منظور اندازه گیری میزان ارضای نیازهای روان شناختی بنیادی نیاز به ارتباط، نیاز به خود پیروی و نیاز به شایستگی، از مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی گانیه، 2003 شد این مقیاس از مجموعه مقیاس های نیازهای روان شناختی بنیادی است که گانیه 2003 گویه های آن را با تغییر دادن مقیاس ارضای نیازهای پایه محیط کار181 ایلاردی182، لئون183، کسر184 و ریان، 1993، که یکی از مقیاس های این مجموعه است، برداشت کرده است پیوست 3 این مقیاس، یک پرسشنامه خود سنجی است که دارای 21 گویه است که 8 گویه مربوط به ارضای نیاز به ارتباط، 7 گویه مربوط به ارضای نیاز به خودپیروی و 6 گویه مربوط به نیاز به شایستگی است این مقیاس دامنه ای 7 درجه ای دارد که نمره ی 7 معادل کاملا موافقم و نمره ی 1 معادل کاملا مخالفم است نمره بیشتر در هر مقیاس به معنای ارضای بیشتر آن نیاز است گانیه 2003، ضریب آلفای کرونباخ خرده مقیاس های «ارضای نیاز به خود پیروی»، «ارضای نیاز به شایستگی» و « ارضای نیاز به ارتباط» را به ترتیب 69/0، 71/0 و 86/0 گزارش کرده است در کل این مقیاس ابزاری با پایایی و روایی مطلوب گزارش شده است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعدهای خودپیروی، شایستگی و وابستگی به ترتیب 64/0، 75/0 و 71/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس خودپیروی از 56/0 تا 69/0، شایستگی از 57/0 تا 76/0 و وابستگی از 55/0 تا 62/0 بدست آمد که همگی معنادار و نشان دهندهي روایی مطلوبی میباشد 3 3 4 مقیاس تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطی خانواده برای بررسی ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده شامل بعد جهت گیری و بعد همنوایی، از ابزار تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطی خانواده که ریچی و فیتزپاتریک1994 تهیّه کردند، استفاده شد پیوست 4 این ابزار یک پرسشنامه خود گزارشی است که 26 گویه دارد این پرسشنامه در دامنه 5 درجه ای لیکرتی درجه بندی شده که نمره 1 معادل کاملا مخالفم و نمره 5 معادل کاملا موافقم در نظر گرفته شده است 15 گزاره اول جهت گیری گفت و شنود و 11 گزاره بعدی جهت گیری همنوایی را اندازه می گیرد این ابزار دو نسخه دارد که نسخه اول برداشت والدین و نسخه دیگر برداشت فرزندان را می سنجد در این پژوهش از نسخه دوم استفاده خواهد شد کوئرنر و فیتزپاتریک 2002 روایی محتوایی و سازه و پایایی آلفای کرونباخ و بازآزمایی این مقیاس را مطلوب گزارش کرده انددر ایران نیز جوکار و رحیمی 1386، روایی تحلیل عاملی و پایایی آلفای کرونباخ مطلوبی برای این مقیاس گزارش کردند در تحقیق کوروش نیا 1385، مقدار آلفای کرونباخ جهت گیری گفت و شنود و جهت گیری همنوایی به ترتیب 87/0 و 81/0 گزارش شد خیّر و رحیمی 1386 نیز، جهت تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده کردند که ضرایب 88/0 برای بعد گفت و شنود و 85/0 برای بعد همنوایی به دست آمد پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعد گفتوشنود 93/0 و برای بعد همنوایی 89/0بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس گفتوشنود از 63/0 تا 79/ 0و برای همنوایی 55/0تا 77/0 بدست آمد 3 4 شیوه اجرای آزمون به منظور جمع آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای پژوهش، ضمن ارائه توضیحی مختصر پیرامون هدف تحقیق و شیوه پاسخ گویی به سوالات، پرسشنامه ی الگوی ارتباطات خانواده، پرسشنامه ی ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی، پرسشنامه ی احساس تنهایی و پرسشنامه ی شادکامی به گروه آزمودنی در کلاس های درس و به صورت گروهی داده شد 3 5 روش تجزیه و تحلیل آماری برای پاسخگویی به سوال اصلی که آیا الگوهای ارتباطی خانواده با میانجی گری نیازهای بنیادی روانشناختی میتواند احساس تنهای و شادکامی را پیش بینی کند؟ از تحلیل رگرسیون به روش بارون و کنی 1986، استفاده شد چهار گام برای تعیین نقش یک متغیر به عنوان میانجی معرفی شده است شرط یا گام اول محاسبهي رگرسیون شادکامی و احساس تنهایی بر الگوهای ارتباطی خانواده است شرط یا گام دوم بدست آوردن رگرسیون نیازهای بنیادی روانشناختی بر الگوهای ارتباطی خانواده است شرط سوم محاسبهي رگرسیون احساس تنهایی و شادکامی بر نیازهای بنیادی روانشناختی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده است و بالاخره شرط چهارم آن است که وقتی متغیر میانجی وارد معادلات پیشبینی میشود، رابطهی متغیر پیشبین با متغیر ملاک در مقایسه با مرحلهي اول، به سمت کاهش و یا غیر معناداری پیش رود هرگاه این رابطه کاملا غیر معنادار بود، متغیر میانجی، میانجیگر کامل در رابطه متغیر پیشبین با متغیر ملاک است اما چنان که رابطه متغیر پیشبین با متغیر ملاک در حضور متغیر میانجی کاهش یابد پیشنهادات در حد 1/0 است اما معنادار بماند، نقش میانجی نسبی خواهد بود برای بررسی سؤال دوم مبنی بر اینکه آیا الگوهای ارتباطی خانواده، می تواند احساس تنهایی و شادکامی را پیش بینی کند؟ از روش رگرسیون چندگانه استفاده شد برای بررسی سؤال سوم مبنی بر اینکه آیا الگوهای ارتباطی خانواده می تواند نیازهای بنیادی فرزندان را پیش بینی کند؟ از روش رگرسیون چند گانه استفاده شد برای بررسی سؤال چهارم مبنی بر اینکه آیا نیازهای بنیادی فرزندان ، پیش بینی کننده ی احساس تنهایی و شادکامی هستند؟ از رگرسیون چندگانه استفاده شد برای بررسی رابطه ی عوامل دموگرافیک بر متغیرهای الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روانشناختی، احساس تنهایی و شادکامی از ضریب همبستگی استفاده شد 4 یافتهها در این فصل، با ارائه یافتههای توصیفی متغیرهای مفروض، ماتریس همبستگی و رابطه بین متغیرهای پژوهش بررسی شده است در ادامه، نتایج حاصل از تحلیل مسیر ارائه شده است 4 1 یافتههای توصیفی به منظور توصیف کمی متغیرهای پژوهش، شاخصهای توصیفی متغیرها بررسی شده که نتایج آن در جدول 4 1 آورده شده است جدول 4 1: یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش 457 n متغیرها ابعاد آزمون میانگین انحراف معیار حداقل نمره حداکثر نمره الگوهای ارتباطی خانواده گفت و شنود 20/51 31/12 15 75 همنوایی 10/27 18/9 11 55 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 14/32 21/4 17 45 شایستگی 72/23 57/3 13 35 ارتباط داشتن 48/36 91/4 19 73 احساس تنهایی احساس تنهایی رمانتیک 47/11 79/3 5 22 احساس تنهایی خانوادگی 63/9 83/3 5 25 احساس تنهایی اجتماعی 70/10 88/3 5 21 احساس شادی احساس شادی 25/1 20/2 67 174 در ادامه به عنوان پیش نیاز انجام تحلیلهای رگرسیونی، همبستگی میان متغیرهای پژوهش محاسبه گردیده است جدول 4 2 ماتریس همبستگی متغیرهای مورد پژوهش را نشان میدهد جدول 4 2: ماتریس همبستگی بین متغیرهای مورد پژوهش در کل نمونه ابعاد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 گفت و شنود 1 2 همنوایی 54/0 1 3 خودپیروی 41/0 47/0 1 4 شایستگی 33/0 30/0 63/0 1 5 وابستگی 43/0 34/0 56/0 47/0 1 6 احساس شادی 42/0 36/0 57/0 65/0 62/0 1 7 تنهایی خانوادگی 54/0 45/0 38/0 31/0 37/0 45/0 1 8 تنهایی اجتماعی 29/0 38/0 46/0 32/0 61/0 52/0 51/0 1 9 تنهایی رمانتیک 19/0 21/0 34/0 28/0 45/0 36/0 43/0 73/0 1 0001/0 lt p از جدول 4 2 اینگونه برمیآید که، بین بعد گفتوشنود از متغیر الگوهای ارتباطی خانواده، با تمام ابعاد اساس تنهایی رابطهی منفی و معنادار و با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی مثبت و معنادار وجود دارد بین بعد همنوایی از متغیر الگوهای ارتباطی خانواده، با تمام ابعاد احساس تنهایی رابطهی مثبت و معنادار و با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی منفی و معنادار وجود دارد بعد احساس تنهایی خانوادگی از متغیر احساس تنهایی با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی منفی و معنادار دارد بین بعد احساس تنهایی اجتماعی و تمامی ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی نیز رابطهی منفی و معنادار وجود دارد و در نهایت، بعد احساس تنهایی رمانتیک نیز با تمامی ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی رابطهی منفی و معنادار دارد 4 2 تحلیل آماری مربوط به سوالات پژوهش هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در رابطهی بین الگوهای ارتباط خانواده، احساس شادی و احساس تنهایی بود جهت بررسی سؤالات پژوهش، تحلیلهای آماری بر اساس مراحل بارون و کنی 1986 صورت گرفته است که در ادامه ارائه شده است دیگر سؤالات فرعی نیز در این قسمت پاسخ داده میشود 4 2 1 مرحلهی اول: پیش بینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحلهی اول، برای پاسخ به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان احساس شادی و احساس تنهایی را در فرزندان پیشبینی کرد، از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد در این قسمت، ابتدا الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد گفتوشنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیونی شدند همچنین برای پاسخ به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان احساس تنهایی را در فرزندان پیشبینی کرد نیز از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد در این قسمت، ابتدا الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد گفتوشنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس تنهایی ابعاد تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیونی شدند نتایج این تحلیل در جدول 4 3 گزارش شده است قابل توضیح است که هر متغیر مستقل به طور جداگانه وارد معادلهی رگرسیون شده و به منظور کاهش تعداد جداول، نتایج در یک جدول آورده شده است جدول4 3 پیشبینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر وابسته F P R R2 t P گفتوشنود احساس شادی 16/42 0001/0 45/0 20/0 35/0 85/5 0001/0 همنوایی 14/0 40/2 017/0 گفتوشنود تنهایی خانوادگی 15/96 0001/0 58/0 33/0 43/0 66/8 0001/0 همنوایی 20/0 14/4 0001/0 گفتوشنود تنهایی اجتماعی 47/35 0001/0 40/0 16/0 13/0 31/2 021/0 همنوایی 31/0 45/5 0001/0 گفتوشنود تنهایی رمانتیک 32/10 0001/0 23/0 05/0 12/0 01/2 045/0 همنوایی 14/0 37/2 018/0 با توجه به نتایج گزارش شده در جدول 4 3 مقدار R2 نشان میدهد که هر دو بعد متغیر مستقل، حدود 20 در صد از تغییرات احساس شادی را تبیین کردهاند بعد گفتوشنود پیش بینی کنندهی مثبت و معنی دار برای احساس شادی 0001/0 Plt ، 35/0 و بعد همنوایی نیز پیش بینی کنندهی منفی و معنی دار برای احساس شادی 017/0 Plt ، 14/0 است جدول فوق نشان میدهد که ابعاد الگوی ارتباطی خانواده میتوانند تمامی ابعاد احساس تنهایی را پیش بینی کنند همنوایی و گفتوشنود حدود 33 درصد از تغیرات احساس تنهایی خانوادگی را تبیین میکنند این ابعاد همچنین 16 درصد از احساس تنهایی اجتماعی را تبیین میکنند اما این متغیرها فقط نیم درصد از احساس تنهایی رمانتیک را تبیین میکنند با توجه به جدول فوق، بعد گفتوشنود، پیش بینی کننده منفی و معنادار برای احساس تنهایی خانوادگی 0001/0 Plt ، 43/0 ، تنهایی اجتماعی 021/0 Plt ، 13/0 و رمانتیک 045/0 Plt ، 12/0 است همچنین جدول 4 3 نشان میدهد که بعد همنوایی، پیشبینی کننده مثبت و معنادار برای احساس تنهایی خانوادگی 0001/0 Plt ، 20/0 ، تنهایی اجتماعی 0001/0 Plt ، 31/0 و رمانتیک 018/0 Plt ، 14/0 است 4 2 2 مرحلهی دوم: پیش بینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحله اول از مراحل تحلیل مسیر، جهت پاسخگویی به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان پیش بینی نیازهای روانشناختی بنیادی را پیشبینی کرد، از رگرسیون چند متغیره به شیوهي همزمان استفاده شد نتایج این تحلیل در جدول 4 4 گزارش شده است جدول4 4 پیشبینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر وابسته F P R R2 t P گفتوشنود خود ییروی 79/66 0001/0 51/0 26/0 23/0 52/4 0001/0 همنوایی 34/ 0 57/6 0001/0 گفتوشنود شایستگی 68/30 0001/0 37/0 13/0 25/0 48/4 0001/0 همنوایی 16/0 98/2 003/0 گفتوشنود وابستگی 08/48 0001/0 45/0 20/0 36/0 61/6 0001/0 همنوایی 14/0 56/2 011/0 نتایج جدول فوق نشان میدهد که هر دو بعد الگوهای ارتباطی خانواده، 26 درصد از تغییرات بعد خودپیروی، 13درصد از تغییرات بعد شایستگی و 20 درصد از تغییرات بعد وابستگی ارتباط داشتن را تبیین میکنند همانطور که در جدول میتوان مشاهده کرد، متغیر گفتوشنود با هر سه متغیر خودپیروی، شایستگی و وابستگی رابطهی مثبت و معنادار 0001/0 Plt ، 23/0 ، 0001/0 Plt ، 25/0 ، 0001/0 Plt ، 36/0 دارد متغیر همنوایی نیز میتواند هر سه بعد نیازهای روانشناختی بنیادی خود پیروی 0001/0 Plt ، 34/0 ، شایستگی 003/0 Plt ، 16/0 و وابستگی 0001/0 Plt ، 14/0 را به طور منفی و معنادار پیشبینی کند 4 2 3 1 مرحلهی سوم: پیش بینی احساس شادی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده: در مرحله سوم از مراحل تحلیل مسیر، برای بررسی پیشبینی پذیری متغیر احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده، از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد به دلیل حجیم بودن جدولها، جدول احساس شادی و احساس تنهایی، به صورت جداگانه آورده شدهاند ابتدا و در اولین قسمت از این مرحله، متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی شامل سه بعد خودپیروی، شایستگی و وابستگی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شد همچنین بر اساس مرحله سوم روش بارون وکنی 1986، متغیر الگوهای ارتباطی خانواده شامل دو بعد گفتوشنود و همنوایی نیز به عنوان متغیر پیشبین وارد معادله رگرسیون شد خلاصه نتایج این تحلیل در جدول 4 5 ارائه شده است جدول 4 5 پیش بینی احساس شادی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین F P R R2 t P الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود 41/72 0001/0 74/0 54/0 12/0 38/2 018/0 همنوایی 02/0 44/0 NS نیازهای روانناختی بنیادی خودپیروی 05/0 95/0 NS شایستگی 40/0 55/7 0001/0 وابستگی 29/0 82/5 0001/0 با توجه به جدول 4 5، از میان ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، بعد گفتوشنود توانسته است احساس شادی را به صورت مثبت و معنادار 018/0 Plt ، 12/0 پیشبینی کند گزارشهای ارائه شده در جدول 4 5 نشان دهنده کاهش بتا برای بعد گفت شنود است یعنی میزان بتا در جدول 4 3، 35/0درج شده بود ولی در جدول فوق 12/0 گزارش شده است این موضوع نشان دهندهی آن است که متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی نقش واسطهگری بخشی یا نسبی را بین بعد گفتوشنود و احساس شادی ایفا میکند این نتایج نشان می دهد که بعد همنوایی نتوانسته با واسطهگری متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی، احساس شادی را پیشبینی کند از جدول 4 5 همچنین میتوان نتیجه گرفت که ابعاد شایستگی و وابستگی از متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی با احساس شادی رابطهی مثبت و معنادار 0001/0 Plt ، 40/0 ، 0001/0 Plt ، 29/0 دارند 4 2 3 2 پیش بینی احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده: در این مرحله از تحلیل مسیر، برای بررسی پیشبینی پذیری متغیر احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده، متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی شامل سه بعد خودپیروی، شایستگی و وابستگی به عنوان متغیر پیشبین و احساس تنهایی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شد همچنین بر اساس مرحله سوم روش بارون وکنی 1986، متغیر الگوهای ارتباطی خانواده شامل دو بعد گفتوشنود و همنوایی نیز به عنوان متغیر پیشبین وارد معادله رگرسیون شد خلاصه نتایج این تحلیل در جدول 4 6 ارائه شده است جدول 4 6 پیش بینی احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر ملاک F P R R2 t P الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی خانوادگی 85/37 0001/0 59/0 35/0 38/0 95/6 0001/0 همنوایی 17/0 09/3 002/0 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 07/0 19/1 NS شایستگی 06/0 08/1 NS وابستگی 05/0 96/0 NS الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی اجتماعی 67/46 0001/0 64/0 41/0 06/0 22/1 NS همنوایی 16/0 02/3 003/0 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 16/0 53/2 012/0 شایستگی 06/0 02/1 NS وابستگی 52/0 77/9 0001/0 الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی رمانتیک 65/16 0001/0 44/0 19/0 001/0 001/0 NS همنوایی 04/0 72/0 NS خودپیروی 13/0 83/1 NS شایستگی 05/0 86/0 NS وابستگی 30/0 91/4 0001/0 با توجه به جدول 4 6، از میان ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، بعد گفتوشنود با تنهایی خانوادگی رابطهی منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 38/0 دارد با توجه به نتایج گزارش شده در جداول 4 3 و 4 6، بتای این متغیر کاهش یافته است43/0 در جدول 4 3که نشان میدهد نیازهای روانشناختی بنیادی نقش واسطهگری نسبی بین متغیر گفتو شنود و تنهایی خانوادگی ایفا کرده است نتایج همچنین نشان میهد که بعد همنوایی نیز تنهایی خانوادگی و تنهایی اجنماعی را به صورت مثبت و معنادار پیشبینی میکند علاوه بر این، اطلاعات درج شده در جدول 4 6 نشان دهندهي کاهش بتا برای بعد تنهایی خانوادگی از مرحلهي اول یعنی مقدار 20/0 با توجه به جدول 4 3به 17/0 و بعد تنهایی اجتماعی از مرحلهي اول یعنی مقدار31/0 با توجه به جدول 4 3 به 16/0، در تحلیل حاضر است این نتیجه نشان دهنده نقش واسطهگری متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی بین متغیر همنوایی و تنهایی خانوادگی و تنهایی اجتماعی است جدول 4 6 نشان میدهد که بعد خودپیروی، با تنهایی اجتماعی رابطه منفی و معنا دار 012/0 Plt ، 16/0 دارد بعد وابستگی نیز از متغیر واسطه، تنهایی اجتماعی را به صورت منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 52/0 پیشبینی میکند و با تنهایی رمانتیک نیز رابطهی منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 30/0 دارد همانطور که در جدول فوق نشان داده شده است، دیگر متغیرهای پیشبین و واسطه نتوانستهاند احساس تنهایی را به صورت معنادار پیشبینی کنند اکنون نیز برای ارائهی تصویر جامعی از نتایج تحلیلهای آماری، روابط میان متغیرهای پژوهش حاضر، در شکل 4 1 ارائه شده است 4 2 4 بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش در این قسمت به منظور بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش، همبستگی میان این اجزا محاسبه گردیده است جدول 4 7 ماتریس همبستگی بین تعداد فرزندان و اختلاف سنی فرزندان با والدین پدر و مادر به طور جداگانه را با سایر ابعاد متغیرهای پژوهشی نشان میدهد جدول 4 7: ماتریس همبستگی بین عوامل دموگرافیک و متغیرهای مورد پژوهش در کل نمونه ابعاد گفتوشنود همنوایی خودپیروی شایستگی وابستگی احساس شادی تنهایی خانوادگی تنهایی اجتماعی تنهایی رمانتیگ تعداد فرزندان 15/0 14/0 03/0 09/0 05/0 06/0 08/0 04/0 08/0 اختلاف سن با مادر 11/0 01/0 04/0 04/0 09/0 09/0 13/0 08/0 12/0 اختلاف سن با پدر 14/0 06/0 06/0 03/0 04/0 13/0 17/0 05/0 12/0 0001/0 lt p 05/0 lt p همانطور که درجدول فوق قابل مشاهده است، تعداد فرزندان خانواده با گفتوشنود رابطهی منفی و با همنوایی رابطهی مثبت؛ اختلاف سن با مادر با ابعاد گفتوشنود رابطهی منفی و با تنهایی خانوادگی و تنهایی رمانتیک رابطهی مثبت دارند اختلاف سن با پدر نیز با ابعاد احساس تنهایی خانوادگی و رمانتیک رابطهی مثبت و با احساس شادی و گفتوشنود، رابطهی منفی دارد 5 بحث و نتیجهگیری هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در ارتباط میان الگوهای ارتباط خانوادگی، احساس شادی و احساس تنهایی بود بدین منظور پس از جمعآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه های مربوطه و انجام تحلیلهای آماری، نتایج و یافتهها بر اساس مراحل بارون و کنی 1986، در قسمت پیش گزارش شدند در این قسمت در راستای نتایج به دست آمده، یافتهها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است پس از بحث پیرامون اطلاعات به دست آمده و نتیجهگیری از یافتهها، در آخر به کاربردهای نظری و عملی یافتههای پژوهش اشاره شده و در ادامه پیشنهاداتی در راستای جهت دهی به پژوهشهای آینده داده شده است همچنین به بیان محدودیت در انجام پژوهش در این زمینه پرداخته شده است 5 1 مرحلهی اول: پیشبینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحله نخست برای بررسی این سؤال که آیا الگوهای اتباطی خانواده میتواند احساس شادی را پیشبینی کند، از رگرسیون چند متغیره استفاده شد گفتو شنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیون شدند بعد گفتوشنود به صورت مثبت و معنادار و همنوایی به صورت منفی و معنادار احساس شادی را پیشبینی میکنند یافتههای این پژوهش در مورد رابطهی الگوهای ارتباطی خانواده و احساس شادی، با تحقیقات انجام شده توسط جوکار و رحیمی 1386، کوئرنر و ماکی 2004، اسمیت، تریاندیس و سواین 1965، کوپر، اوکامورا و گورکا 1992 و کاواماتو 1992 همسو می باشد قبل از بحث در مورد نتایج، باید به این نکته توجه کنیم که از میان تمام اموری که تحت کنترل انسان است؛ خانواده و روابط اجتماعی، مهم ترین عواملی هستند که بر شادکامی افراد تأثیر می گذارند داشتن شبکه ی خانوادگی قوی، کمک کننده ی مهمی برای شادکامی و بهزیستی کلی محسوب می شوند در فصلهای پیشین اینگونه توضیح داده شد که، شادکامی، نوعی ارزشیابی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است همچنین جهت گیری گفت و شنود به معنای میزان تحقق شرایطی در خانواده است که در آن، همه ی اعضای خانواده به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث و تبادل نظر درباره ی طیف وسیعی ازموضوعات تشویق می شوند در خانواده هایی که گفت و شنود و همنوایی بالایی وجود دارد؛ از یک سو علاقه به ارتباط های باز و از سوی دیگر حفظ سلسله مراتب موجود، اهمیت دارند فرزندان این خانواده ها معمولا، برای گفت و شنودهای خانواده ارزش قائل هستند آن ها با عقایدی که در مسیر عقاید و ارزش های والدینشان است هماهنگ می شوند و در برابر چیزهایی که آن ها را از باورهای والدینشان دور می کند، مقاومت می کنند همچنین والدین نیز به تمامی عقاید فرزندان احترام میگذارند و به فرزندان اجازه می دهند به طور مساوی در تصمیم گیری ها شرکت کنند تمامی افراد این خانواده در تصمیم گیری، بیشتر تحت تأثیر عقاید منطقی قرار می گیرند و ضمن احترام به دیدگاه یکدیگر، خودمختار هستند نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت دارد و تحقیقات دیگری نیز نشان دادهاند که ، شادمانی با روابط خانوادگی، حمایت اجتماعی و عزت نفس در ارتباط مستقیم است پس به نظر منطقی میرسد زمانیکه فرد در عین خودمختار بودن، خود را عضوی از گروه خانواده بداند و احساس ارزشمند بودن کند، احساس شادی بیشتری نیز می کند بروکس1997 نیز میگوید که خانواده به روشهای گوناگون موجب شادمانی فرزندان میگردد از یک سو، خانواده با بهرهگیری از فرزندان در تصمیمگیریها، افزون بر فراهم نمودن فرصت ابراز وجود و استقلال برای آنها، به فضای عاطفی خانواده نیز غنا میبخشد، از سوی دیگر، فرزندان حمایت اجتماعی خانواده را احساس میکنند که پیامد هر دو اینها افزایش رضایت خاطر افراد خانواده است در خانواده های توافق کننده که گفتوشنود بالاتری دارند، نگرشها، ارزشها و عقاید یکسان است، میل به وابستگی وجود دارد، کوشش در پرهیز از کشمکش است و روابط درون خانواده بر ارتباطات بیرون ترجیح داده میشود، اما وجود گفتوشنود و به دنبال آن مسؤلیتپذیری، ساختار حمایتی و رشد عزت نفس و نیز هماهنگی علایق شخصی با علایق خانوادگی موجب رضایت نوجوانان در محیط خانواده میگردد کوئرنر و فیتزپاتریک، a2002 در خانوادههایی با الگوی همنوایی، فرزندان خود را عضوی از خانواده احساس نمیکنند و عقاید و باورهای آنها هیچ نقشی در تصمیمگیریهای خانواده ندارد در نتیجه آنها حس میکنند که از حمایت عاطفی خانواده برخوردار نیستند این مسئله باعث می شود احساس شادی کمتری نسبت به فرزندان خانوادههایی با گفت وشنود بالا، داشته باشند در مجموع میتوان گفت که فرزندان چه در خانواده هایی که الگوی بی قید را دنبال میکنند و چه در وضعیت همنوایی شدید، احساس شادی کمتری را نسبت به خانودههایی که همنوایی متوسط یا گفتوشنودشان بالاست، حس میکنند در مورد احساس تنهایی از رگرسیون چند متغیره استفاده شد گفتو شنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و بعد احساس تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک که ابعاد احساس تنهایی هستند، هر کدام به طو جداگانه به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیون شدند نتایج نشان دادند که جهتگیری گفتوشود میتواند تمامی ابعاد احساس تنهایی را به صورت منفی و معنادار پیشبینی کند جهت گیری همنوایی نیز با تمامی ابعاد احساس تنهایی، رابطهی مثبت و معنادار دارد یافتههای این پژوهش در مورد رابطهی الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی، با تحقیقات انجام شده توسط خوئینژاد، رجایی و محبراد 1386، کوئرنر و ماکی 2004، دیزلند 2000، لوبدل و پرلمن 1986، شیور و پپلو 1979؛ به نقل از بولاک، 1993، حجت1982، خیر و حسینچاری1381 و همسو می باشد همانگونه که پیش از این گفته شد، احساس تنهایی را می توان نارسایی و ضعف محسوس در روابط بین فردی دانست که به تجربه ی نارضایتی از روابط اجتماعی منجر می شود که مشکلات بسیاری را در پی دارد و به احساس غمگینی، پوچی، تأسف یا حسرت و ناسزگاری با جنبههای مختلف زندگی منتهی می شود در خانوادههایی که جهتگیری گفتوشنود در آنها بالاست، والدین بیشتر در مورد احساسات و عواطفشان صحبت میکنند که فرزندان را به برقراری بیشتر ارتباط ترغیب میکند در این خانواده ها، موضوعات بسیار و گوناگونی مورد بحث قرار میگیرند و احساسات و عقاید تکتک اعضای خانواده مورد توجه قرار میگیرد فردی که در این خانواده رشد میکند، میداند که میتواند تمامی مشکلات و دغدغههای فکری خود را با اعضای خانواده در میان بگذارد و نیازی نیست که بار مشکلات خود را تنهایی به دوش بکشد او همچنین میآموزد که با دیگر افراد جامعه از قبیل دوستان و همکاران خود چگونه ارتباط برقرار کند بنابراین خیلی طبیعی است که جهت گیری گفتوشنود از بروز تنهایی اجتماعی، خانوادگی و رمانتیک جلوگیری کند هرچه گفتوشنود بیشتر باشد، مشکلات ارتباطی کمتر، در نتیجه در برابر احساس تنهایی مقاوم تر میشود از طرف دیگر، در خانوادههایی با همنوایی بالا، فرزندان دچار مشکلات زیادی میشوند که یکی از آنها، احساس تنهایی است در این خانوادهها، فرزندان حق اظهار نظر ندارند و والدین برای احساسات، عقاید وتصمیمات آنها، هیچ ارزشی قائل نمیشوند چنین فردی نمیتواند با دوستان، هم سالان و دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار کند و در نهایت به دلیل مشکل ارتباط، دچار احساس تنهایی میشود به همین دلیل در پژوهش حاضر نیز، جهتگیری همنوایی با تمامی ابعاد احساس تنهایی، رابطهی مثبت و معنادار دارد 5 2 مرحلهی دوم: پیشبینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده دومین سؤال پژوهش حاضر چنین بود که آیا الگوهای ارتباطی خانواده، میتواند نیازهای روانشناختی بنیادی را در فرزندان پیشبینی کند؟ نتایج آزمون آماری رگرسیون چندگانه نشان داد که بعد گفت و شنود از الگوهای ارتباطی خانواده توانسته است تمامی ابعاد نیازهای روانشناختی بنیادی یعنی خودپیروی، شایستگی و وابستگی را به صورت مثبت و معنادار پیشبینی کند بعد همنوایی نیز با ابعاد خودپیروی، شایستگی و وابستگی رابطهی منفی و معنادار دارد نتایج و یافتههای این پژوهش در رابطه با سؤال مطرح شده، با تحقیقات انجام شده توسط بروکس 1997، هانگ 1999، لونباخ 2004، ریچی، 1991، کروکنبرگ، جکسون و لنگروک، 1996، گرونلیک، فرودی و بریجز، 1984، ورنر، 2000، کوپر اسمیت، 2002، فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004، مظاهری و سپهری، 1388، ترنر و جانسون، 2003، ماتاناه،2001، کشاورزی، فیروزبخت و فولادچنگ، 1390 و فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004 همسو میباشد همانطور که پیشتر نیز گفته شد، : بنابه نظریهی دسی و ریان2002، آدمی سه نیاز اصلی روانشناختی دارد و در صورتی که این نیازها به شکلی مناسب برآورده شوند، فرد احساس مطلوبی خواهد داشت این سه نیاز عبارتند از: الف نیاز به احساس کفایت و شایستگی، ب نیاز به پیوند جویی یا ارتباط با دیگران و ج نیاز به خودمختاری خودمختاری اینگونه تعریف شده است: خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون و همکاران، 1996 نظریه خود تعیینگری بر این عقیده است که دسته ی مهمی از فرآیندها و تعاملات ناشی از محیط خانواده، به باورها و ادراکات فرزندان که متأثر از باورها و رفتارهای والدین با آن هاست، بر می گردد ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال فرزندان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در فرزندان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری فرزندان نقش بسزایی در خودکارآمدی فرزندان دارد شانک و پاجرز، 1996 در خانوادههایی که والدین از عقاید و احساسات فرزندان حمایت میکنند، فرد احساس کفایت بیشتری در خود احساس میکند و در نتیجهی این عزتنفس، خود پیروی او نیز بیشتر میشود فرد در عین میل به داشتن استقلال فردی، نیازمند خانوادهای است که از استقلال و من حقیقی او حمایت کنند خانوادهای که همنوایی در آن بالاست و افراد حق بیان نطرات خود را ندارند، فرد احساس میکند از شایستگی کافی برای تصمیم گیری برخوردار نیست و برای تصمیمهایش به والدین و دیگران وابسته می شود و خودپیروی او کاهش مییابد در خانوادهای که درهای گفتو شنود به روی تمامی افراد خانواده باز است و فرزندان احساس میکنند میتوانند عقاید خود را بدون هیچگونه استرسی در میان بگذارند و مورد پذیرش والدین قرار میگیرند، احساس کفایت و شایستگی در فرزندان بیشتر می شود در این خانواده ها، فرزندان احساس می کنند که والدینشان آنها و استقلالشان را درک می کنند و برایشان اهمیت قائلند در نتیجه، عزّت نفس آنها رشد می کند پر واضح است که بر عکس این امر در خانوادههایی که بر آن الگوی همنوایی حکمفرمایی میکند، صادق است در این خانوادهها، فرزندان احساس میکنند تصمیمات آنها صحیح نیست و احساس شایستگی و کفایت، به وضوح در آنها کمرنگ می شود تحقیقات نشان داده که خانواده هایی با گفت وشنود بالا معمولاً ارتباطی باز ایجاد می کنند آن ها مخالفت ها و ابراز احساسات را تشویق می کنند که این کار، افزایش عزّت نفس و لذت از ایجاد ارتباطات وسیع با دیگران و درگیر شدن در ارتباطات و تعلق خاطر به بودن در جمع را به دنبال دارد در مقابل در خانواده های با جهت گیری همنوایی بالا، از ارتباطات باز اجتناب می کنند و فرزندان در این خانواده ها از ارتباط با دیگران اجتناب می کنند 5 3 مرحلهی سوم: پیش بینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی سومین سؤال پژوهش حاضر چنین بود که آیا الگوهای ارتباطی خانواده، میتواند احساس شادی و تنهایی را در فرزندان با واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی پیشبینی کند؟ نتایج آزمون آماری رگرسیون چندگانه نشان داد که با وارد شدن متغیر واسطهای نیازهای بنیادی روانشناختی، بعد گفتوشنود به طور مثبت و معنادار احساس شادی، و بهطور منفی و معنادار احساس تنهایی خانوادگی را پیشبینی کرد بعد همنوایی نیز به صورت مثبت و معناداری تنهایی خانوادگی و تنهایی اجتماعی را پیشبینی کرد علاوه بر این، نتایج حاکی از کاهش بتا در بعد گفتوشنود و همنوایی از مرحلهي اول به مرحلهي سوم است این موضوع نشان دهندهي آن است که متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی، نقش واسطهگری بخشی یا نسبی را بین بعد گفتو شنود و همنوایی از الگوهای ارتباطی خانواده و احساس شادی و تنهایی ایفا میکند همچنین، ابعاد شایستگی و وابستگی، احساس شادی را به صورت معنادار و مثبت پیشبینی کردند و ابعاد خودپیروی و وابستگی با تنهایی اجتماعی رابطهی منفی و معنادار؛ و وابستگی با تنهایی رمانتیک رابطهی منفی و معنادار، دارند نتایج و یافتههای این پژوهش در رابطه با سؤال مطرح شده، با تحقیقات انجام شده توسط گینزبرگ و برنشتاین؛ به نقل از استرایت، نیتزل، سیرز و هوک،2001 ، شانک و پاجیرز 1996، هانگ 1999، کوروش نیا و لطیفیان 1390، وی، شافی، یانگ و زاکالیک 2005 و دسی و ریان 2000 همسو میباشد اما با نتیجه تحقیق کوئرنر و فیتز پاتریک 1997، همسو نیست همانطور که پیشتر گفته شد، محیطی که با حمایت خود، زمینه ی ارضای نیازهای بنیادی را فراهم کند، باعث لذّت بردن از اعمال و در نتیجه تنظیم خود مختار رفتار می گردد گانیه، 2003 شلدون و الیوت185 و کسر 2001، معتقدند که ارضای نیاز ها شرایط لازم را برای رشد روان شناختی، انسجام یافتگی و بهزیستی شخص فراهم می کنند و زیر بنای گستره ی وسیعی از رفتارهای ما را تبیین می کنند گرونلینک، ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال کودکان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در کودکان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری کودکان نقش بسزایی در خودکارآمدی و احساس کفایت کودکان دارد حمایت والدین، ابزار مهمی برای رشد احساس کفایت و شایستگی شخصی است همان طور که پیشبینی میشد، بعد گفتو شنود توانست تنهایی خانوادگی را به طور منفی و شادی را به صورت مثبت پیشبینی کند این یافتهها با نتایج کوئرنر و فیتزپاتریک 2002، هماهنگ است او میگوید فرزندانی که در خانوادههایی با الگوی گفتوشنود بالا رشد میکنند، مهارتهای ارتباطی بهتری دارند که باعث میشود درباره نقشها، انتظارات، عقاید و احساسات خود با دیگران گفتوگو کنند آنها در عین حال که خانواده و حمایتشان را در کنار خود حس میکنند، مهارت ارتباطیشان اجازه میدهد خود را کارآمدتر تصور کنند و در موقعیتهای مختلف تصمیمات مناسبی اتخاذ کنند همهی اینها با عث میشود او کمتر دستخوش عواطف منفی مثل احساس تنهایی شود و بهزیستی و شادی بیشتری را تجربه نماید در این پژوهش، همنوایی با احساس تنهایی خانوادگی و اجتماعی رابطهی مثبت داشت اما در تحقیق کوئرنر و فیتزپاتریک 1997، بین همنوایی خانواده و عواطف منفی در فرزندان آمریکایی رابطهای دیده نشده است این موضوع را شاید بتوان با تفاوت فرهنگی بین جامعه ما و آمریکا توجیه کرد فرهنگ هر جامعه بر خانواده و روابط بین فردی تأثیر بسزایی دارد ما در فرهنگی زندگی میکنیم که برای ارتباطات جمعی ارزش زیادی قائل است در حالی که در کشوری مثل آمریکا، تأکید بر فرد گرا بودن است کسی که در جامعهای فردگرا رشد یافته، برای افکار و عقاید و احساسات خودش بیشتر از عقاید جمع اهمّیّت قائل است در حالی که در فرهنگهای جمعگرا، بر عقاید و نظرات گروه تأکید میکنند پس فرزند ایرانی که در خانوادهای با همنوایی بالا رشد میکند، مجبور به اطاعت از والدینش است و این امر باعث میشود از عقاید خودش دور شود، به عبارتی از من دلخواهش دور میشود و به من دلخواه دیگران تبدیل میشود همهی اینها باعث میشود عزّت نفس و احساس شایستگی او کمرنگ شده و نتواند با دیگران ارتباط خوبی برقرار کند و عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او بالا بگیرد همانطور که در نتایج دیدیم احساس شایستگی و توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران، با شادی رابطهی مثبت داشت این نتیجه مؤید این نکته است که اگر فرد بتواند خود واقعی و دلخواهش را به نمایش بگذارد، به عبارتی در خانوادهای باشد که این توانایی را از او سلب نکند، رابطهی بیشتر و بهتری را میتواند با دیگران برقرار کند، استقلال و خود مختاری بیشتری را تجربه میکند و احساس شایستگی و عزّت نفس حاصل شده از آن باعث میشود احساسات مثبت او مثل شادی بیشتر شود و بهزیستی بیشتری را تجربه نماید 5 4 بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش برای پاسخ به این سؤال که آیا تعداد فرزندان و اختلاف سن فرزندان با والدینشان با متغیرهای پژوهش حاضر ارتباط دارد از روش همبستگی استفاده شد که نتایج نشان داد تعداد فرزندان خانواده با گفتوشنود رابطهی منفی و با همنوایی رابطهی مثبت؛ اختلاف سن با مادر با ابعاد گفتوشنود رابطهی منفی و با تنهایی خانوادگی و تنهایی رمانتیک رابطهی مثبت دارند اختلاف سن با پدر نیز با ابعاد گفتوشنود، احساس تنهایی خانوادگی و رمانتیک رایطهی مثبت و با احساس شادی رابطهی منفی دارد نتایج این یافتهها با نتایج پژوهشهای کشاورز، مولوی و کلانتری 1387، شاکریان 1388 و چنگ و فوراهام 2003 همسو بود در توجیه رابطهی منفی تعداد فرزندان با گفتوشنود و رابطهِ مثبت آن با همنوایی شاید بتوان گفت که تعداد فرزندان بیشتر، با افزایش تعارضات و چالشها همراه است و وقت کمتری در اختیار هر فرد برای بیان احساسات و عقایدش گذاشته میشود هر چه تعداد افراد بیشتر باشد، تنوع و گوناگونی عقاید نیز بیشتر میشود؛ و فرد برای پرهیز از کشمکش و بحثهای احتمالی ترجیح میدهد عقاید اطرافیان را بی هیچ چون و چرا بپذیرد پس اگر در خانوادهای تعداد فرزندان کمتر باشد، احتمالا والدین زمان کمتری برای پرداختن به عقاید و احساسات فرزندان دارند دلیل دیگری که میتوان برای این رابطه آورد این است که هرچه تعداد افراد بیشتر باشد، خواستها و تنوع آنها بیشتر خواهد بود که توجه و عمل کردن به تمامی آنها کاری بس دشوار است و والدین ترجیح می دهند با توجه به نظر خود و امکانات موجود خانواده عمل کنند نتیجهی جالب توجهی که در این پژوهش حاصل شد، رابطهی منفی اختلاف سن فرزند با پدر با احساس شادی بود؛ در صورتی که احساس شادی با مادر رابطه نداشت در اکثر پژوهشها، محققین به نقش مادر بیشتر از نقش پدر توجه کردهاند، در افکار معمول مردم نیز نقش مادر پررنگتر از نقش پدر در نظر گرفته میشود؛ اما در این پژوهش میبینیم که نقش پدر نه تنها کمتر نیست بلکه تأثیری تعیین کننده دارد دلیل این رابطه شاید این باشد که در حالت معمول، ابراز احساسات در مردان و پدران زیاد نیست و فرزندان با پدرشان کمتر رابطهی احساسی دارند، در این صورت اگر اختلاف سن آنها بیشتر شود، احساس صمیمیت کمرنگتر شده و از نظر احساسی و عاطفی از هم دور تر میشوند که باعث میشود احساس شادی کمتری داشته باشند دلیل این دورتر شدن پدر از فرزند، شاید در رابطهِ منفی اختلاف سن آنها با گفتوشنود نهفته باشد وقتی سن پدر بالاتر باشد، احتمالا درک کمتری از عقاید و احساسات فرزندان خود دارد که باعث میشود نتواند عقاید فرزندان خود را در همهی امور دخالت دهد و حوصلهی کمتری نیز برای چالشها و تعارضات دارد که نتیجه آن، اطاعت دیگران از او میشود در این خانوادهها وقتی فرزندان زمان کمتری دارند تا با پدر خانواده رابطه ی احساسی و عقیدتی داشته باشند، مجبور به اطاعت میشوند که باعث خواهد شد که عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او رشد کند و شادکامی کمتری را احساس کند با افزایش اختلاف سن مادر، توان کمتری برای مادر در برقراری ارتباط با فرزند وجود دارد بدین ترتیب او نیز مانند پدر احتمالا توانایی پذیرش و درک عقاید جدید را از دست میدهد و نمیتواند برای عقاید جدیدی که فرزندش ابراز میکند اهمیت قائل شود در نتیجه گفتوشنود به شدت کاهش پیدا میکند و فرزند احساس میکند نظراتش ارزشی ندارند و کسی را در خانواده ندارد که او را به درستی درک کند توانایی ارتباط با دیگران را از دست میدهد و عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او بالا میگیرد 5 5 کاربردهای نظری و عملی پژوهش حاضر، به بررسی نقش متغیر الگوهای ارتباطی خانواده در پیشبینی میزان احساس تنهایی و احساس شادی فرزندان با واسطهگری نیازهای روان شناختی بنیادی پرداخته است و نتایج این تحقیق حاکی از آن است که هر دو متغیر در پیشبینی متغیر های احساس تنهایی و احساس شادی نقشی اساسی را ایفا میکنند از وظایف کارشناسان علوم تربیتی، روان شناسی و به عبارتی آموزش و پرورش و حتی رسانه ها است تا به وسیله برگزاری کارگاههای آموزشی و آموزش به والدین فعلی، والدین آینده و فرزندان، روشهای صحیح گفتو شنود را در رگهای جامعه تزریق کنند تا افراد روابطی بازتر، گسترده تر و بهتر داشته باشند و در نتیجه این ارتباطات، نیاز به تعلق داشتن به دیگران در آن ها ارضا شود؛ در عین حال از احساس استقلال شخصی، قدرت تصمیم گیری، احساس شایستگی و کفایت برخورداد گردند همه اینها باعث می شود از عواطفی منفی از جمله احساس تنهایی، اضطراب و افسردگی دوری کرده و عزّتنفس و بهزیستی بیشتری را تجربه کنند فقط در صورت داشتن این آموزش هاست که می توانیم از جامعه ای شاد و سالم بهره مند شویم پس با برگزاری کارگاههای آموزشی و علمی برای والدین، میتوان بر نقش گفتوشنود در خانواده تأکید کرد و به آنها آموزش داد که با حمایت از تصمیمات فرزندانشان، میتوانند در ارضای نیازهای اساسی فرزندان مؤثر باشند و فرزندانی با سلامت روان بیشتر داشته باشند 5 6 محدودیتها ازجمله محدودیتهای این پژوهش عبارتند از: 1 کم بودن تعداد افرادی که در کل نمونه تک فرزند بودند 5 7 پیشنهادها با توجه به نتایج و یافتههای به دست آمده از پژوهش حاضر میتوان مواردی را به عنوان توصیههای پژوهشی به علاقهمندان کار در حوزهي پژوهش مربوطه ارائه نمود 1 انجام این پژوهش در دانشآموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان برای تعمیم نتایج با اطمینان بیشتر 2 انجام پژوهش بین افراد تک فرزند 3 انجام پژوهش بین افرادی که اختلاف سنی بیشتر از حد معمول حدی که برای سلامت جسمی و روانی فرزند خطرناک تشخیص داده شده است، با والدین خود دارند الف منابع فارسی آقامحمدیان و حسینی، مهرداد 1384 روانشناسی بلوغ و نوجوانی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی البرزی، شهلا؛ البرزی، محبوبه 1385 بررسی رابطه خودمختاری و کیفیّت زندگی در دانشجویان استعدادهای درخشان دانشگاه شیراز مجله روانشناسی، شماره ی3، سال دهم، صص322 334 بولتون، رابرت 1383 روانشناسی روابط انسانی ترجمه ی حمیدرضا سهرابی، تهران: رشد چاپ دوم جوکار، بهرام؛ رحیمی، مهدی 1386 بررسی تاثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان شهر شیراز مجله ی اندیشه و رفتار، سال چهارم، شماره 13، صص 6 22 چلبي، مسعود، و اميركافي، مهدي1383 تحليل چند سطحي انزواي اجتماعی مجله جامعه شناسي ايران، سال پنجم، شماره 2، صص 3 31 حسین چاری، مسعود و کیانی، رسول 1387 رابطه ی برخی متغیرهای جمعیت شناختی با خودکارآمدی دانش آموزان در تعامل اجتماعی با همسالان مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره ی 2، صص 184 191 خوئی نژاد، غلام رضا؛ رجایی، علیرضا؛ محب راد، تکتم 1386 رابطه سبک های فرزندپروری ادراک شده با احساس تنهایی نوجوانان دختر دانش و پژوهش در روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، شماره سی و چهارم، صص 75 92 خیّر، محمد؛ حسین چاری، مسعود 1381 بررسی کارآیی یک مقیاس برای سنجش احساس تنهایی در دانش آموزان دوره راهنمایی مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره ی 1، دوره ی نوزدهم، صص 46 59 خیّر، محمد؛ رحیمی، مهدی 1386 رابطه ی الگوهای ارتباطی خانواده و کیفیت زندگی دانش آموزان دوره ی متوسطه شیراز مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی، سال دهم، شماره 1، صص 6 25 رحیم زاده، سوسن؛ بیات، مریم؛ اناری، آسیه 1388 احساس تنهایی و خوداثربخشی اجتماعی در نوجوانان روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، سال ششم، شماره 22، صص 87 96 زرندي، عليرضا a1385رابطه پنج عامل شخصيت و خودشناسي انسجامي با رهبري تحولگرا و عملکرد مديران پايان نامه کارشناسي ارشد در روانشناسي، دانشگاه تهران سامانی، سیامک1387 تهیه و طراحی مقیاس فرآیندهای خانوادگی برای خانواده های ایرانی مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره 2، صص 162 168 سلیمی، عظیمه 1387 بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خودپنداره ی تحصیلی با واسطه گری تأیید والدین پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز شاکریان، عطا 1388 بررسی عوامل موثر در رضامندی زناشویی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، دوره چهاردهم، صص 40 49 شولتز، دوآن و شولتز، آلن 1384 نظریه های شخصیت ترجمه یحیی سید محمدی تهران صص 74 عناصری، مهریار 1386 رابطه بین سلامت روان و شادکامی بین دانشجویان دختر و پسر مجله اندیشه و رفتار، دوره دوم، شماره 6، صص 75 84 کار، آلان 1385 روانشناسی مثبت، ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند، تهران، نشر سخن کشاورز، امیر؛ مولوی، حسین و کلانتری، مهرداد 1387 رابطه بین سرزندگی و ویژگی های جمعیت شناختی با شادکامی در مردم شهر اصفهان مطالعات روان شناختی دانشکده ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهراء، دوره چهارم، شماره4، صص 45 64 کشاورز، امیر؛ وفاییان، محبوبه 1386 بررسی عوامل تأثیرگذار بر میزان شادکامی روانشناسی کاربردی، دوره دوم، شماره 5، صص 51 62 کشاورزی، سمیه؛ فیروزبخت، سمیرا و فولادچنگ، محبوبه 1390 بررسی ادراک جهت گیری هدف والدین و الگوی ارتباط خانواده در جهت گیری هدف دانش آموزان خانواده پژوهی، سال هفتم، شماره 28، صص 436 477 کوروش نیا، مریم 1385 بررسی تأثیر ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده بر میزان سازگاری روانی فرزندان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز کوروش نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی 1386 بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان فصلنامه ی خانواده پژوهی، سال سوم، شماره 10، صص 587 600 کوروش نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی 1390 بررسي رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان با واسطه گري ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه فصل نامه خانواده پژوهی، شماره 28، صص 493 518 مظاهری، محمد علی؛ سپهری، صفورا 1388 الگوهای ارتباطی خانواده و متغیرهای شخصیتی در دانشجویان روان شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی، سال ششم، شماره 22، صص 141 150 نصوحی، محمود؛ احمدی، احمد و عابدی، محمدرضا 1383 رابطه بین میزان شادکامی و عوامل آموزشگاهی دانش آموزان دبیرستانی دانش و پژوهش در روانشناسی، شماره 19، صص 33 50 واحدی، شهرام؛ فتح آبادی، جلیل، اکبری، سونیا 1389 الگوی میانجی احساس تنهایی و اجنماعی، بهزیستی معنوی، فاصله اجتماعی و افسردگی دانشجویان دختر فصل نامه روانشناسی کاربردی، سال چهارم، شماره 16، صص 7 24 ب منابع انگلیسی Alen J P Hausser S P Bell K L amp Oconner P 1994 Longitudinal study of autonomy and relatedness in adolescents family interaction at predictors of adolescent ego development and self esteem Child Development 65 179 194 Argyle M 2001a Causes and correlates of happiness In DKahenman E Diener amp N Schwarz Well Eds The foundation of hedonic psychology pp 353 373 New York: Russell Sage Foundation Argyle M 2001b Personality self esteem and demographic predictions of happiness and depression In HCheng amp A Farnham Eds The Psychological of Happiness London: Rutledge Argyle M 2001c The Psychology of Happiness Rev ed East Sussex Argyle M 2001d The psychology of Happiness London Rutledge Argyle M amp Lu L 1991 The happiness of extroverts Journal of Personality and Individual Differences 11 1011 1017 Argyle M Martin M Lu L 1995 Testing for stress amp Happiness: the role of rote social amp cognitive factors In CD Spilberger amp IG Sarason Eds Stress amp Emotion Washington DC: Taylor amp Francis Asher S R amp Coie J D Eds 1990 Peer rejection in childhood New York: Cambridge University Press Asher S R amp Paquette J A 2003 Loneliness and peer relation in childhood Current Directions in Psychological Science 12 3 75 78 Berlin L J Cassidy J amp Belsky J 1995 Loneliness in young children and infant mother attachment: A longitudinal study Merill Palmer Quarterly 4191 103 Boivin M amp Hymel S 1997 Peer experiences and social self perception: A sequential model Developmental Psychology 33:135–145 Brooks Jane B 1997 Parenting second edition Mountain View Mayfield Brown E 1997 Self disclosure social anxiety and symptomatology in rape survivors: the effect of cognitive and emotional processing Dissertation Victim International: the science and Engineering 57 10 B: 6559 Bullock J R 1998 Children’s Loneliness and their relationships with family and peers Family ralations Vol 42 pp 46 49 Cassidy J Asher SR 1992 Loneliness and peer relations in young children Child Development Vol 63 pp 350 365 Chamorro Premuzic T Bennett E amp Furnham A 2007 The happy personality: Mediational role of trait emotional intelligence Personality and Individual Differences Volum 42 Pages 1633 1639 Cheng H amp Furaham A 2003 Personality self esteem and demographic predictions of happiness and depression Personality and Individual Difference 34 921 942 Clarck R D amp Shields G 1997 Family communication and Delinquency Academic Search Premier 32 125 Coburn K L amp Treeger M L 2003 Letting go: A parents’ guide to understanding the college years 4th ed New York: HarperCollins Cooper H Okamura L amp Gurka V 1992 Social activity and subjective well being Personality and Individual Differences 13 573 583 Elwood T D amp Schrader D C Coopersmith S 1967 Parental characteristics relatedto self esteem In The antecedents of selfesteem chap 6 pp 96 117 San Francisco: Freeman Coopersmith S 2002 Self esteem Inventories Manual Mind Garden Inc Crane R M 2005 Social distance and loneliness as they related to headphones used with portable audio technology Unpublished MA dissertation Faculty of Humboldt State University Psychology and Counseling pp5 12 De Jong Gierveld J 1987 Developing and testing a model of loneliness Journal of Psychology and Social Psychology 53: 119 128 Deci E L amp Ryan R M 1985 Intrinsic motivation and self determination in human behavior New York: Plenum Press Deci E L amp Ryan R M 2000 The “What” and “Why” of goal pursuits: Human needs and the self determination of behavior Psychological Inquiry 11 227 268 Deslandes R 2000 Direction of influence between parenting style and parental involvement in schooling practices and students’ autonomy: A short term longitudinal design Retrieved November 13 2001 from : http://orders edrs Com/ members /spcfmANED 441586 Diener، E 2002 Frequently Asked question FAQ’S about subjective well being Happiness and life satisfaction A printer for report and new comers http://www/spsychuivcedu/ ediener/faghtml Diener E amp Diener M 1995 Factors predicting the subjective well – being of nations Journal of Personality and Social Psychology 69 851 – 864 Diener E amp Lucas R 1999 Personality and subjective well being In E Kahneman E Diener and N Schwartz eds Well being : The Foundations of Hedonic Psychology New York : Russell Sage Foundation Diener E amp Lucas R E 2000 Subjective well being running Head: Emotional well being Chapter in MLewis amp J M Haviland Eds 2000 handbook of Emotions 2ndEd New York: Guilford PP 325 337 Diener E Sandvik E Povot W amp Fujita F 1992 Extraversion and subjective well being in a US national probability sample Journal of Resaerch in Personality 26 pp 205 215 Dill J Anderson CA 1999 Loneliness shyness and depression: the etiology and interrelationships of everyday problems in living In T Joiner amp J C Coyne Eds The interactional nature of depression: Advances in interpersonal Approaches pp 93–125 Washington DC: American Psychological Association DiTommasso E Brannen Mc Nulty C Ross L Burgess M 2003 Attachment styles social skills and loneliness in young Adults Personality and Individual Diffrences Vol 35 pp 303 312 DiTommasso E Brannen C amp Best LA 2004 Measurement and validity characteristics of the short version of the social and emotional loneliness scale for adults Educational and Psychological Measurement Vol 64 No 1 pp 99 119 Dowar G 2002 Religious studies: Philosophy and ethics Oxford: Oxford University press Elhageen AAM 2004 Effect of Interaction between Parental Treatment Styles and Peer Relations in Classroom on the Feelings of Loneliness among Deaf Children in Egyptian Schools dissertation Eberhard karls university Fitzpatrick M A amp Koerner F S 2004 “Family communication schema effect on children’s resiliency running head”: Family communication schemata |
1 |
|
What It Was Like Honoring RBG In Washington DC |
1 |
|
T-Rex Climbs Washington Technology’s Top 100 List |
1 |
|
New Sanctions amp Strike Rumours: Why is Trump Escalating Tensions Between Washington and Tehran |
1 |
|
Guide to Fishing in Pine Lake – Sammamish Washington |
1 |
|
NFC Notes: Cowboys Eagles Giants Washington |
1 |
|
Washington nombró a su primer embajador para Venezuela en una década a pesar de que Estados Unidos no tiene diplomáticos |
1 |
|
Washington DC Metro Rail Stations |
1 |
|
Estudiante de doctorado de 37 años asesina a su ex novio en Washington |
1 |
|
United States Holocaust Memorial Museum Washington DC: Opening Hours Highlights Tips amp Reasons to Visit! |
1 |
|
Denzel Washington Net Worth Salary Career Personal Life Early Life Philanthropy Summary and that |
1 |
|
Zendaya and John David Washington’s ‘Malcolm amp Marie’ Is Coming To Netflix |
1 |
|
In 2019 Amazon was listed as the third-largest company in the world based on market capitalization The company has indeed gone a long way since its start as a small shop in Bellevue Washington Jeff Bezos who founded Amazon in 1994 has seen his company grow exponenti |
1 |
|
Grey’s Anatomy alum Isaiah Washington calls out former co-star Katherine Heigl 10 years after feud |
1 |
|
Пять последствий карабахского конфликта по версии Washington Post |
1 |
|
LMN Architects’ Plant Sciences Building at Washington State University opens |
1 |
|
Washington vai tomar medidas contra organizações ligadas ao movimento BDS |
1 |
|
Biden to Continue Obama Tradition of Packing White House with Corporate Lobbyists Andrew Stiles/Washington Free Beacon |
1 |
|
Long Live GoGo: The Black Protest Music Of Washington DC |
1 |
|
PCGS MS-66 1955 Washington Quarter Beautifully Toned |
1 |
|
The Hill’s Morning Report – Presented by the UAE Embassy in Washington DC – Trump Biden clash over transition holdup pandemic plans |
1 |
|
EEUU: economía en problemas con Washington paralizado |
1 |
|
Chief Information Security Officer CISO – Mathematica Policy Research – Washington DC |
1 |
|
Netflix’s ‘Malcolm amp Marie’ With Zendaya and John David Washington Drops Into Oscar Race Exclusive |
1 |
|
George Washington Portrait Sold for 81 |
1 |
|
Mold Toxicity Behind Unexplained Illness Weight Gain for Washington Nutritionist |
1 |
|
Washington Wizards take Israel’s Deni Avdija as 9th pick in NBA draft |
1 |
|
LMN Architects’ Plant Sciences Building at Washington |
1 |
|
Here Are The Top 11 Unusual Things To See In Washington DC |
1 |
|
More “Murder Hornets” Discovered in Washington State as “Slaughter Phase” Vs The Megazord from POWER RANGERS: Who Would Win |
1 |
|
Kerry Washington joins jewelry brand Aurate as an investor designer and activist |
1 |
|
Denzel Washington Quotes |
1 |
|
Washington 0 |
1 |
|
George Washington Quotes |
1 |
|
Kerry Washington Teams Up With Sustainable Jewelry Brand Aurate on Lioness-Inspired Collection |
1 |
|
View the Washington DC Chapter Page |
1 |
|
Isaiah Washington lembra demissão com ataque à Heigl |
1 |
|
Atacan embajada de EU Washington activa sistema de defensa |
1 |
|
Este móvil barato cuesta 26 ¿es tan malo como puede demandas antimonopolio contra Facebook cuestionarán la adquisición de WhatsApp e Instagram según ‘The Washington Post’ |
1 |
|
Rivlin receives Washington Institute Scholar-Statesman Medal |
1 |
|
Pour Washington le boycottage d’Israël est “antisémite” |
1 |
|
Disarray and defeats mark post-election period as Trump struggles to govern and fails to change vote results Toluse Olorunnipa/Washington Post |
1 |
|
Trump döneminde ABD içine kapanıp uluslararası iş birliğini sınırlandırırken Washington’un bu politikasını fırsata çevirmek isteyen Pekin yönetimi kendisini serbest ticaretin ve uluslararası kurumsal iş birliğinin savunucusu olarak gösterdi |
1 |
|
Martha Washington Quotes |
1 |
|
Cher Setlist Capital One Arena Washington DC 12-10-2019 Photo Gallery |
1 |
|
Homes for Sale in Georgetown Washington DC |
1 |
|
US greenhouse gas emissions set to drop to lowest level in three decades Steven Mufson/Washington Post |
1 |
|
Arizona Football prepares for Washington and bad weather |
1 |
|
Capital Projects: New Architecture Rethinking Design in Washington DC |
1 |
|
Washington Placed OT Geron Christian On IR |
1 |
|
2020 Girl Up Leadership Summit in Washington DC USA Financial Aid in Tanzania – latest Jobs Today in Tanzania November 2020 |
1 |
|
Maróth Gáspár: azt a légvédelmi rendszert vesszük meg amelyik Washingtont védi |
1 |
|
‘Chúng tôi mệt mỏi với những gì nghe được từ Washington’ |
1 |
|
845 Upshur St NW Washington DC |
1 |
|
Washington Monument |
1 |
|
Trump greets supporters gathered in Washington as he pushes false election claims |
1 |
|
Nueva york y washington 2015 |
1 |
|
RT bponsot: SOON: Rudy Giuliani will appear at noon ET at the RNC offices in Washington Trump tweeted the news conference w |
1 |
|
Sources: BeBe Closer and Ria To Join The Washington Justice |
1 |
|
The Washington Post viewpoint on obscurity: For three hours an obscure county board in Michigan was at the center of US politics |
1 |
|
I offer In-home Personal Training in the Capitol Hill Penn Quarter Navy Yard and Downtown sections of Washington DC but people all over the world are taking advantage of my Online Coaching Programs |
1 |
|
Malcom amp Marie: Filme com Zendaya e John David Washington ganha data de estreia |
1 |
|
Washington renueva licencia de operaciones a petroleras gringas en Venezuela |
1 |
|
Blazers take Washington State’s CJ Elleby with 46th pick |
1 |
|
La OEA correa de transmisión de Washington |
1 |
|
Washington National Cathedral |
1 |
|
MaryWashington MD |
1 |
|
Chief Officer Awards Finalist Vishal Rajpara: ‘Once You Are a Leader It’s No Longer About You’ WashingtonExec |
1 |
|
Wayne County Republicans ask to ‘rescind’ their votes certifying the election results – The Washington Post |
1 |
|
پیوست 4 89 1 کلیات در این فصل در ابتدا به مقدمه ای در مورد سؤال پژوهش و ارتباط بین متغیرها پرداخته خواهد شد سپس به ضرورت و اهمّیّت پژوهش، سؤالات اصلی و فرعی، تعاریف مفهومی و تعاریف عملیاتی متغیرها مورد بحث قرار می گیرند 1 1 مقدمه از موضوعات مورد علاقه ی محققین علوم انسانی در سال های معاصر، احساس تنهایی و شادکامی1 افراد است شناخت عوامل مؤثر در این پدیده های روانی از چالش های جدی دانشمندان است که پژوهش حاضر نیز بدان می پردازد خانواده به عنوان مهم ترین ساخت اجتماعی که می تواند در شکل دهی ساختار روان فرزندان و تأمین نیازهای آنان نقش مهمی داشته باشد، باید مورد توجه قرار گیرد هر انسانی در طول زندگیش، فارغ از تمام ارتباط ها، گاه نیاز به تنهایی دارد و گاه در میان اجتماع است و دلش در جای دیگر سیر می کند این احساس تنهایی2در دوره های مختلف زندگی به شکل های مختلف ظهور و بروز می یابد و با اوج و فرود هایی، کمابیش در وجود انسان خودنمایی می کند تنهایی، احساسی دردناک و اضطراب آور است که عمری به طول تاریخ بشری دارد و هر انسانی، بدون شک در لحظاتی از زندگی تنهایی را احساس می کند؛ اما باید توجّه کرد که شدّت و ضعف آن برای افراد مختلف در دوره های مختلف متفاوت است مطالعه ی این احساس، در روانشناسی عمری نسبتا کوتاه دارد، امّا در فلسفه، ادبیات و مذهب می توان نشانه هایی را با توجّه به این موضوع یافت هانکوک3، 1986، به نقل از کرواس پارلو4، 2008 پژوهش حاضر به بررسی برخی از عوامل تعیین کننده احساس تنهایی به عنوان یک متغیر وابسته می پردازد سالیوان51953 براي اولين بار به بررسي دقيق وموشكافانه ي روابط بين افراد می پردازد ساليوان بر لزوم برقراري رابطه با ديگران به دليل ريشه داشتن آن در نيازهاي اساسي انساني تأكيد مي كند و بي كفايتي در ارضاي نياز به داشتن روابط صميمي با ديگران را تحت عنوان تنهايي مطرح مي كند امروزه ارتباط با ديگران، يكي از مهم ترين و با ارزش ترين بخش زندگي هر يك از ما محسوب می شود در واقع بيشترين ساعات عمر ما با ديگران گذرانده مي شود در نتيجه نوع ارتباط، در زندگي هر كس نقش بسيار مهمي را ايفا مي كند ارتباط بين فردي، فرآيندي است كه به وسيله آن اطلاعات و احساسات خود را از طريق پيام هاي كلامي و غير كلامي با ديگران در ميان مي گذاريم اين توانايي موجب تقويت رابطه ي گرم و صميمي ما با ديگران به ويژه اعضاي خانوده مي شود و سلامت رواني و اجتماعي ما را بيش از پيش فراهم می کند شولتز و شولتز6، ترجمه سید محمدی، 1384 انسان ها، به خصوص نوجوانان و جوانان، در عصر حاضر که دوره ارتباطات خوانده می شود، راه های ارتباطی زیادی برای برقرار کردن ارتباط با دیگران مخصوصاً هم سالان، دوستان و حتّی دوستان دوستانشان دارند با وجود اینترنت، شبکه های اجتماعی، پیامک و ارتباط های رو در رو، هنوز احساس تنهایی در بین مردم وجود داردمارگالیت7، 2010 این تعارضات ارتباطی، موجب فاصله ی عمیق بین فردی می شود بولتون8؛ ترجمه سهرابی، 1383 و مشکلاتی هم چون افسردگی، اضطرب، ناشاد بودن و گاهی خودکشی به دنبال دارد ساکلفسکی و یاکولیک9، 1989 که تهدیدی برای سلامت روان فرد و جامعه می باشد تأمین روابط خانوادگی و اجتماعی مناسب، برای سلامت جسمانی و روانی هر فرد الزامی است و این نیاز از کودکی وجود دارد و تا آخر عمر باقی می ماند در پژوهش حاضر، رابطه ی بین خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی تعیین کننده و احساس تنهایی مورد بررسی قرار می گیرد در بعضی خانواده ها، فرد به دلیل فرهنگ خانواده یا نحوه ی ارتباط اعضای آن با یکدیگر، قادر به برقراری روابط مطلوب و حل تضادهایش نیست و در نتیجه احساس تنهایی را تجربه می کند سیپرساد،10 2006 از یک سو والدین و دیگر اعضای خانواده می توانند با گسترش روابط خود و تشویق کردن رشد شخصی فرزندان، احساس کارآمدی و شایستگی آنان را تقویت کنند و موجب کاهش احساس تنهایی را در آنها شوند از سویی دیگر همین روابط در خانواده می تواند موجب افزایش شادکامی فرزندان شود که عامل اصلی سلامت روان می باشد موضوع شادکامی و روان شناسی مثبت نگر، بحث مهمی در روانشناسی معاصر است با توجه به نقش شادکامی و اثربخشی آن، روان شناسان مختلف در سال های آخر قرن بیستم، توجه به احساسات مثبت را در رأس قرار داده و از آنجا که شادی یکی از هیاجانات اصلی بشر محسوب می شود، هرکس به فراخور دنیای خودش آن را تجربه کرده است چامورو پرمیوزیک، بنت و فارنهام11، 2007 در گذشته های دور، برداشت افراد از شادکامی، مترادف با مفهوم شانس بود؛ به این معنی که نیرویی خارجی، شخص را تحت تأثیر قرار داده و او را وادار به انجام کاری می کند همگام با عصر روشن نگری این باور تا حدود زیادی تغییر کرد و عقیده بر این شد که نیروی تعقل و مسؤلیت شخص به اندازه ای است که او قادر است سرنوشت خود را تعیین کند بنابراین، مفهوم شادی به مفهومی تبدیل شد که برای همه و در هر زمان و مکان دست یافتنی بود این واقعیت که ما آرزو داریم شاد باشیم، باعث شد شادکامی به ارزش تبدیل شود و اساس نظام بهزیستی جوامع را تشکیل دهد مک ماهون12، 2006 امروزه، اعتقاد بر این است که در نظر گرفتن شادکامی و طراحی برنامه هایی برای شاد بودن، باعث افزایش شادکامی می شود، که شاخص سلامت روانی است عناصری، 1386 از میان تمام اموری که تحت کنترل انسان است؛ خانواده و روابط اجتماعی، مهم ترین عواملی هستند که بر شادکامی افراد تأثیر می گذارند داشتن دوستان صمیمی و شبکه ی خانوادگی قوی، کمک کننده های مهمی برای شادکامی و بهزیستی کلی محسوب می شوند این عوامل احتمالاً بزرگترین علت شادکامی و سلامتی هستند اما تا کنون رابطه ی این عوامل به ویژه با نمونه ایرانی مورد پژهش قرار نگرفته است در نظریه دسی و ریان13 ریان و دسی، 2000 نیز، بر عوامل سازنده ی رفتار انسان تأکید می شود و اعتقاد بر آن است که هر فرد دارای سه نیاز روانی پایه «خودمختاری14»، «شایستگی15» و «وابستگی16» می باشد، که ارضای این ها از ضروریات رشد فردی می باشد این نظریه شرایط خانه، مدرسه و جامعه را بررسی می کند که باعث افزایش رضایت از زندگی و بهزیستی و شادکامی بیشتر افراد می شود هرچه شرایط محیط، مخصوصاً شرایط خانوادگی فرد طوری باشد که بتواند رابطه ی بهتری با دیگران داشته باشد و نیاز تعلق داشتن به دیگران را به خوبی ارضاء کند؛ و در عین حال بتواند در تغییرات پیرامونش دخالت داشته باشد، احساس رضایت بیشتری خواهد داشت حمايت والدين از خودمختاري و استقلال كودكان در گفت وگوها، تعاملات و اقدامات مشترك آنها، به ادراكات خودمختاري كودكان مي انجامد و براي آنها پيامدهاي مثبت و سازگارانه دارد از سوي ديگر، مهار شديد كودك به وسيلة پدر و مادر به كاهش خودمختاري و ايجاد تصور مهار بيروني منجر خواهد شد و احساس شایستگی او کمرنگ می شود اما آیا ارضای این نیاز می تواند موجب شادکامی در یک مدل علّی تحلیل مسیر شود؟ این سؤالی است که هنوز بدان پرداخت نشده است به ویژه با نمونه ایرانی ادراكات محيطي خانوادگي از اين نظر كه نقش مهمي در ادراك مهار، كفايت ادراك شده و خودمختاري نسبي دارند، منابع انگيزشي مهمي هستند والدين و تجارب فرزندپروري آنها نقش مهمي در ادراكات محيطي كودكان دارد و اين ادراكات به نوبه خود نقش مهمي در احساسات درونی مثبت و منفی فرزندان ایفا می کند یکی از جنبه های رشد انسان، فرایند اجتماعی شدن اوست ذاتی بودن زندگی جمعی در انسان ها، ضرورت تماس با دیگران را به عنوان امری گریز ناپذیر جلوه می دهد رشد اجتماعی در بردارنده ارتباط سالم و منطبق با موقعیت در افراد است پرداختن به جنبه های اجتماعی زندگی و کسب آمادگی های لازم برای برقراری رابطه ای سالم با دیگران، یکی از وظایف دست اندر کاران تعلیم و تربیت است حسین چاری و خیر، 1381 اولین زندگی جمعی انسان ها در خانواده شکل می گیرد پس می توان گفت تعداد افراد خانواده در زندگی می تواند نقش مهمی ایفا کند سامانی 1381 معتقد است: خانواده ابتدایی ترین و مهم ترین نهاد جامعه بشری محسوب می شود و نقش بسیاری در فرایند های اجتماعی و بهداشت روانی فرد و جامعه ایفا می کند نقش خانواده در فرهنگ ایران و جهان بسیار برجسته بوده تا جایی که شاید بتوان گفت خانواده نقش بسزایی در شکل گیری شادکامی و احساس تنهایی داشته باشد ولی هنوز معلوم نیست که آیا این رابطه با واسطه گری نیازهای روان شناختی است؟ و این که ترکیب خرده متغیرهای هر کدام و تأثیر آن ها بر یکدیگر چگونه است؟ هدف پژوهش حاضر، پرداختن به رابطه ی این سه دسته متغیر است 1 2 بیان مسأله گاهی اوقات اعضای خانواده خصوصاً فرزندان، دچار عواطف منفی مثل احساس تنهایی می شوند با توجه به تحقیقات انجام شده، این عواطف منفی، باعث بروز پریشانی و آسیب های روانی در افراد می شود از طرفی دیگر عواطف مثبت از جمله رضایت از زندگی و شادکامی، سلامت روان را برای فرد و جامعه به ارمغان می آورد؛ اما چگونه خانواده و ارتباط اعضای آن می تواند چنین تأثیراتی بر احساس تنهایی و یا شادکامی آنان بگذارد، هنوز به روشنی معلوم نگردیده است خانواده، به عنوان نخستین واحد اجتماعی مرتبط با جوانان، و همچنین ارتباط والدین و فرزندان، از جمله مواردی هست که نظر صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودک و محیط اطراف او را به وجود آورده و موجب رشد همه جانبه ی کودک می شود از این رو بیش از تمام محیط های اجتماعی در رشد و تکامل فرد تاثیر دارد و یکی از فضاهای موثر در تکوین ابعاد شخصیتی فرزندان می باشد سامرز17، 2006 پژوهش ها نشان داده اند که ارتباط با دیگران، ادراک شایستگی و خود پیروی می توانند پیش بینی کننده ی قوی برای احساس تنهایی و شادکامی باشند خانواده اولین محیطی است که می تواند این نیاز ها را در فرزندان ارضا کند و باعث بروز احساسات مثبت و جلوگیری از عواطف منفی شود پژوهشها همچنین نشان داده اند که محیط خانواده و تعداد فرزندان و اختلاف سن آنها با والدینشان می توانند بهزیستی و رضایت از زندگی و در نتیجه شادکامی را پیش بینی کنند پژوهشگران تحقیقاتی بر روی احساس تنهایی و شادکامی انجام داده اند و نقش عوامل متعددی همچون دلبستگی18، افسردگی19، سبک های والد گری20 و متغیرهای دیگر را مورد بررسی قرار داده اند؛ اما نقش عوامل اجتماعی مثل الگوهای ارتباطی در خانواده21 و تعداد فرزندان و اختلاف سنی آنها با هم در ایران کمتر مورد توجه و بررسی بوده است از آن جایی که از یک سو بررسی ها مؤید آن است که خانواده می تواند بر ارضای نیازهای فرزندان تأثیر داشته باشد و از سوی دیگر بررسی ها حاکی از رابطه بین نیازهای روانی فرزندان و بهداشت روانی آنان است، به نظر می رسد عامل ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی بتواند به عنوان میانجی بین الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی و شادکامی باشد در این تحقیق نقش واسطه ای نیازهای روان شناختی بنیادی در رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی و شادکامی، بررسی شده است شکل مفهومی پژوهش حاضر به شرح زیر است: شادکامی گفتوشنود نیازهای بنیادی روانشناختی همنوایی احساس تنهایی شکل 1 1 نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده، شادکامی و احساس تنهایی ضمناٌ برخی عوامل دموگرافیک از جمله تفاوت سنی فرزندان با والدینشان و تعداد فرزندان خانواده نیز، مورد بررسی قرار گرفتهاند 1 3 ضرورت و اهمیت تحقیق همۀ جوامع ، خواستار شادي، سعادت و سلامت روان شناختی افراد خود و نهادهای خانوادگی هستند براي رسیدن به این خواسته باید تا آنجا که ممکن است عوامل تأثیرگذار بر سلامت، بهداشت روان و کیفیت زندگی را شناخت یکی از این عوامل، خانواده و نحوهی ارتباطات اعضاي آن با یکدیگر است از ویژگی هاي مهارت هاي ارتباطی خانواده، قابل یادگیري بودن آن است هارجیه و دیکسون22، 2004؛ به نقل از رحیمی و خیر، 1386 در نتیجه، می توان این مهارت ها را در جهت مثبت تغییر داد و کیفیت زندگی بالاتري را سبب شد در عین حال با توجه به رویکردهای جدید به مسائل علوم انسانی مبنی بر تأثیرپذیری یافته های علمی از بافت و زمینه فرهنگی و درهم تنیدگی مسائل فرهنگی با معارف انسانی، هم چنین به دلیل محدود بودن شمار پژوهشها در این زمینه ، انجام پژوهش حاضر در فرهنگ ایرانی حائز اهمیت ویژه ای خواهد بود به این دلیل ضمن این که با انجام پژوهش حاضر، گام هایی در این قلمرو و در فرهنگ ایرانی در قالبی عالمانه برداشته و سنگ بنای بسیار مناسبی برای پژوهش های بعدی خواهد شد، بستری جهت انجام مطالعات بین فرهنگی فراهم می آورد با توجه به ضرورت روانشناسي مثبت نگر، اكنون بيشتر پژوهش ها متمركز بر عوامل محافظت كننده، بهبود سلامتي و تجارب بهداشتي ميباشد علاوه بر اين دانشمندان علوم پزشكي عنوان ميكنند كه شادي و شادكامي، رضايت از زندگي و بهزيستي رواني ايدههايي هستند كه اكنون زمان بررسي آن فرا رسيده است مسائلي كه در علم پزشكي كمتر به آن توجه شده است و بيشتر به اختلالات روانی و عواطف منفي پرداخته شده است و اين مسئله اساساً به اين دليل است كه عواطف منفي مشكلات جدي براي افراد و جامعه به وجود مي آورد اگرچه مساله روابط بین فردی و احساس تنهایی، رضایت و شادکامی و حتی استقلال شخصی در نگاه نخستین بدیهی به نظر می رسد؛ ولی هرکدام از موضوعات، تا زمانی که از طریق بررسی های دقیق و علمی تبیین نشوند و ارتباط پیچیده ی آن ها روشن نگردد، قابلیت داوری و آموزش پیدا نمی کنند اگرچه روابط اجتماعی و خانوادگی و چگونگی برقراری و ابعاد آن، عمری به درازای عمر انسان دارند، ولی بررسی های علمی در این زمینه، گام های اوّلیّه خود را بر می دارند حجت و کراندال23، 1989 بنابراین، سازمان دهی مطالعه ای در زمینه پیش بینی احساس تنهایی و شادکامی بر اساس ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه گری نیازهای اساسی روانشناختی، دارای اهمّیّت فراوانی است با این پژوهش گامی هر چند کوچک در جهت کمک به علم تعلیم و تربیت که مقدمه سلامت روان جامعه است، برداشته می شود 1 4 اهداف تحقیق هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی الگوهای ارتباطی خانواده با احساس تنهایی و شادکامی با واسطه گری نیازهای بنیادی در فرزندان می باشد 1 5 سوال اصلی تحقیق پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به سوال زیر خواهد بود: 1 آیا الگوهای ارتباطی خانواده، با واسطه گری نیاز های بنیادی، احساس تنهایی و شادکامی را در فرزندان پیش بینی می کند؟ 1 6 سوال های فرعی تحقیق در راستای پاسخگویی به سوال اصلی، سوالات فرعی دیگری قابل بررسی خواهد بود: 1 آیا الگوهای ارتباطی خانواده، می تواند احساس تنهایی و شادکامی را در فرزندان پیش بینی کند؟ 2 آیا الگوهای ارتباطی خانواده می تواند نیازهای بنیادی فرزندان را پیش بینی کند؟ 3 آیا نیازهای بنیادی فرزندان، پیش بینی کننده ی احساس تنهایی و شادکامی آنها هستند؟ 4 آیا تعداد فرزندان با الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی خود فرزندان رابطه دارد؟ 5 آیا تفاوت سن فرزندان با والدین، با الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی فرزندان رابطه دارد؟ 1 7 تعاریف مفهومی متغیرها 1 7 1 احساس تنهایی پپلو و پرلمن24 1979، به نقل از ساکلفسکی25 و همکاران، 1986، می گویند، احساس تنهایی یک تجربه عاطفی ناخوشایند است که در نتیجه ی عدم انطباق بین روابط میان فردی واقعی و روابط آرمانی شخص به وجود می آید 1 7 2 شادکامی به اعتقاد آرگایل26 2001، شادکامی شامل سه جزء اساسی است که شامل: هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطف منفی از جمله افسردگی و اضطراب است در تحلیل مفهوم شادی، نظریه پردازان بیشتر به دو مؤلفه ی شناختی و هیجانی اشاره نموده اند مؤلفه ی شناختی بیشتر بر رضایت از زندگی و مؤلفه هیجانی بر حالت هایی مانند خندیدن، شوخ طبعی و تعادل میان هیجان های مثبت و منفی دلالت دارند آرگایل، 2001؛ سلیگمن27، 2002 1 7 3 نیاز های روان شناختی بنیادی دسی و ریان 2000 در نظریه خود تعیین گری28SDT خود فرض می کنند که سه نیاز روان شناختی ذاتی وجود دارد که زیر بنای رفتار است این نیاز ها شامل نیاز به شایستگی، خودمختاری و وابستگی ارتباط داشتن است خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون29، ریان و ریس30، 1996 شایستگی به عنوان احساس اثر بخشی و مؤثر بودن روی محیط است دسی و ریان، 2000 ارتباط با دیگران، دوست داشتن و حمایت کردن دیگران و هم چنین دوست داشته شدن و حمایت شدن از سوی دیگران است بامیستر و لیری31، 1995؛ بالبی32، 1958؛ هارلو33، 1958؛ ریان، 1993؛ به نقل از دسی و ریان، 2000 1 7 4 الگوهای ارتباطی خانواده مفهوم الگوی ارتباطی خانواده، بیان گر دنیای ظاهری خانواده است که بر اساس کیفیّت ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر و محتوای ارتباط، نوع کار، فعّالیّت و فضای ارتباطات و تعاملات در درون خانواده تعریف می شود کوئرنر، فیتزپاتریک342002، بارل35 و فیتزپاتریک، 1990، به نقل از فیتزپاتریک، کوئرنر، 2004 دو بعد زیر بنایی جهت گیری گفت و شنود36 و جهت گیریی همنوایی37 شناسایی شده اند که تعیین کننده چگونگی ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر می باشند 1 8 تعریف عملیاتی متغیرها 1 8 1 احساس تنهایی بر اساس فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی اجتماعی – عاطفی SELSA S 38 سنجیده خواهد شد احساس تنهایی کل، از مجموع نمرات سه بعد احساس تنهایی رمانتیک، خانوادگی و اجتماعی به دست می آید 1 8 2 شادکامی این سازه به معنای این که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد، می باشد نمره ی فرد در پرسشنامه ی شادکامی آکسفورد39 آرگایل، مارتین و گرسلند40 1989؛ به نقل از آرگایل، 2001، ملاک سنجش خواهد بود 1 8 3 نیاز های روان شناختی بنیادی میزان ارضای نیازهای روان شناختی بنیادی، یعنی نیاز به خودپیروی، نیاز به شایستگی و نیاز به ارتباط از طریق نمره ی فرد در پرسشنامه مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی گانیه41، 2003 سنجیده خواهد شد این مقیاس یکی از سه مقیاس مجموعه مقیاس های نیاز های روان شناختی بنیادیBPNS42 است 1 8 4 الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده یعنی بعد جهت گیری و بعد همنوایی توسط نمره ی فرد در ابزار تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطات خانواده43که توسط ریچی44 و فیتزپاتریک در سال 1994 به این منظور تهیّه شده، سنجیده خواهد شد 1 8 5 عوامل دموگرافیک منظور از عوامل دموگرافیک در پژوهش، تعداد فرزندان خانواده ها، تفاوت سنی فرزندان با یکدیگرکه بر اساس سال محاسبه می شود و تفاوت سنی فرزندان با والدینکه باز هم بر اساس سال محاسبه می شود می باشد 2 مبانی نظری و پیشینهی تحقیق در این فصل به دو بخش مبانی نظری و تحقیقات پیشین در رابطه با متغیرهای پژوهش پرداخته می شود 2 1 مبانی نظری در این بخش به منظور مطالعه و بررسی تاریخچه و مبانی نظری، به بررسی دیدگاه های مختلف نظری در رابطه با هر چهار متغیّر این پژوهش پرداخته می شود موضوعات مطرح شده عبارتند از: الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روان شناختی، احساس تنهایی و شادکامی 2 1 1 الگوهای ارتباطی خانواده کلین45 و وایت461996، به نقل از سیگلمن47، 1999 معتقد است نظریه ی سیستم ها، خانواده را به صورت سیستم در نظر می گیرد در این دیدگاه، هر بخش بر بخش های دیگر هم تأثیر می گذارد و هم از آن ها تأثیر می پذیرد بسیاری از متخصصان، به جای معرفی خانواده به عنوان یک سیستم یا گروه پردازش اطلاعات یا جامعه ای با فرصت مبادله بین اعضای آن، خانواده را به عنوان نوعی ارتباط و گفت و شنود معرفی می کنند فیتزپاتریک، 2004 واتزلاویک48، بیوین49 و جکسون50، 1967، به نقل از کلارک51 و شیلدز52، 1997، خانواده را سیستمی قانون گذار تعریف می کنند که اعضای آن به طور دائم در حال تعریف و تجدید نظر در تعریف ماهیت روابط خود بر مبنای الگوی ارتباطشان هستند شناخت این الگوها به شناخت بعضی از جنبه های عملکرد خانواده کمک می کند در واقع، شناخت انواع مختلف الگوها و سبک های ارتباطات خانوادگی، علاوه بر توصیف، به پیش بینی و توضیح عملکرد خانواده و توصیه و تجویز های مربوط به آن هم کمک می کند فیتزپاتریک، 2004 فیتزپاتریک و نُلر531993، خانواده را به عنوان گروهی از خویشاوندانی که هوِیّت گروهی و حس مشترکی از خانه را ارائه می دهند و گذشته و آینده مشترکی را تجربه می کنند، تعریف کرده اند به اعتقاد نُلر و فیتزپاتریک 1993، خانواده، توسط سه مقوله تعریف می شود: ساختار54، وظیفه مداری55 و فرایندهای تبادلی56 در تعریف ساختاری، سلسله مراتب اعضای خانواده از لحاظ قانونی و زیست شناختی با توجه به سن و جنس مورد توجه است تمرکز بر نیازهای روانی اجتماعی خانواده، در تعریف وظیفه مداری گنجانده می شود؛ و فرایندهای تبادلی بر احساسات و پاسخگویی دو جانبه اعضا به یکدیگر تأکید دارد فیتزپاتریک 2004، الگوهاي ارتباطات خانوادگی را، چگونگی تعامل بین اعضاي خانواده براي رسیدن به عقاید مشترك و نحوه ی اتخاذ تصمیمات توسط خانواده تعریف می کند ریچی و فیتزپاتریک1990، به نقل از فیتزپاتریک، 2004، دو بعد جهت گیری همنوایی و جهت گیری گفت و شنود را در الگوهای ارتباطات خانواده، شناسایی کردند کوئرنر و فیترزپاتریک1997، جهت گیری گفت و شنود را این گونه تعریف کرده اند که میزان تحقق شرایطی در خانواده که در آن، همه ی اعضای خانواده به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث و تبادل نظر درباره ی طیف وسیعی ازموضوعات تشویق می شوند کوئرنر و فیتزپاتریک 1997، جهت گیری همنوایی را میزان تأکید بر همسانی نگرش ها، ارزش ها و عقاید اعضای خانواده تعریف می کنند ترکیب این دو بعد، چهار طرحواره ی ارتباطات خانوادگی را شکل می دهد فیتزپاتریک و ریچی، 1994 که الگوهای ارتباط خانواده خوانده می شوند کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002 آن ها چهار نوع خانواده را این گونه معرفی کرده اند: خانواده توافق کننده57، خانواده کثرت گرا58، خانواده حفظ کننده59، خانواده به حال خود واگذاشته60 که در شکل 1 2 قابل مشاهده هستند خانواده های توافق کننده: در این خانواده ها، گفت و شنود و همنوایی بالایی وجود دارد؛ از یک سو علاقه به ارتباط های باز و از سوی دیگر حفظ سلسله مراتب موجود، اهمیت دارند فرزندان این خانواده ها معمولا، برای گفت و شنودهای خانواده ارزش قائل هستند آن ها با عقایدی که در مسیر عقاید و ارزش های والدینشان است هماهنگ می شوند و در برابر چیزهایی که آن ها را از باورهای والدینشان دور می کند، مقاومت می کنند پدر و مادر هم ضمن علاقه ی فراوان به فرزندان و تصمیمات آن ها، در نهایت خودشان تصمیم می گیرند فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a، 2002b خانواده های کثرت گرا: این خانواده ها در بعد گفت و شنود بالا و در بعد همنوایی پایین هستند در این نوع خانواده، پرورش مهارت ارتباطی و باور های مستقل در فرزندان در اولویت است موضوعات، سرگشاده مطرح می شوند و همه ی اعضا در آن شرکت دارند پدر و مادر ضرورتی برای کنترل فرزندان یا تصمیم گیری برای آن ها نمی بینند آن ها به فرزندان اجازه می دهند به طور برابر در تصمیم گیری ها شرکت کنند آن ها در تصمیم گیری، بیشتر تحت تأثیر عقاید منطقی قرار می گیرند و ضمن احترام به دیدگاه والدین، خودمختار هستند فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a، 2002b خانواده های حفظ کننده: در این خانواده ها همنوایی بالا است اما گفت و شنود کم است و بر پیروی از مرجع قدرت که پدر یا مادر است تأکید می شود به تفکر و ارتباطات باز اهمیتی داده نمی شود پدر و مادر معتقدند باید برای تمام اعضای خانواده تصمیم بگیرند و دلیلی برای توضیح تصمیماتشان نمی بینند اعضای این خانواده همنوایی خشک یا غیر قابل انعطافی دارند و هیج نظری آن ها را وادار به بحث کردن نمی کند فرزندان در این خانواده ها ارزش کمی برای گفتگو قائلند و به تصمیم گیری های خودشان بی اعتمادو بدبین هستند چنی، مک لئود و اتکین61، 1971، به نقل از کواستن62 و اندرسون63، 2004 خانواده های به حال خود واگذاشته یا بی قید: این خانواده ها در هر دو بعد همنوایی و گفت و شنود، پایین هستند میزان تعامل اعضای خانواده بسیار کم است و موضوعات کمی هستند که درباره ی آن ها گفت و گو می شود پدر و مادر معتقدند که همه اعضا باید قادر به تصمیم گیری باشند اما بر خلاف خانواده های کثرت گرا، به تصمیم فرزندان و گفتگو اهمیتی نمی دهند آن ها ارزش کمی برای گفتگوهای خانوادگی قائلند و خودشان همه تصمیمات را می گیرند و فرزندان بیشتر تحت تأثیر گروه هم سن و سالان خود به تصمیم گیری می پردازند این خانواده ها مانند خانواده های حفظ کننده، تعارض را تهدید کننده می دانند زیرا می تواند همین مقدار کم انسجام موجود را نیز، از بین ببرد فیتزپاتریک، 2004؛ کوئرنر و فیتزپاتریک، 1997، 2002a همنوایی توافق کننده کثرت گرا حفظ کننده به حال خود واگذاشته گفت و شنود شکل 2 1 شکل ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده 2 1 2 نیاز های روان شناختی بنیادی باميستر و لري، 1995؛ بالبي، 1958؛ هارلو، 1958؛ ريان، 1993؛ به نقل از زرندي، 1385، نيازها به را عنوان غذاي دروني و روان شناختي شناخته اند كه براي رشد و دوام روانشناختي و بهزيستي و انسجام ضروري هستند دسی و ریان 2002، نظریه خودتعیین گری را به طور مختصر این گونه تعریف می کنند: آدمی سه نیاز اصلی روان شناختی دارد و در صورتی که این نیازها به شکلی مناسب برآورده شوند، فرد احساس مطلوبی خواهد داشت این سه نیاز عبارتند از: الف نیاز به احساس کفایت و شایستگی، ب نیاز به پیوند جویی یا ارتباط با دیگران و ج نیاز به خودمختاری خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون و همکاران، 1996 دسی و ریان 1985، به نقل از البرزی و البرزی، 1385، با تکیه بر مفهوم مسند مهارگذاری ادراک شده ی64 هایدر، که بین علیّت فردی رفتارهای مبتنی بر انگیزش درونی و علیّت غیر فردی کنش های مبتنی بر عوامل محیطی تمایز قایل می شود، معتقدند احساس خودمختاری از ضروریات سلامت روان فرد می باشد شایستگی به عنوان احساس اثر بخشی و مؤثر بودن روی محیط است دسی و ریان، 2000 ارتباط با دیگران، دوست داشتن و حمایت کردن دیگران و هم چنین دوست داشته شدن و حمایت شدن از سوی دیگران است بامیستر و لیری، 1995؛ بالبی، 1958؛ هارلو، 1958؛ ریان، 1993؛ به نقل از دسی و ریان، 2000 در جایی دیگر دسی و ریان 2002 اظهار می کنند که نظریه ی خود مختاری، یک نظریه عمومی انگیزش آدمی است که، به میزانی که رفتار، خود تأیید شده یا خود تعیین شده است، می پردازد اندیشه اصلی خودمختاری این است که نوع یا کیفیّت انگیزش، نسبت به مقدار کلی انگیزش، اهمیت بیشتری در پیش بینی پیامدهای مهمی مثل سلامت روانی، عملکرد اثر بخش و یادگیری عمیق دارد تیلور65 و انتومانیس66، 2007 بر اساس نظریه ی خودمختاری، زمانی که افراد بر اساس دلایل درونی سبک تنظیم درونی و همانند سازی کاری را انجام می دهند، رضایت از زندگی و سازگاری بیشتری دارند شلدون، ریان و رایز، 1996؛ شلدون و کسر67 ، 1995 در نظریه ی خود تعیین گری چنین فرض شده است که حفظ تمایل انگیزش درونی، در گرو ارضای سه نیاز اولیه شایستگی، خودمختاری و روابط است گرولنیک68، دسی و ریان، 1997 محیطی که با حمایت خود، زمینه ی ارضای این نیازها را فراهم کند، باعث لذّت بردن از اعمال و در نتیجه تنظیم خود مختار رفتار می گردد گانیه، 2003 شلدون و الیوت69 و کسر 2001، معتقدند که ارضای نیاز ها شرایط لازم را برای رشد روان شناختی، انسجام یافتگی و بهزیستی شخص فراهم می کنند و زیر بنای گستره ی وسیعی از رفتارهای ما را تبیین می کنند هم چنین مداخلات روان شناختی می توانند بر مبنای مفهوم نیازها طرح ریزی شوند نظریه خود تعیین گری بر این عقیده است که دسته ی مهمی از فرآیندها و تعاملات ناشی از محیط خانواده، به باورها و ادراکات کودکان که متأثر از باورها و رفتارهای والدین با آن هاست، بر می گردد گرولنیک، دسی و ریان، 1997 و شانک70 و پاجیرز71، 1996 گرونلینک، ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال کودکان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در کودکان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری کودکان نقش بسزایی در خودکارآمدی کودکان دارد شانک و پاجرز، 1996 حمایت والدین، ابزار مهمی برای رشد احساس کفایت و شایستگی شخصی است گینزبرگ و برنشتاین72؛ به نقل از استرایت73، نیتزل74، سیرز75 و هوک76، 2001 2 1 3 احساس تنهایی احساس تنهایی در روانشناسی سابقه ای کوتاه دارد اما در فلسفه، ادبیات و مذهب آثار بسیاری را می توان یافت که به آن پرداخته اند هانکوک، 1986، به نقل از کرواس پارلو، 2008 پپلو و پرلمن 1981، معتقدند احساس تنهایی تجربه ی ناخوشایندی است که در پاسخ به نارسایی های کمّی یا کیفی در روابط اجتماعی ظاهر می شود الهاگین77 2004، احساس تنهایی را این گونه تعریف می کند که تنهایی، تجربه فردی ناخوشایندی مانند تفکر مبنی بر متمایز بودن از دیگران است که با مشکلات رفتاری قابل مشاهده، مانند غمگینی، افسردگی و عصبانیت همراه است، ناهمخوانی بین توقعات و آرزوهای فرد با امکان دستیابی او به این آرزوها را در روابط اجتماعی نشان می دهد و به صورت رفتارهایی نظیر اجتناب از تماس با دیگران مشخص می گردد از دیدگاه برخی از صاحب نظران، نحوه ادراک روابط اجتماعی، علّت بروز احساس تنهایی است هینریچ و گالون78، 2006؛ جونز79، 1981؛ هاکلی، برلسون، برنتسون و کاسیوپو80، 2003؛ به نقل از رحیم زاده، بیات و اناری، 1388 برخی پژوهشگران به جای آن که احساس تنهایی را صرفا یک هیجان منفی تلقی کنند، آن را تداعی کننده پاره ای از هیجان های منفی مانند اضطراب و افسردگی، می دانند رایت81، 2005؛ به نقل از رحیم زاده، بیات و اناری، 1388 احساس تنهایی را می توان نارسایی و ضعف محسوس در روابط بین فردی دانست که به تجربه ی نارضایتی از روابط اجتماعی منجر می شود پونزیتی82 و هوپ مه یر83، 1999 اشر84 و پاکت85 2003، تنهایی را آگاهی شناختی فرد از ضعف در روابط فردی و اجتماعی خود توصیف می کنند که به احساس غمگینی، پوچی، تأسف یا حسرت منتهی می شود پارک هورست86 و هوپ مه یر1999، تنهایی را به عنوان احساس ناراحتی از انزوا تعریف کرده اند بلای 871989، به نقل از دیل88 و اندرسون، 1999 احساس تنهایی را بر پایه ی سه مولفه شناختی، خلقی و رفتاری تعریف می کنند اما ویس89 1973 دو بعد برای تنهایی معرفی کرده است تنهایی عاطفی90 و تنهایی اجتماعی91 در احساس تنهایی هیجانی یا عاطفی، فقدان وابستگی عاطفی به شخص یا افراد دیگر برجستگی دارد، در حالی که در احساس تنهایی اجتماعی، عدم درگیری در روابط و شبکه های اجتماعی نقش بارزی دارد تنهایی عاطفی، مربوط به دور بودن افراد نزدیک یا دوست داشتنی یا فقدان آن هاست که با دل بستگی مرتبط است مارگالیت، 2010 تنهایی اجتماعی به نبودن ارتباطات راضی کننده و دوستان بازمی گردد؛ هم چنین با گروه همسالان و شبکه های اجتماعی مرتبط است آشر و پاکوئت، 2003 سالیوان 1953، بر لزوم برقراری رابطه با دیگران، به دلیل ریشه داشتن آن در نیازهای اساسی انسانی تأکید می کند و بی کفایتی در ارضای نیاز به صمیمیت دیگران یا صمیمیت بین فردی را تحت عنوان تنهایی مطرح می کند این احساس، تجربه ای ناخوشایند و عمیق است و می تواند ناشی از عدم ارضای نیاز ذاتی به تماس فیزیکی باشد به نظر سالیوان 1953، در بزرگسالی نیاز به مشارکت در فعالیت های اجتماعی بروز می کند و عدم ارضای آن، منجر به احساس تنهایی می شود اوج نیاز به هم نوع در قالب احتیاج به محبّت دیگران و تبادل محبّت به منظور برقراری روابط دوستی صمیمانه یا در بالاترین سطح آن، نیاز به عشق به فردی دیگر متجلی می شود ریشه تنهایی به نظر او در عدم ارضای یکی از این نیازها، در مراحل مختلف است هانریش و گلون 2006 هم معتقدند افرادی که در برقراری و حفظ روابط رضایت بخش با دیگران ناتوان هستند و در نتیجه در برآوردن نیاز تعلق داشتن مشکل دارند، حس محرومیتی را تجربه می کنند که احساس تنهایی نام دارد رایکمن92 1959؛ به نقل از حجت و کراندال، 1989، معتقد است انسان ها از تنها شدن هراس دارند و آستانه ی احساس تنهایی را متأثراز تاریخچه ی رشدی افراد می داند به نظر وی، فقدان تماس فیزیکی مستمر در دوران کودکی ممکن است به ناراحتی های جسمانی و عاطفی، اعم از احساس تنهایی منجر شود 2 1 4 شادکامی افلاطون شادکامی را محصول جانبی منصف بودن و اخلاقی عمل کردن می دانست پلاتو93، 2001 ارسطو، معتقد بود همه ی تلاش انسان، معطوف تأمین شادکامی برای داشتن زندگی خوب است هیوجز94، 2001 ارسطو معتقد است دست کم سه نوع شادمانی وجود دارد؛ در پایین ترین سطح، شادی را همان لذت می داند در سطح بالاتر شادی همان موفقیت و کامیابی است و نوع سوم شادی، برآمده از معنویت است آیزنک، 1990؛ به نقل از نصوحی و همکاران، 1383 غزالی شادکامی حقیقی بشر را، نتیجه به دست آوردن دانش او می داند او می گوید: شادکامی بشر در شناخت خدا، بندگی او و پیروی از دین است کیمیای سعادت، 1361 از دیدگاه کانت، شادکامی پاداشی طبیعی است برای رفتار پرهیزگارانه و با فضیلت، بنابراین رفتار اخلاقی منجر به شادکامی می شود دور95، 2002 کینگ وناپا96 1998 معتقدند که انسان ها معمولاً به دنبال شادی هستند و شادکامی اهمیت ویژه ای در زندگی مردم دارد الگوي ارايه شده توسط شلدون و ليوبوميرسكي972004 درباره شادي از تازه ترين نمونه ها در اين زمينه مي باشد آنهادر توصيف شادي سه مولفه ی كليدي را مطرح نمود ه اند كه عبارتند از: 1 نقطه شروع ثابت98 2 شرایط99 3 کنش های عمدی100 نقطه شروع، به آمادگي هاي ژنتيكي و ارثي اشاره دارد و از اين نظر عامل ثابت اين الگو به شمار مي رود به بيان ديگر اين عامل بيانگر سطح شادي، در زمان صفربودن ديگر عوامل الگو مي باشد شرايط، در برگيرنده متغيرهاي جمعيت شناختي مانند سن، وضعيت تأهل، وضعيت استقلال و درآمد، تسهيلات، امكانات و بافت خانه و خانواده و مذهب مي باشد و از اين نظر، نسبت به عامل اول از ثبات كمتري بر خوردار است كنش هاي عمدي به فرآيندهاي تلاش مدار و هدف مند زندگي فرد اشاره دارد و در برگيرنده جنبه هاي شناختي مانند داشتن نگرش های مثبت و کمال گرا، رفتاری مانند ابراز علاقه به دیگران و خواست های ارادی مانند دنبال کردن هدف های معنا دار می باشد آرگایل 2001 به عنوان پيشگام در نظريه پردازان شادي، ارتباطات اجتماعي را از مؤلفه هاي مهم شادي می داند و پيوندهاي نزديك هم چون دوستي، عشق و ازدواج را از نمونه هاي بارز و اثرگذار بر شادكامي شمرده است آرگايل همان جا بر اين باور است كه خانواده يكي از قوي ترين پيوندهاي ارتباط اجتماعي است و ابعاد گوناگون آن مانند شمار اعضاي خانواده، تحصيلات، درآمد، ساختار قدرت و همبستگی اعضاي خانواده از تعيين كننده هاي شادي هستند دینر101 2002 معتقد است شادکامی، نوعی ارزشیابی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است وین هوون102 1997، اعتقاد دارد: شادکامی عبارت است از مقدار ارزش مثبتی که یک فرد برای خود قائل است در مطالعات گوناگون افراد شاد را با ویژگی های زیر تعریف می کنند: اول آنکه از عزت نفس و احترام به خود بالایی برخوردارند و خودشان را دوست دارند این افراد به اخلاقیات توجه بسیار دارند و عقلانی رفتار می کنند ژانوف بولمن103، 1989 دوم آن که این افراد احساس کنترل شخصی بیشتری دارند و در انجام امور به تواناییهایشان بیشتر از ناتوانایی هایشان می اندیشند لارسن،104 1989 سوم آنکه افراد شاد، خوش بین هستند و بیشتر از افراد بدبین احساس شادی دارند سلیگمن، 1991 چهارم آنکه افراد شاد برون گرا هستند و در ارتباط و همکاری با دیگران توانمندند افراد شاد در مقایسه با افراد ناشاد، چه در تنهایی و چه در حضور دیگران، احساس شادی می کنند دینر، سندویک، پاوت و فوجیتا105، 1992 شوارز و استراک106 1991 معتقدند که افراد شادکام، کسانی هستند که در پردازش اطلاعات در جهت خوش بینی و خوشحالی سوگیری دارند؛ یعنی اطلاعات را طوری پردازش و تفسیر می کنند که به شادمانی آن ها منجر شود دینر و لوکاس107 2000، فرد شادکام را فردی زنده دل، سالم، فرهیخته، برون گرا، خوش بین، مذهبی، دارای عزت نفس بالا و تمایلات فروتنی می دانند؛ اما بعضی پژوهش گران در دهه 1980 مدعی کشف ژن شادی شدند آن ها شادمانی را به برون گرایی و ثبات هیجانی مربوط ساختند و از آن جا که این ویژگی های شخصیتی نیز تا حد زیادی مبنای ژنتیک دارند، ادعای فوق مطرح شد آیزنک108، 1990، به نقل از کشاورز و وفاییان، 1386 فروید، طنز را وسیله ای برای دست یابی به شادی با وجود تمام اتفاقات اضطراب آور و شرایط نامساعد می داند طنز، از ارزش ایمن سازی بسیاری برخوردار است فروید معتقد است بدون داشتن حس طنز و استفاده از آن در موقعیت های مناسب امکان ندارد بتوان از لحاظ روانی شاد بود طنز به ما این توانایی را می دهد که شادی را در زندگی حفظ کنیم جیکسون109، 2005، نقل از عناصری، 1386 دینر و دینر 1995 و آرگایل 2001 معتقدند شادکامی، شامل حالت خوشحالی یا سرور هیجانات مثبت، راضی بودن از زندگی و فقدان اضطراب عواطف منفی است بعضی فیلسوفان معتقد بودند شادکامی را می توان به بهترین وجه با سرکوب امیال و خواسته ها به دست آورد، در حالی که عده ای دیگر، تحقق یافتن امیال را دلیل شادکامی می دانستنند فریش110، 2006 کار 1385 معتقد است که شادکامی حقیقی از ارضای امیال حاصل نمی شود، بلکه از انجام چیزی که از لحاظ اخلاقی ارزش انجام دادن را دارد، حاصل می شود 2 2 پیشینه تحقیق در این قسمت، پژوهش های انجام گرفته در مورد متغیرهای اصلی پژوهش و ارتباط آنها با یکدیگر را مد نظر قرار خواهد گرفت 2 2 1 پژوهش های مربوط به ارتباط الگوهای ارتباطی خانواده با احساس تنهایی و شادکامی پژوهش های انجام گرفته مربوط به احساس تنهایی در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته است که دلایل آن را می توان به گسترش روزافزون این پدیده در همه ی جوامع دانست پپلو و پرلمن، 1982 تجربه نشان داده است احساس تنهایی با افسردگی رابطه دارد کرن111 2005، یکی از متغیرهای مؤثر بر افسردگی را، تجربه ی احساس تنهایی دانست یافته ها نشان داده اند که جوانان بیشتر از بزرگسالان تنهایی را تجربه می کنند تنهایی به ویژه میان دانشجویان یک مشکل عمده برای مشاوران و درمان گران است نتایج تحقیقات نشان داده اند که تنهایی همبستگی مثبتی با مشکلات درونی شده دارند فونتین، یانگ، برکز، دج، پرایز، پتی و بیتز112، 2009 در پژوهشی که ارتباط بین بعد ارتباطی گرمی حمایت گری خانواده و احساس تنهایی را مورد بررسی قرار می داد، این دو همبستگی منفی داشتند دیزلند113، 2000 داده ها نشان می دهند نوجوانانی که رابطه ی عاطفی گرمی با والدین خود دارند و راجع به مسائل خود با والدین به راحتی گفت و گو می کنند، به رشد عاطفی، اجتماعی و رفتارهای بهنجار آن ها کمک می شود و احساس تنهایی کمتری خواهند کرد خوئی نژاد، رجایی و محب راد، 1386 نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت کوئرنر و ماکی114، 2004 و با اضطراب و افسردگی رابطه منفی دارد گودیکانست115 و نیشیدا116، 2001 لوبدل117 و پرلمن 1986، در یک پژوهش بر روی دانشجویان دختر و والدین آنها، به بررسی موضوع ذکر شده پرداختند: آیا احساس تنهایی والدین و شیوه فرزندپروری آنها، با احساس تنهایی فرزندشان ارتباط دارد؟ یافته ها نشان داد که دخترانی که از مهرورزی والدین و رفتارهای مثبت آن ها بی بهره بودند، نمرات احساس تنهایی بالاتری داشتند شِیوِر118 و پپلو 1979؛ نقل از بولاک119، 1993 گفتند که کسانی که در کودکی والدینشان را دور از خود حس می کردند، در بزرگسالی احساس تنهایی بیشتری داشتند در بررسی بین ارتباط بین سبک های دلبستگی در خانواده و احساس تنهایی، پژوهش برلین120 و همکاران 1995 نشان داد که احساس تنهایی در کودکان نا ایمن اجتنابی پایین و در کودکان ایمن متوسط است اما نتایج پوهش میکولینسر و ناچشون121 1991 نشان داده که افراد دلبسته ایمن به دلیل روابط رضایت بخششان با دیگران احساس تنهایی پایین تری دارند هنوود و سولانو122 1994 نشان دادند که احساس تنهایی کودکان با راهبردهای ارتباطی ضعیف و نگرش منفی به دیگران ارتباط معنا داری دارد پژوهش گران پیشین جونز، کارپنتر و کوئین تانا123، 1985 به نقش عوامل فرهنگی و رابطه والدین با کودک حجت، 1982 در فرهنگ های مختلف به ویژه رابطه مادر با کودک حجت، 1989 یا جانشین مادر و ارتباط اولیه او با کودک، اشاره کرده اند و آن را بر میزان احساس تنهایی تجربه شده، نحوه واکنش به تنهایی و احساس گزارش شده از تنهایی و رشد و شکل گیری احساس کودکان مؤثر می دانند محیط خانواده، نوع ارتباط افراد و نوع تربیت فرزندان توسط والدین، همگی می توانند پیش بینی کننده ی احساس تنهایی فرزندان باشند نتایج تحقیقات خیّر و حسین چاری، 1381 نشان می دهد که سبک تربیتی سهل گیرانه با احساس تنهایی نوجوانان رابطه ی مثبت دارد، اما میزان آسیب آن به نوجوانان کمتر از سبک تربیتی مستبد است این موضوع شاید به این دلیل باشد که والدین سهل گیر از تنبیه و سرزنش فرزندان خود اجتناب می کنند و تنها توجه کمتری نسبت به آن ها دارند، این بی توجهی تخریب کمتری در روابط عاطفی آنان با فرزندان آن ها دارد و فرزندان آن ها احساس بهتری نسبت به والدین دارند و کمتر احساس تنهایی می کنند ساختارهای خانواده شامل تضادها، هم دلیها، سبک های فرزندپروری و نحوه تعاملات، بر ابعاد مختلف شخصیت اثر دارد هم چنین ساختار خانواده با ابعد خودپنداره و سلامت روانی و نحوه شکل گیری آن ارتباطی قوی دارد نلر، اسمیت، بوما وشوییتزر124، 1992 برخی پژوهش ها نشان داده است که برداشت و درک فرزندان از روابطشان با والدین، پیش بینی کننده خوبی برای رضایتمندی آنان از زندگی است لانگ و لانگ125، 1992؛ به نقل از آقا محمدیان و حسینی، 1384 جوکار و رحیمی 1386 به بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش آموزان پرداختند و نشان داده شد که الگوی میان خانواده های کثرت گرا و توافق کننده که در بعد جهت گیری گفت و شنود بالاتر هستند، با خانواده های توافق کننده و بی قید که در بعد جهت گیری همنوایی بالاتر هستند، از لحاظ شادی، تفاوت معتاداری وجود داشت اعضاي الگوي ارتباطي توافق كننده پس از الگوي كثرت گرا، شادي بيشتري نسبت به ساير الگوها تجربه نمودند در اين الگو، همنوايي و گفت و شنود، هردو در سطح بالايي قرار دارند بالابودن گفت و شنود در اين الگو سبب شده تا از ساير الگوها نمره شادي بالاتري داشته باشد اگر بخواهيم الگو هاي ارتباطي را در يك پيوستار شادي رسم كنيم، الگوي ارتباطي كثرت گرا بيشترين شادي و الگوي محافظت كننده كمترين ميزان شادي را دارند در خانواده توافق كننده اگرچه سلسله مراتب قدرت معين شده است، ارز ش ها و عقايد همسان است، ميل به وابستگي وجود دارد، پرهيز از كشمكش در اولویت است و روابط درون خانواده بر ارتباطات بيرون ترجيح داده مي شود؛ اما وجود گفت و شنود و به دنبال آن مسئوليت پذيري، ساختار حمايتي و بالا رفتن عزت نفس و نيز هماهنگي علايق شخصي با علايق خانودگي موجب رضايت در محيط خانواده براي نوجوانان مي گردد کوئرنر و فیتزپاتریک، 2002a نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت کوئرنر و ماکی126، 2004 و با اضطراب و افسردگی و احساس تنهایی رابطه منفی دارد گودیکانست127 و نیشیدا128، 2001؛ ویتنگل129 و هولت130، 1998 از طرفی دیگر بعد همنوایی با اضطراب رابطه مثبت ساراسون131 و همکاران، 1983؛ کوروش نیا، 1385 و با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه منفی کوئرنر و ماکی، 2004؛ اسمیت، تریاندیس و سواین132، 1965 نشان داده اند و در آخر تأثیر ارتباطات و حمایت اجتماعی بر شادمانی در برخی پژوهش ها مورد تأیید قرار گرفته است کوپر، اوکامورا و گورکا133، 1992 کاواماتو134 1999، با توجه به برخی تحقیقات، شادمانی را در ارتباط مستقیم با روابط خانوادگی، وضعیت خانوادگی و در نهایت سلامت روان می داند یالسین135 2007 در پژوهشی به 27 زوج که برای آموزش مهارت های ارتباطی ثبت نام کرده بودند، مهارت های ارتباطی را آموزش داد بعد از پایان دوره، گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل سازگاری زناشویی و احساس شادی بالاتری داشته اند در پژوهشی که کشاورز، مولوی و کلانتری 1387 به بررسی تعداد اعضای خانواده با شادکامی برداخته بودند، بین این دو متغیر رابطه منفی وجود داشت که می تواند ناشی از این باشد که افزایش تعداد اعضای خانواده ضمن این که با کاهش استانداردهای زندگی همراه می شود، می تواند با افزایش سطح استرس ها و تجارب منفی مرتبط با زندگی روزمره افراد خانواده نیز همراه باشد که این امر به کاهش سطح شادکامی افراد خانواده منجر می شود این در حالی است که افزایش تعداد اعضای خانواده و خواهران و برادران، با افزایش چالش ها و تعارضات همراه است، که می تواند سطح شادکامی را کاهش دهد بر اساس پژوهش شاکریان 1388، تعداد فرزندان رابطه معنی داری با رضامندی زناشویی و بهزیستی دارد از آنجایی که بر اساس تحقیقات ریان و فردریک136 1997، به زیستی و رضایت مندی از زندگی با شادکامی همبستگی مثبت و با اضطراب، افسردگی، احساس شایستگی و خودکارآمدی همبستگی منفی دارد، می توان گفت تعداد فرزندان می تواند نقش بسزایی در شادکامی و بهزیستی در محیط خانواده ایفا کند چنگ و فوراهام 2003 نیز معتقدند که تعداد فراوانی از فرزندان تنش زا از میزان شادکامی خانواده می کاهند 2 2 2 پژوهش های مربوط به ارتباط نیازهای روان شناختی بنیادی و احساس تنهایی و شادکامی پژوهش ها نشان می دهند افرادی که مشکلات مداومی در ایجاد و حفظ ارتباط با دیگران دارند، و در ارضای نیازهای تعلق پذیریشان ارتباط با دیگران مشکل دارند، رشد هیجانی و اجتماعی شان با مشکل مواجه می شود و به آشفتگی های روان شناختی از قبیل تنهایی و افسردگی منجر می شود بنابراین بازشناسی و ارزیابی ویژگی های احساس تنهایی می تواند در کمک به بهداشت روانی دانشجویان مؤثر واقع شود گوزنز137، 2009 بوین و هیمل138 1997 دریافتند که تنهایی اثر واسطه ای بین شرایط اجتماعی و پیامدهای افسردگی دارد به نظر کاسیدی139 و آشر 1992 توانایی نوجوان در تعامل با هم سالان از نشانه های روابط و صلاحیت اجتماعی است و از پیش بینی کننده های مهم احساس تنهایی نوجوان می باشد کودکانی که در مدرسه از طرف هم سالان طرد شده اند یا محبوب نیستند و نمی توانند افکار و احساسات خود را با آنان در میان بگذارند، نسبت به کودکان محبوب تر، به طور معناداری احساس تنهایی بیشتری دارند همچنین تحقیقات نشان داده، دانش جویاني كه به لحاظ اجتماعي خوب سازگار نمي شوند، در فعاليتهاي اجتماعي دانشگاه كمتر مشاركت مي كنند به احساس تنهايي بيشتر منجر مي شود؛ در نتيجه اين افراد، حمايت اجتماعي و فرصت درگيري فعاليتهاي اجتماعي كمتري دريافت مي كنند لیندزی140، 2006 کوبورن و تریگر141 2003، تجربه ی دانشگاه را یک دوره ی خاص و منحصر به فرد می دانند که هرگز در فرد به طرز یکسانی تکرار نمی شود بنابراین در ابتدای ورود به دانشگاه، فرد ممکن است با از دست دادن پیوند اجتماعی با دیگران، وابستگی عاطفی خود را از دست بدهد فقدان این رابطه ی صمیمی می تواند به احساس هیجانی و اجتماعی منفی در آن ها منجر شود اشر و کویی142 1990، دریافته اند بی اعتباری نزد هم سالان منجر به احساس تنهایی می شود، زیرا عدم پذیرش هم سالان و نداشتن روابط با آن ها ممکن است از حس ارزش اجتماعی بکاهد و به احساس تنهایی منجر شود دی جانگ گیرو143لد 1978 هم طی پژوهش هایی به این نتیجه رسیده اند که اگر نیاز به تعلق افراد ارضا نشود و فاصله ی اجتماعی آن ها زیاد شود، احساسات منفی مثل احساس تنهایی ایجاد می شود هنگامي كه دانشجويان به ويژه دختران با محيطهاي تازه مواجه مي شوند ممكن است واكنشهاي عاطفي مختلفي نشان دهند، از جمله تغيير فعاليتهاي روزمره، كاهش مشاركت رسمي و غيررسمي در فعاليتهاي اجتماعي، قطع روابط و مبادلات نامتقارن گرم، احساس تنهايي، عجز و يأس كه از عارضه هاي انزواي اجتماعي هستند چلبی و امیرکافی، 1383 پژوهش گران نشان داده اند، سطح بالای حرمت خود به شدت با شادی و رضایت از زندگی و سطح پایین حرمت خود با افسردگی، اضطراب و پرخاشگری مرتبط است مرک144، 1995، 2006 افرادي که عزت نفس بالایی دارند، روي شایستگی هاي مثبت خود تمرکز می کنند و در تعبیر و تفسیر رویدادها و واکنش به آنها به گونه اي عمل می کنند که احساس مثبت خود ارزشی را در خود حفظ کنند کرنیس145، 2006 و به طور طبیعی احساس خودارزشی و شایستگی منجر به تجربه عواطف و احساسات مثبت در آنان خواهد شد به بیان واضح تر افراد با عزت نفس بالا از راهبردهاي خودتنظیمی سازگارانه و پاسخهاي مؤثرتري در موقعیتهاي مختلف استفاده می کنند که این شیوه ی برخورد، شادکامی آنان را در بر دارد اورسان و جاست146، 2007 اویشی147 و دینر 2001 هم عزت نفس و هماهنگی اجتماعی را به عنوان پیش بینی کننده های شادکامی، بررسی کردند اسمیت و راکیلیف148 1999 در پژوهشی، ارتباط بین احساس کنترل در مدرسه را با میزان شادکامی دانش آموزان بررسی کردند نتایج این گونه بود که دانش آموزانی که امکان همکاری و دخالت در محیط مدرسه را داشتند، احساس کنترل بیشتری بر محیط داشتند و این احساس کنترل بر محیط موجب احساس بیشتر شایستگی و در نتیجه شادکامی بیشتر آن ها می شد با توجه به نظریه دسی و ریان، آرگایل 2001 برقراری رابطه مثبت با دیگران، هدف مند بودن زندگی و رشد شخصیتی را در ارتباط مستقیم با شادکامی می داند دینر و همکاران 1999 هم معتقدند، سلامت روان موجب شادکامی می شود، و سلامت روان نیز با استقلال شخصیتی رابطه مستقیم دارد پس بنابر تحقیقات انجام شده، استقلال شخصی بر شادکامی تأثیر دارد سایر تحقیقات نشان می دهند شادمانی می تواند سلامت جسم، احساس امنیت، قدرت تصمیم گیری، روحیه مشارکتی، شرکت در جمع و میزان رضایت از زندگی را افزایش دهد مایرز149، 2002 آرگایل و لو150 1991 در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که شرکت دانش آموزان در فعالیّت های گروهی و ارتباط داشتن با هم سالان، رابطه مستقیم با شادکامی دارد چنگ151 و فوراهام152 2003 نیز، عوامل مؤثر بر شادکامی را بررسی کردند و اعلام کردند تقویت اعتماد به نفس، افزایش تعداد دوستان و حلقه ارتباطات بر میزان شادکامی می افزاید هانریش و همکاران2006 نیز، پس از بررسی و پژوهش هایی به این نتیجه رسیده اند که در حالی که تفاوت های فردی در شدت نیاز به تعلق داشتن و چگونگی برآوردن آن وجود دارد، ارضای این نیاز مستلزم تعاملات مثبت و زیاد با افراد دیگر در یک موقعیت بادوام است که منجر به شادکامی طرفین می شود در پژوهش لارسن 1989، آزمودنی ها در موقعیت های تصادفی، خلق خود را گزارش کردند و میزان شادکامی خود را در زمان هایی که با دوستان یا خانواده بودند، درجه بندی کردند میزان شادکامی گزارش شده در لحظاتی که در ارتباط با دیگران بودند بیشتر گزارش شده است هسیانگ هوی1532009 نتایج تحقیق خود در مورد سن والدین هنگام تواد فرزندان و سلامت روان فرزندان در آینده را گزارش کرده است که خودپیروی، خودباوری، خصومت، افسردگی و فعالیت های شناختی با سن پدر و مادر رابطه معنی دار دارند سن پدر اثر منفی بر روی خودپیروی و خود باوری دارد اما بین افسردگی و سن پدر، رابطه مثبت وجود دارد بین سن مادر و فعالیت های شناختی رابطه مثبت وجود دارد او هم چنین اعتقاد دارد که بین سن والدین و تفاوت سنی فرزندان با سلامت روان و بهزیستی فرزندان رابطه معنی داری وجود دارد از آنجایی که بین بهزیستی و سلامت روان و شادکامی رابطه وجود دارد پس می توان نتیجه گرفت سن والدین و تفاوت سنی فرزندان می تواند پیش بینی کننده شادکامی باشد در پژوهشی که حسین چاری و کیانی1387 انجام دادند، بین خودکارآمدی ادراک شده و تعامل اجتماعی دانش آموزان دوره راهنمایی با تعداد خواهران و برادران آنها رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت بررسی ها نشان دهنده تأثیر عمیق خواهر و برادر بر یکدیگر می باشند و تأثیر خواهر و برادر در سال های بین دو تا ده سالگی بسیار عمیق است به اعتقاد ماسن، کیگان و کانجر 1998، به نقل از حسین چاری و همکاران، خواهران و برادران معیارها و الگوهایی را برای تقلید کردن از یکدیگر پدید می آورند که به کمک آنها می توانند کنش های متقابل اجتماعی را تمرین نمایند و در هنگام بروز تنش های عاطفی از یکدیگر حمایت کنند کودکان در تعامل با خواهران و برادران خود، در کنار رقابت جویی و تسلط جویی، وفاداری و کمک به یکدیگر و تعامل اجتماعی را می آموزند 2 2 3 پژوهش های مربوط به ارتباط الگوهای ارتباطی خانواده با نیازهای روان شناختی بنیادی هانگ154 1999 به نقش الگوهای ارتباطی خانواده و اثر آن بر عزت نفس، خودافشا سازی، خود بازنگری و میل به کنترل پرداخت او گفت که بعد گفت و شنود دارای پیامدهای مثبت و بعد همنوایی در بیشتر موارد پیامدهای منفی به دنبال داشته است او معتقد است که افراد در خانواده های دارای گفت و شنود، دید مثبتی نسبت به خودشان دارند و در مورد افکار و احساساتشان بیشتر با خانواده و دوستانشان صحبت می کنند و نسبت به خانواده هایی با بعد هم نوایی بالا، اجتماعی تر هستند و ارتباط بیشتری با دیگران برقرار می کنند در تحقیق هانگ همچنین ذکر شده است که افراد در خانواده هایی که بعد هم نوایی بالاتر دارند، تمایل به کم رویی و عزت نفس پایین در فرزندان دیده شده است به عبارتی او معتقد است که محیط سرشار از حمایت و ارتباط باز سبب رشد برخی از مهم ترین ویژگی های شخصیت از جمله عزت نفس و توانایی های اجتماعی و ارتباط برقرار کردن می شود در رابطه با ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و ارتباطات، تحقیقات نشان داده که خانواده هایی با گفت وشنود بالا معمولاً ارتباطی باز ایجاد می کنند آن ها مخالفت ها و ابراز احساسات را تشویق می کنند که این کار، لذت از ایجاد ارتباطات وسیع با دیگران و درگیر شدن در ارتباطات و تعلق خاطر به بودن در جمع را به دنبال دارد در مقابل در خانواده های با جهت گیری همنوایی بالا، از ارتباطات باز اجتناب می کنند و فرزندان در این خانواده ها از ارتباط با دیگران اجتناب می کنند ریچی، 1991؛ به نقل از الوود155 و اشرادر156، 1998 بروکس157 1997معتقد است که در خانواده های با گفت و شنود بالا، فرزندان احساس می کنند که والدینشان آنها را درک می کنند و برایشان اهمیت قائلند در نتیجه، عزّت نفس آنها رشد می کند دوست داشتن دیگران، توجه به احساسات دیگران در ارتباطات و رشد استقلال فردی، از نتایج گفت و شنود بالاست پژوهش ها وتحقیقات در مورد رابطه همنوایی و سلامت روان نیز نشان می دهند که والدین سخت گیر، فرزندانی با مشکلات ارتباطی، افسردگی و احساس تنهایی بالا و عزت نفس پایین خواهند داشت کروکنبرگ، جکسون و لنگروک158، 1996؛ هوانگ، 1999؛ به نقل از رحیمی و خیّر، 1386 بر مبنای بعضی پژوهش ها، خودمختاری این گونه نیست که در دوره ی نوجوانی در مقابل وابستگی عاطفی قرار بگیرد ریان، 1995؛ نوم159، 1999؛ یعنی نوجوان در عین حال که میل به استقلال دارد نیازمند به محیط خانوادگی هم هست که بتواند به آن اطمینان کند آلن160، هاسر161، بل162 و اوکانر163، 1994 دینزلند 2000 نشان داده است که کودکان والدین مقتدر، سطوح بالاتری از خودمختاری را نسبت به فرزندان والدین سهل گیر از خود نشان داده اند تحقیقات دیگر نشان داده اند که تفاوت های متعدد کودکان از نظر خودپیروی، مرتبط با تأثیرات خانه همچون حمایت والدین از خودپیروی آن هاست گرونلیک، فرودی و بریجز164، 1984 رشد خودپیروی در تعاملات دو جانبه و حامیانه کودک و والدینش شکل می گیرد ورنر165، 2000 تحقیقات لونباخ166 2004 نشان می دهد که اهداف و انتظارات مادران در خانواده، رفتارهای اجتماعی و ارتباطات فرزندان را پیش بینی می کند هم چنین ارتباطات والد فرزندی، پیش بینی کننده ی قوی ارتباطات فرزندان است موس167، 1983؛ راتر168، 1980؛ به نقل از تیلور169، 1998 راتر هم چنین معتقد است روابط خانوادگی مطلوب با ارتباط مثبت با دوستان در نوجوانی مرتبط است کوپر اسمیت170 2002 حرمت خود را، قضاوت شخصی از احساس شایستگی خود تعریف کرده است تحقیقات بیان می کنند که انواع الگوی ارتباط خانواده، با احساس شایستگی در کودکان رابطه دارد فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004 پژوهش ها نشان داده اند که والدینی که نسبت به فرزندان خود بی اعتنا یا غایب هستند، اغلب کودکانی با سطح پایین حرمت خود دارند کوپر اسمیت، 1976 هم چنین والدینی که سبک فرزندپروری آزادمنشانه دارند نسبت به والدین مستبد، فرزندانی با سطح حرمت خود بالاتر دارند کوپر اسمیت، 1976 تحقیق مظاهری و سپهری 1388 نشان داده که خانواده هایی که فرزندان را تشویق می کنند تا در مورد مسائل مختلف به تفکر بپردازند و از تأکید بیش از حد بر هم نوایی نیز پرهیز می کنند، زمینه افزایش سطح حرمت خود در فرزندان را فراهم می کنند؛ برعکس خانواده هایی که بر هماهنگی بین اعضای خانواده و اجتناب از تعارض ها و مجادله ها تأکید دارند و از ابراز عقیده در مسائل مختلف جلوگیری می کنند، باعث کاهش سطح حرمت خود در فرزندانشان می شوند در واقع خانواده های کثرت گرا بستر مناسبی برای شکل گیری حرمت خود مهیّا می کنند و خانواده های حمایت کننده مانع گسترش حرمت خود در فرزندان می شوند بنابراین توجه به بعد گفت وشنود در محیط خانواده می تواند تأثیر مستقیمی بر حرمت خود و احساس شایستگی فرد و کاهش بسیاری از مشکلات داشته باشد ترنر و جانسون171 2003 نتیجه پژوهش خود را این گونه بیان کرده اند: خانواده هایی که والدین با فرزندان ارتباط نزدیکی بر قرار کرده و از استقلال و تصمیم گیری های آنان حمایت می کنند، موجب احساس شایستگی در آنان می گردند ماتاناه172 2001 نیز بیان کرده است حاکم بودن جو گفتگو بر خانواده موجب می شود والدین در برخورد با فرزندان از تحکّم پرهیز کرده و احساسات آن ها را مورد توجه قرار دهند این امر احساس شایستگی را در فرزندان تقویت می کند کشاورزی، فیروزبخت و فولادچنگ 1390هم گفته اند در خانواده ای که فرزندان اجازه شرکت در تصمیم گیری را نداشته باشند و والدین برای نظریات آنان اهمیتی قائل نباشند، احساس شایستگی وخودباوری در آنها کاهش می یابد 2 2 4 پژوهش های مربوط به نقش واسطه ای نیازهای روان شناختی بنیادی در پژوهشی که کوروش نیا و لطیفیان 1390، بر روی 437 دانشجوی کارشناسی انجام دادند، اثر واسطه اي ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه در رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي ـ دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان مورد بررسی قرار گرفت نتايج تحليل مسير و شاخص هاي برازش نكويي مدل از اثر واسطه اي ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه حمايت كرد الگويي كه بدان شكل ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه در رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي ـ دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان اثر واسطه اي دارد، در مورد هر يك از گرايش ها متفاوت بود وی، شافی، یانگ و زاکالیک173 2005، ارضای نیازهای اساسی روانشناسینیاز به استقلال، خودپیروی و وابستگی به عنوان میانجی بین دلبستگی بزرگسالاناضطراب و اجتناب و اندوه خجالت، افسردگی و تنهایی را مورد بررسی قرار دادند که این نتایج را شامل شد: بین افسردگی و تنهایی،خجالت و اضطراب دلبستگی،ارضای نیازهای اساسی نقش واسطه ای ناقص دارند بین رابطه اجتناب از دلبستگی و خجالت، افسردگی و تنهایی، این نیازها نقش واسطه ای کامل دارند همچنین در توضیح اهمیت بررسی عوامل میانجی، ارتباط دلبستگی و فشار روانی به ویژه برای روانشناسان مشاوره عنوان شده است که روانشناسان مشاوره پس از مشخص کردن عوامل میانجیمثلا مقابله موثر یا ارضای نیازهای اساسی بین دلبستگی و افسردگی، می توانند به جای تلاش برای تغییر کیفیت تعلق و وابستگی افراد در نجات از افسردگی خود،این گونه عوامل میانجی بر روشهای درمانیمثلا افزایش مقابله موثر یا ارضای نیازهای اساسی روانشناختی را مد نظر قرار دهند به کارگیری راهبردهای های ناموثر و نادرست در برخورد با مسائل که از عدم موفقیت در ارضاء نیازهای اساسی روانشناختی ناشی می شود، نقش واسطه گری نیازهای اساسی روانشناسی را مشخص می کند این نیازها اگر برآورده شوند آن گاه تغییر این استراتژیها موثر واقع می شود، چون ممکن است افراد هم چنان در پی این باشند که این نیازها را با استفاده از همان استراتژی های نادرست برآورده کنند دسی و ریان، 2000 بنابراین بهترین روش این است که در کنار تاکید بر تغییر یک استراتژی نادرست،به فرد در یادگیری چگونگی ازضاء بهتر نیازهای اساسی روان شناختی کمک شود گلسو و فرتز174، 2001 3 روش تحقیق 3 1 طرح پژوهش روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی می باشد و متغیرهای وابسته، احساس تنهایی و شادکامی، متغیر مستقل، الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر میانجی، نیازهای بنیادی روان شناختی است 3 2 جامعه آماری شرکت کنندگان در پژوهش و روش نمونه گیری جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان کارشناسی از چهار دانشکدهی دانشگاه شیراز بودند نمونهی آماری پژوهش، 457 دانشجو ی کارشناسی بود 262 دانشجوی دختر و 195 دانشجوی پسر، که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شد، بدین ترتیب که از بین دانشکده های دانشگاه شیراز، چهار دانشکده ، و از هر دانشکده چهار کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد و سپس کليه دانشجويان حاضر در کلاس مورد ارزيابي قرار گرفتند 3 3 ابزار پژوهش برای جمع آوری اطلاعات متغیرهای مختلف این پژوهش، از چهار ابزار، شامل مقیاس های تجدید نظر شده الگوهای ارتباطی خانواده ریچی و فیتزپاترک، 1994، پرسشنامه ی شادکامی آکسفورد آرگیل، مارتین و گرسلند، 1989، مقیاس عمومی ارضای نیازهای پایه گانیه، 2003 و فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی دی توماسو175، برانن 176و بست177، 2004 استفاده شد 3 3 1 فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی در این پژوهش از فرم کوتاه شده ی مقیاس احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی دی توماسو، برانن و بست، 2004 استفاده شد پیوست 1 این مقیاس بر اساس نظریه ی ویس178 1973 طراحی شده است و احساس تنهایی رمانتیک و اجتماعی را می سنجد احساس تنهایی رمانتیک شامل احساس تنهایی رمانتیک و خانوادگی می شود، به عبارتی می توان گفت این مقیاس احساس تنهایی را در سه زمینه اجتماعی، خانوادگی و رمانتیک می سنجد این مقیاس شامل 15 گویه می باشد که هر یک از ابعاد رمانتیک، خانوادگی و اجتماعی، 5 گویه را شامل می شوند این مقیاس به شیوه لیکرت در یک طیف 5 تایی نمره گذاری شده به طوری که به گزینه کاملاً موافقم نمره 5 و به گزینه کاملاً مخالفم نمره 1 تعلق می گیرد گویه های 2، 3، 5، 6، 7، 10، 11، 12 و 13 به طور معکوس نمره گذاری شده و کسب نمره ی بالا نشانه احساس تنهایی بیشتر می باشد مؤلفان، ضریب آلفای کرونباخ را بین 87/0 تا 90/0 گزارش کرده اند که نشان دهنده همسانی بالای مقیاس می باشد در پژوهشی که توسط دی توماسو، برانن، راس179 و برگس180 2003 انجام شد، ضریب آلفای کرونباخ 81/0 برای احساس تنهایی رمانتیک، 91/0 برای احساس تنهایی خانوادگی گزارش شده است در پژوهشی که توسط سلیمی و جوکار 1387 صورت گرفت، مقدار ضریبKMO برابر 82/0 و ضریب بارتلت برابر 60/2193 001/0gtP گزارش شده است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعدهای تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک به ترتیب 77/0، 78/0 و 66/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس تنهایی خانوادگی از 63/0 تا 78/0، تنهایی اجتماعی از 74/0 تا 76/0 و تنهایی رمانتیک از 47/0 تا 76/0 بدست آمد که همگی معنادار و نشان دهندهي روایی مطلوبی میباشد 3 3 2 پرسشنامه شادکامی آکسفورد این مقیاس توسط آرگایل و همکاران تهیه و در سال 2001 مورد تجدید نظر قرار گرفت آرگایل، 2001 این پرسشنامه شامل 29 گویه چهار گزینه ای است و درجه بندی آن به صورتی است که هر گویه نسبت به عبارت قبل از خود، نشان دهنده درجه بیشتری از شادی است پیوست 2 برای نمره گذاری، به گزینه ای که بیشترین میزان شادی را نشان می دهد نمره 6 و به گزینه ای که نشانگر کمترین میزان شادی است نمره 0 تعلق می گیرد در پژوهش های انجام شده در ایران جوکار و رحیمی، 1386؛ علی پور و نور بالا، 1378 ، میزان پایایی و روایی قابل قبول گزارش شده است ضریب پایایی توسط جوکار، به شیوه همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ، 92/0 به دست آمده است روایی آن از طریق تحلیل عامل به روش مؤلفه های اصلی به کار برده شد مقدار KMO برابر 91/0 و ضریب ازمون بارتلت برابر 21/2347 001/0gtp گزارش شده است مقدار بارعاملی پرسش ها در عامل استخراجی در مقیاس شادی از 39/0 تا 72/0 در نوسان است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ 91/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي کل استفاده شد که 59/0 تا 76/0 بدست آمد 3 3 3 مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی به منظور اندازه گیری میزان ارضای نیازهای روان شناختی بنیادی نیاز به ارتباط، نیاز به خود پیروی و نیاز به شایستگی، از مقیاس عمومی ارضای نیازهای بنیادی گانیه، 2003 شد این مقیاس از مجموعه مقیاس های نیازهای روان شناختی بنیادی است که گانیه 2003 گویه های آن را با تغییر دادن مقیاس ارضای نیازهای پایه محیط کار181 ایلاردی182، لئون183، کسر184 و ریان، 1993، که یکی از مقیاس های این مجموعه است، برداشت کرده است پیوست 3 این مقیاس، یک پرسشنامه خود سنجی است که دارای 21 گویه است که 8 گویه مربوط به ارضای نیاز به ارتباط، 7 گویه مربوط به ارضای نیاز به خودپیروی و 6 گویه مربوط به نیاز به شایستگی است این مقیاس دامنه ای 7 درجه ای دارد که نمره ی 7 معادل کاملا موافقم و نمره ی 1 معادل کاملا مخالفم است نمره بیشتر در هر مقیاس به معنای ارضای بیشتر آن نیاز است گانیه 2003، ضریب آلفای کرونباخ خرده مقیاس های «ارضای نیاز به خود پیروی»، «ارضای نیاز به شایستگی» و « ارضای نیاز به ارتباط» را به ترتیب 69/0، 71/0 و 86/0 گزارش کرده است در کل این مقیاس ابزاری با پایایی و روایی مطلوب گزارش شده است پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعدهای خودپیروی، شایستگی و وابستگی به ترتیب 64/0، 75/0 و 71/0 بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس خودپیروی از 56/0 تا 69/0، شایستگی از 57/0 تا 76/0 و وابستگی از 55/0 تا 62/0 بدست آمد که همگی معنادار و نشان دهندهي روایی مطلوبی میباشد 3 3 4 مقیاس تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطی خانواده برای بررسی ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده شامل بعد جهت گیری و بعد همنوایی، از ابزار تجدید نظر شده ی الگوهای ارتباطی خانواده که ریچی و فیتزپاتریک1994 تهیّه کردند، استفاده شد پیوست 4 این ابزار یک پرسشنامه خود گزارشی است که 26 گویه دارد این پرسشنامه در دامنه 5 درجه ای لیکرتی درجه بندی شده که نمره 1 معادل کاملا مخالفم و نمره 5 معادل کاملا موافقم در نظر گرفته شده است 15 گزاره اول جهت گیری گفت و شنود و 11 گزاره بعدی جهت گیری همنوایی را اندازه می گیرد این ابزار دو نسخه دارد که نسخه اول برداشت والدین و نسخه دیگر برداشت فرزندان را می سنجد در این پژوهش از نسخه دوم استفاده خواهد شد کوئرنر و فیتزپاتریک 2002 روایی محتوایی و سازه و پایایی آلفای کرونباخ و بازآزمایی این مقیاس را مطلوب گزارش کرده انددر ایران نیز جوکار و رحیمی 1386، روایی تحلیل عاملی و پایایی آلفای کرونباخ مطلوبی برای این مقیاس گزارش کردند در تحقیق کوروش نیا 1385، مقدار آلفای کرونباخ جهت گیری گفت و شنود و جهت گیری همنوایی به ترتیب 87/0 و 81/0 گزارش شد خیّر و رحیمی 1386 نیز، جهت تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده کردند که ضرایب 88/0 برای بعد گفت و شنود و 85/0 برای بعد همنوایی به دست آمد پایایی پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای بعد گفتوشنود 93/0 و برای بعد همنوایی 89/0بدست آمد روایی این مقیاس با روش همبستگی هرگویه با نمرهي عامل مربوط به خود استفاده شد که برای خرده مقیاس گفتوشنود از 63/0 تا 79/ 0و برای همنوایی 55/0تا 77/0 بدست آمد 3 4 شیوه اجرای آزمون به منظور جمع آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای پژوهش، ضمن ارائه توضیحی مختصر پیرامون هدف تحقیق و شیوه پاسخ گویی به سوالات، پرسشنامه ی الگوی ارتباطات خانواده، پرسشنامه ی ارضای نیازهای بنیادی روان شناختی، پرسشنامه ی احساس تنهایی و پرسشنامه ی شادکامی به گروه آزمودنی در کلاس های درس و به صورت گروهی داده شد 3 5 روش تجزیه و تحلیل آماری برای پاسخگویی به سوال اصلی که “آیا الگوهای ارتباطی خانواده با میانجی گری نیازهای بنیادی روانشناختی میتواند احساس تنهای و شادکامی را پیش بینی کند؟” از تحلیل رگرسیون به روش بارون و کنی 1986، استفاده شد چهار گام برای تعیین نقش یک متغیر به عنوان میانجی معرفی شده است شرط یا گام اول محاسبهي رگرسیون شادکامی و احساس تنهایی بر الگوهای ارتباطی خانواده است شرط یا گام دوم بدست آوردن رگرسیون نیازهای بنیادی روانشناختی بر الگوهای ارتباطی خانواده است شرط سوم محاسبهي رگرسیون احساس تنهایی و شادکامی بر نیازهای بنیادی روانشناختی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده است و بالاخره شرط چهارم آن است که وقتی متغیر میانجی وارد معادلات پیشبینی میشود، رابطهی متغیر پیشبین با متغیر ملاک در مقایسه با مرحلهي اول، به سمت کاهش و یا غیر معناداری پیش رود هرگاه این رابطه کاملا غیر معنادار بود، متغیر میانجی، میانجیگر کامل در رابطه متغیر پیشبین با متغیر ملاک است اما چنان که رابطه متغیر پیشبین با متغیر ملاک در حضور متغیر میانجی کاهش یابد پیشنهادات در حد 1/0 است اما معنادار بماند، نقش میانجی نسبی خواهد بود برای بررسی سؤال دوم مبنی بر اینکه آیا الگوهای ارتباطی خانواده، می تواند احساس تنهایی و شادکامی را پیش بینی کند؟ از روش رگرسیون چندگانه استفاده شد برای بررسی سؤال سوم مبنی بر اینکه آیا الگوهای ارتباطی خانواده می تواند نیازهای بنیادی فرزندان را پیش بینی کند؟ از روش رگرسیون چند گانه استفاده شد برای بررسی سؤال چهارم مبنی بر اینکه آیا نیازهای بنیادی فرزندان ، پیش بینی کننده ی احساس تنهایی و شادکامی هستند؟ از رگرسیون چندگانه استفاده شد برای بررسی رابطه ی عوامل دموگرافیک بر متغیرهای الگوهای ارتباطی خانواده، نیازهای بنیادی روانشناختی، احساس تنهایی و شادکامی از ضریب همبستگی استفاده شد 4 یافتهها در این فصل، با ارائه یافتههای توصیفی متغیرهای مفروض، ماتریس همبستگی و رابطه بین متغیرهای پژوهش بررسی شده است در ادامه، نتایج حاصل از تحلیل مسیر ارائه شده است 4 1 یافتههای توصیفی به منظور توصیف کمی متغیرهای پژوهش، شاخصهای توصیفی متغیرها بررسی شده که نتایج آن در جدول 4 1 آورده شده است جدول 4 1: یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش 457 n متغیرها ابعاد آزمون میانگین انحراف معیار حداقل نمره حداکثر نمره الگوهای ارتباطی خانواده گفت و شنود 20/51 31/12 15 75 همنوایی 10/27 18/9 11 55 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 14/32 21/4 17 45 شایستگی 72/23 57/3 13 35 ارتباط داشتن 48/36 91/4 19 73 احساس تنهایی احساس تنهایی رمانتیک 47/11 79/3 5 22 احساس تنهایی خانوادگی 63/9 83/3 5 25 احساس تنهایی اجتماعی 70/10 88/3 5 21 احساس شادی احساس شادی 25/1 20/2 67 174 در ادامه به عنوان پیش نیاز انجام تحلیلهای رگرسیونی، همبستگی میان متغیرهای پژوهش محاسبه گردیده است جدول 4 2 ماتریس همبستگی متغیرهای مورد پژوهش را نشان میدهد جدول 4 2: ماتریس همبستگی بین متغیرهای مورد پژوهش در کل نمونه ابعاد 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 گفت و شنود 1 2 همنوایی 54/0 1 3 خودپیروی 41/0 47/0 1 4 شایستگی 33/0 30/0 63/0 1 5 وابستگی 43/0 34/0 56/0 47/0 1 6 احساس شادی 42/0 36/0 57/0 65/0 62/0 1 7 تنهایی خانوادگی 54/0 45/0 38/0 31/0 37/0 45/0 1 8 تنهایی اجتماعی 29/0 38/0 46/0 32/0 61/0 52/0 51/0 1 9 تنهایی رمانتیک 19/0 21/0 34/0 28/0 45/0 36/0 43/0 73/0 1 0001/0 lt p از جدول 4 2 اینگونه برمیآید که، بین بعد گفتوشنود از متغیر الگوهای ارتباطی خانواده، با تمام ابعاد اساس تنهایی رابطهی منفی و معنادار و با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی مثبت و معنادار وجود دارد بین بعد همنوایی از متغیر الگوهای ارتباطی خانواده، با تمام ابعاد احساس تنهایی رابطهی مثبت و معنادار و با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی منفی و معنادار وجود دارد بعد احساس تنهایی خانوادگی از متغیر احساس تنهایی با تمام ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی، رابطهی منفی و معنادار دارد بین بعد احساس تنهایی اجتماعی و تمامی ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی نیز رابطهی منفی و معنادار وجود دارد و در نهایت، بعد احساس تنهایی رمانتیک نیز با تمامی ابعاد نیازهای روانشاختی بنیادی رابطهی منفی و معنادار دارد 4 2 تحلیل آماری مربوط به سوالات پژوهش هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در رابطهی بین الگوهای ارتباط خانواده، احساس شادی و احساس تنهایی بود جهت بررسی سؤالات پژوهش، تحلیلهای آماری بر اساس مراحل بارون و کنی 1986 صورت گرفته است که در ادامه ارائه شده است دیگر سؤالات فرعی نیز در این قسمت پاسخ داده میشود 4 2 1 مرحلهی اول: پیش بینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحلهی اول، برای پاسخ به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان احساس شادی و احساس تنهایی را در فرزندان پیشبینی کرد، از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد در این قسمت، ابتدا الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد گفتوشنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیونی شدند همچنین برای پاسخ به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان احساس تنهایی را در فرزندان پیشبینی کرد نیز از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد در این قسمت، ابتدا الگوهای ارتباطی خانواده ابعاد گفتوشنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس تنهایی ابعاد تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیونی شدند نتایج این تحلیل در جدول 4 3 گزارش شده است قابل توضیح است که هر متغیر مستقل به طور جداگانه وارد معادلهی رگرسیون شده و به منظور کاهش تعداد جداول، نتایج در یک جدول آورده شده است جدول4 3 پیشبینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر وابسته F P R R2 t P گفتوشنود احساس شادی 16/42 0001/0 45/0 20/0 35/0 85/5 0001/0 همنوایی 14/0 40/2 017/0 گفتوشنود تنهایی خانوادگی 15/96 0001/0 58/0 33/0 43/0 66/8 0001/0 همنوایی 20/0 14/4 0001/0 گفتوشنود تنهایی اجتماعی 47/35 0001/0 40/0 16/0 13/0 31/2 021/0 همنوایی 31/0 45/5 0001/0 گفتوشنود تنهایی رمانتیک 32/10 0001/0 23/0 05/0 12/0 01/2 045/0 همنوایی 14/0 37/2 018/0 با توجه به نتایج گزارش شده در جدول 4 3 مقدار R2 نشان میدهد که هر دو بعد متغیر مستقل، حدود 20 در صد از تغییرات احساس شادی را تبیین کردهاند بعد گفتوشنود پیش بینی کنندهی مثبت و معنی دار برای احساس شادی 0001/0 Plt ، 35/0 و بعد همنوایی نیز پیش بینی کنندهی منفی و معنی دار برای احساس شادی 017/0 Plt ، 14/0 است جدول فوق نشان میدهد که ابعاد الگوی ارتباطی خانواده میتوانند تمامی ابعاد احساس تنهایی را پیش بینی کنند همنوایی و گفتوشنود حدود 33 درصد از تغیرات احساس تنهایی خانوادگی را تبیین میکنند این ابعاد همچنین 16 درصد از احساس تنهایی اجتماعی را تبیین میکنند اما این متغیرها فقط نیم درصد از احساس تنهایی رمانتیک را تبیین میکنند با توجه به جدول فوق، بعد گفتوشنود، پیش بینی کننده منفی و معنادار برای احساس تنهایی خانوادگی 0001/0 Plt ، 43/0 ، تنهایی اجتماعی 021/0 Plt ، 13/0 و رمانتیک 045/0 Plt ، 12/0 است همچنین جدول 4 3 نشان میدهد که بعد همنوایی، پیشبینی کننده مثبت و معنادار برای احساس تنهایی خانوادگی 0001/0 Plt ، 20/0 ، تنهایی اجتماعی 0001/0 Plt ، 31/0 و رمانتیک 018/0 Plt ، 14/0 است 4 2 2 مرحلهی دوم: پیش بینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحله اول از مراحل تحلیل مسیر، جهت پاسخگویی به این سؤال که آیا بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده میتوان پیش بینی نیازهای روانشناختی بنیادی را پیشبینی کرد، از رگرسیون چند متغیره به شیوهي همزمان استفاده شد نتایج این تحلیل در جدول 4 4 گزارش شده است جدول4 4 پیشبینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر وابسته F P R R2 t P گفتوشنود خود ییروی 79/66 0001/0 51/0 26/0 23/0 52/4 0001/0 همنوایی 34/ 0 57/6 0001/0 گفتوشنود شایستگی 68/30 0001/0 37/0 13/0 25/0 48/4 0001/0 همنوایی 16/0 98/2 003/0 گفتوشنود وابستگی 08/48 0001/0 45/0 20/0 36/0 61/6 0001/0 همنوایی 14/0 56/2 011/0 نتایج جدول فوق نشان میدهد که هر دو بعد الگوهای ارتباطی خانواده، 26 درصد از تغییرات بعد خودپیروی، 13درصد از تغییرات بعد شایستگی و 20 درصد از تغییرات بعد وابستگی ارتباط داشتن را تبیین میکنند همانطور که در جدول میتوان مشاهده کرد، متغیر گفتوشنود با هر سه متغیر خودپیروی، شایستگی و وابستگی رابطهی مثبت و معنادار 0001/0 Plt ، 23/0 ، 0001/0 Plt ، 25/0 ، 0001/0 Plt ، 36/0 دارد متغیر همنوایی نیز میتواند هر سه بعد نیازهای روانشناختی بنیادی خود پیروی 0001/0 Plt ، 34/0 ، شایستگی 003/0 Plt ، 16/0 و وابستگی 0001/0 Plt ، 14/0 را به طور منفی و معنادار پیشبینی کند 4 2 3 1 مرحلهی سوم: پیش بینی احساس شادی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده: در مرحله سوم از مراحل تحلیل مسیر، برای بررسی پیشبینی پذیری متغیر احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده، از رگرسیون چند متغیره به شیوهی همزمان استفاده شد به دلیل حجیم بودن جدولها، جدول احساس شادی و احساس تنهایی، به صورت جداگانه آورده شدهاند ابتدا و در اولین قسمت از این مرحله، متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی شامل سه بعد خودپیروی، شایستگی و وابستگی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شد همچنین بر اساس مرحله سوم روش بارون وکنی 1986، متغیر الگوهای ارتباطی خانواده شامل دو بعد گفتوشنود و همنوایی نیز به عنوان متغیر پیشبین وارد معادله رگرسیون شد خلاصه نتایج این تحلیل در جدول 4 5 ارائه شده است جدول 4 5 پیش بینی احساس شادی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین F P R R2 t P الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود 41/72 0001/0 74/0 54/0 12/0 38/2 018/0 همنوایی 02/0 44/0 NS نیازهای روانناختی بنیادی خودپیروی 05/0 95/0 NS شایستگی 40/0 55/7 0001/0 وابستگی 29/0 82/5 0001/0 با توجه به جدول 4 5، از میان ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، بعد گفتوشنود توانسته است احساس شادی را به صورت مثبت و معنادار 018/0 Plt ، 12/0 پیشبینی کند گزارشهای ارائه شده در جدول 4 5 نشان دهنده کاهش بتا برای بعد گفت شنود است یعنی میزان بتا در جدول 4 3، 35/0درج شده بود ولی در جدول فوق 12/0 گزارش شده است این موضوع نشان دهندهی آن است که متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی نقش واسطهگری بخشی یا نسبی را بین بعد گفتوشنود و احساس شادی ایفا میکند این نتایج نشان می دهد که بعد همنوایی نتوانسته با واسطهگری متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی، احساس شادی را پیشبینی کند از جدول 4 5 همچنین میتوان نتیجه گرفت که ابعاد شایستگی و وابستگی از متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی با احساس شادی رابطهی مثبت و معنادار 0001/0 Plt ، 40/0 ، 0001/0 Plt ، 29/0 دارند 4 2 3 2 پیش بینی احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده: در این مرحله از تحلیل مسیر، برای بررسی پیشبینی پذیری متغیر احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده، متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی شامل سه بعد خودپیروی، شایستگی و وابستگی به عنوان متغیر پیشبین و احساس تنهایی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شد همچنین بر اساس مرحله سوم روش بارون وکنی 1986، متغیر الگوهای ارتباطی خانواده شامل دو بعد گفتوشنود و همنوایی نیز به عنوان متغیر پیشبین وارد معادله رگرسیون شد خلاصه نتایج این تحلیل در جدول 4 6 ارائه شده است جدول 4 6 پیش بینی احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده متغیر پیشبین متغیر ملاک F P R R2 t P الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی خانوادگی 85/37 0001/0 59/0 35/0 38/0 95/6 0001/0 همنوایی 17/0 09/3 002/0 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 07/0 19/1 NS شایستگی 06/0 08/1 NS وابستگی 05/0 96/0 NS الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی اجتماعی 67/46 0001/0 64/0 41/0 06/0 22/1 NS همنوایی 16/0 02/3 003/0 نیازهای روانشناختی بنیادی خودپیروی 16/0 53/2 012/0 شایستگی 06/0 02/1 NS وابستگی 52/0 77/9 0001/0 الگوهای ارتباطی خانواده گفتوشنود تنهایی رمانتیک 65/16 0001/0 44/0 19/0 001/0 001/0 NS همنوایی 04/0 72/0 NS خودپیروی 13/0 83/1 NS شایستگی 05/0 86/0 NS وابستگی 30/0 91/4 0001/0 با توجه به جدول 4 6، از میان ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، بعد گفتوشنود با تنهایی خانوادگی رابطهی منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 38/0 دارد با توجه به نتایج گزارش شده در جداول 4 3 و 4 6، بتای این متغیر کاهش یافته است43/0 در جدول 4 3که نشان میدهد نیازهای روانشناختی بنیادی نقش واسطهگری نسبی بین متغیر گفتو شنود و تنهایی خانوادگی ایفا کرده است نتایج همچنین نشان میهد که بعد همنوایی نیز تنهایی خانوادگی و تنهایی اجنماعی را به صورت مثبت و معنادار پیشبینی میکند علاوه بر این، اطلاعات درج شده در جدول 4 6 نشان دهندهي کاهش بتا برای بعد تنهایی خانوادگی از مرحلهي اول یعنی مقدار 20/0 با توجه به جدول 4 3به 17/0 و بعد تنهایی اجتماعی از مرحلهي اول یعنی مقدار31/0 با توجه به جدول 4 3 به 16/0، در تحلیل حاضر است این نتیجه نشان دهنده نقش واسطهگری متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی بین متغیر همنوایی و تنهایی خانوادگی و تنهایی اجتماعی است جدول 4 6 نشان میدهد که بعد خودپیروی، با تنهایی اجتماعی رابطه منفی و معنا دار 012/0 Plt ، 16/0 دارد بعد وابستگی نیز از متغیر واسطه، تنهایی اجتماعی را به صورت منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 52/0 پیشبینی میکند و با تنهایی رمانتیک نیز رابطهی منفی و معنادار 0001/0 Plt ، 30/0 دارد همانطور که در جدول فوق نشان داده شده است، دیگر متغیرهای پیشبین و واسطه نتوانستهاند احساس تنهایی را به صورت معنادار پیشبینی کنند اکنون نیز برای ارائهی تصویر جامعی از نتایج تحلیلهای آماری، روابط میان متغیرهای پژوهش حاضر، در شکل 4 1 ارائه شده است 4 2 4 بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش در این قسمت به منظور بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش، همبستگی میان این اجزا محاسبه گردیده است جدول 4 7 ماتریس همبستگی بین تعداد فرزندان و اختلاف سنی فرزندان با والدین پدر و مادر به طور جداگانه را با سایر ابعاد متغیرهای پژوهشی نشان میدهد جدول 4 7: ماتریس همبستگی بین عوامل دموگرافیک و متغیرهای مورد پژوهش در کل نمونه ابعاد گفتوشنود همنوایی خودپیروی شایستگی وابستگی احساس شادی تنهایی خانوادگی تنهایی اجتماعی تنهایی رمانتیگ تعداد فرزندان 15/0 14/0 03/0 09/0 05/0 06/0 08/0 04/0 08/0 اختلاف سن با مادر 11/0 01/0 04/0 04/0 09/0 09/0 13/0 08/0 12/0 اختلاف سن با پدر 14/0 06/0 06/0 03/0 04/0 13/0 17/0 05/0 12/0 0001/0 lt p 05/0 lt p همانطور که درجدول فوق قابل مشاهده است، تعداد فرزندان خانواده با گفتوشنود رابطهی منفی و با همنوایی رابطهی مثبت؛ اختلاف سن با مادر با ابعاد گفتوشنود رابطهی منفی و با تنهایی خانوادگی و تنهایی رمانتیک رابطهی مثبت دارند اختلاف سن با پدر نیز با ابعاد احساس تنهایی خانوادگی و رمانتیک رابطهی مثبت و با احساس شادی و گفتوشنود، رابطهی منفی دارد 5 بحث و نتیجهگیری هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی در ارتباط میان الگوهای ارتباط خانوادگی، احساس شادی و احساس تنهایی بود بدین منظور پس از جمعآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه های مربوطه و انجام تحلیلهای آماری، نتایج و یافتهها بر اساس مراحل بارون و کنی 1986، در قسمت پیش گزارش شدند در این قسمت در راستای نتایج به دست آمده، یافتهها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است پس از بحث پیرامون اطلاعات به دست آمده و نتیجهگیری از یافتهها، در آخر به کاربردهای نظری و عملی یافتههای پژوهش اشاره شده و در ادامه پیشنهاداتی در راستای جهت دهی به پژوهشهای آینده داده شده است همچنین به بیان محدودیت در انجام پژوهش در این زمینه پرداخته شده است 5 1 مرحلهی اول: پیشبینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده در مرحله نخست برای بررسی این سؤال که آیا الگوهای اتباطی خانواده میتواند احساس شادی را پیشبینی کند، از رگرسیون چند متغیره استفاده شد گفتو شنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و احساس شادی به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیون شدند بعد گفتوشنود به صورت مثبت و معنادار و همنوایی به صورت منفی و معنادار احساس شادی را پیشبینی میکنند یافتههای این پژوهش در مورد رابطهی الگوهای ارتباطی خانواده و احساس شادی، با تحقیقات انجام شده توسط جوکار و رحیمی 1386، کوئرنر و ماکی 2004، اسمیت، تریاندیس و سواین 1965، کوپر، اوکامورا و گورکا 1992 و کاواماتو 1992 همسو می باشد قبل از بحث در مورد نتایج، باید به این نکته توجه کنیم که از میان تمام اموری که تحت کنترل انسان است؛ خانواده و روابط اجتماعی، مهم ترین عواملی هستند که بر شادکامی افراد تأثیر می گذارند داشتن شبکه ی خانوادگی قوی، کمک کننده ی مهمی برای شادکامی و بهزیستی کلی محسوب می شوند در فصلهای پیشین اینگونه توضیح داده شد که، شادکامی، نوعی ارزشیابی است که فرد از خود و زندگی اش به عمل می آورد و مواردی از قبیل رضایت از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و اضطراب را شامل می شود و جنبه های مختلف آن نیز به شکل شناخت ها و عواطف است همچنین جهت گیری گفت و شنود به معنای میزان تحقق شرایطی در خانواده است که در آن، همه ی اعضای خانواده به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث و تبادل نظر درباره ی طیف وسیعی ازموضوعات تشویق می شوند در خانواده هایی که گفت و شنود و همنوایی بالایی وجود دارد؛ از یک سو علاقه به ارتباط های باز و از سوی دیگر حفظ سلسله مراتب موجود، اهمیت دارند فرزندان این خانواده ها معمولا، برای گفت و شنودهای خانواده ارزش قائل هستند آن ها با عقایدی که در مسیر عقاید و ارزش های والدینشان است هماهنگ می شوند و در برابر چیزهایی که آن ها را از باورهای والدینشان دور می کند، مقاومت می کنند همچنین والدین نیز به تمامی عقاید فرزندان احترام میگذارند و به فرزندان اجازه می دهند به طور مساوی در تصمیم گیری ها شرکت کنند تمامی افراد این خانواده در تصمیم گیری، بیشتر تحت تأثیر عقاید منطقی قرار می گیرند و ضمن احترام به دیدگاه یکدیگر، خودمختار هستند نتایج پژوهش های متفاوت نشان داده بعد گفت و شنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت دارد و تحقیقات دیگری نیز نشان دادهاند که ، شادمانی با روابط خانوادگی، حمایت اجتماعی و عزت نفس در ارتباط مستقیم است پس به نظر منطقی میرسد زمانیکه فرد در عین خودمختار بودن، خود را عضوی از گروه خانواده بداند و احساس ارزشمند بودن کند، احساس شادی بیشتری نیز می کند بروکس1997 نیز میگوید که خانواده به روشهای گوناگون موجب شادمانی فرزندان میگردد از یک سو، خانواده با بهرهگیری از فرزندان در تصمیمگیریها، افزون بر فراهم نمودن فرصت ابراز وجود و استقلال برای آنها، به فضای عاطفی خانواده نیز غنا میبخشد، از سوی دیگر، فرزندان حمایت اجتماعی خانواده را احساس میکنند که پیامد هر دو اینها افزایش رضایت خاطر افراد خانواده است در خانواده های توافق کننده که گفتوشنود بالاتری دارند، نگرشها، ارزشها و عقاید یکسان است، میل به وابستگی وجود دارد، کوشش در پرهیز از کشمکش است و روابط درون خانواده بر ارتباطات بیرون ترجیح داده میشود، اما وجود گفتوشنود و به دنبال آن مسؤلیتپذیری، ساختار حمایتی و رشد عزت نفس و نیز هماهنگی علایق شخصی با علایق خانوادگی موجب رضایت نوجوانان در محیط خانواده میگردد کوئرنر و فیتزپاتریک، a2002 در خانوادههایی با الگوی همنوایی، فرزندان خود را عضوی از خانواده احساس نمیکنند و عقاید و باورهای آنها هیچ نقشی در تصمیمگیریهای خانواده ندارد در نتیجه آنها حس میکنند که از حمایت عاطفی خانواده برخوردار نیستند این مسئله باعث می شود احساس شادی کمتری نسبت به فرزندان خانوادههایی با گفت وشنود بالا، داشته باشند در مجموع میتوان گفت که فرزندان چه در خانواده هایی که الگوی بی قید را دنبال میکنند و چه در وضعیت همنوایی شدید، احساس شادی کمتری را نسبت به خانودههایی که همنوایی متوسط یا گفتوشنودشان بالاست، حس میکنند در مورد احساس تنهایی از رگرسیون چند متغیره استفاده شد گفتو شنود و همنوایی به عنوان متغیر پیشبین و بعد احساس تنهایی خانوادگی، تنهایی اجتماعی و تنهایی رمانتیک که ابعاد احساس تنهایی هستند، هر کدام به طو جداگانه به عنوان متغیر ملاک وارد معادلهی رگرسیون شدند نتایج نشان دادند که جهتگیری گفتوشود میتواند تمامی ابعاد احساس تنهایی را به صورت منفی و معنادار پیشبینی کند جهت گیری همنوایی نیز با تمامی ابعاد احساس تنهایی، رابطهی مثبت و معنادار دارد یافتههای این پژوهش در مورد رابطهی الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تنهایی، با تحقیقات انجام شده توسط خوئینژاد، رجایی و محبراد 1386، کوئرنر و ماکی 2004، دیزلند 2000، لوبدل و پرلمن 1986، شیور و پپلو 1979؛ به نقل از بولاک، 1993، حجت1982، خیر و حسینچاری1381 و همسو می باشد همانگونه که پیش از این گفته شد، احساس تنهایی را می توان نارسایی و ضعف محسوس در روابط بین فردی دانست که به تجربه ی نارضایتی از روابط اجتماعی منجر می شود که مشکلات بسیاری را در پی دارد و به احساس غمگینی، پوچی، تأسف یا حسرت و ناسزگاری با جنبههای مختلف زندگی منتهی می شود در خانوادههایی که جهتگیری گفتوشنود در آنها بالاست، والدین بیشتر در مورد احساسات و عواطفشان صحبت میکنند که فرزندان را به برقراری بیشتر ارتباط ترغیب میکند در این خانواده ها، موضوعات بسیار و گوناگونی مورد بحث قرار میگیرند و احساسات و عقاید تکتک اعضای خانواده مورد توجه قرار میگیرد فردی که در این خانواده رشد میکند، میداند که میتواند تمامی مشکلات و دغدغههای فکری خود را با اعضای خانواده در میان بگذارد و نیازی نیست که بار مشکلات خود را تنهایی به دوش بکشد او همچنین میآموزد که با دیگر افراد جامعه از قبیل دوستان و همکاران خود چگونه ارتباط برقرار کند بنابراین خیلی طبیعی است که جهت گیری گفتوشنود از بروز تنهایی اجتماعی، خانوادگی و رمانتیک جلوگیری کند هرچه گفتوشنود بیشتر باشد، مشکلات ارتباطی کمتر، در نتیجه در برابر احساس تنهایی مقاوم تر میشود از طرف دیگر، در خانوادههایی با همنوایی بالا، فرزندان دچار مشکلات زیادی میشوند که یکی از آنها، احساس تنهایی است در این خانوادهها، فرزندان حق اظهار نظر ندارند و والدین برای احساسات، عقاید وتصمیمات آنها، هیچ ارزشی قائل نمیشوند چنین فردی نمیتواند با دوستان، هم سالان و دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار کند و در نهایت به دلیل مشکل ارتباط، دچار احساس تنهایی میشود به همین دلیل در پژوهش حاضر نیز، جهتگیری همنوایی با تمامی ابعاد احساس تنهایی، رابطهی مثبت و معنادار دارد 5 2 مرحلهی دوم: پیشبینی نیازهای روانشناختی بنیادی بر اساس الگوهای ارتباطی خانواده دومین سؤال پژوهش حاضر چنین بود که آیا الگوهای ارتباطی خانواده، میتواند نیازهای روانشناختی بنیادی را در فرزندان پیشبینی کند؟ نتایج آزمون آماری رگرسیون چندگانه نشان داد که بعد گفت و شنود از الگوهای ارتباطی خانواده توانسته است تمامی ابعاد نیازهای روانشناختی بنیادی یعنی خودپیروی، شایستگی و وابستگی را به صورت مثبت و معنادار پیشبینی کند بعد همنوایی نیز با ابعاد خودپیروی، شایستگی و وابستگی رابطهی منفی و معنادار دارد نتایج و یافتههای این پژوهش در رابطه با سؤال مطرح شده، با تحقیقات انجام شده توسط بروکس 1997، هانگ 1999، لونباخ 2004، ریچی، 1991، کروکنبرگ، جکسون و لنگروک، 1996، گرونلیک، فرودی و بریجز، 1984، ورنر، 2000، کوپر اسمیت، 2002، فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004، مظاهری و سپهری، 1388، ترنر و جانسون، 2003، ماتاناه،2001، کشاورزی، فیروزبخت و فولادچنگ، 1390 و فیتزپاتریک و کوئرنر، 2004 همسو میباشد همانطور که پیشتر نیز گفته شد، : بنابه نظریهی دسی و ریان2002، آدمی سه نیاز اصلی روانشناختی دارد و در صورتی که این نیازها به شکلی مناسب برآورده شوند، فرد احساس مطلوبی خواهد داشت این سه نیاز عبارتند از: الف نیاز به احساس کفایت و شایستگی، ب نیاز به پیوند جویی یا ارتباط با دیگران و ج نیاز به خودمختاری خودمختاری اینگونه تعریف شده است: خود مختاری احساس اختيار و اراده داشتن در انجام كارهاست؛ نوعي تمايل ذاتي براي تجربة رفتاري كه خود شخص آن را ترتیب داده است شلدون و همکاران، 1996 نظریه خود تعیینگری بر این عقیده است که دسته ی مهمی از فرآیندها و تعاملات ناشی از محیط خانواده، به باورها و ادراکات فرزندان که متأثر از باورها و رفتارهای والدین با آن هاست، بر می گردد ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال فرزندان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در فرزندان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری فرزندان نقش بسزایی در خودکارآمدی فرزندان دارد شانک و پاجرز، 1996 در خانوادههایی که والدین از عقاید و احساسات فرزندان حمایت میکنند، فرد احساس کفایت بیشتری در خود احساس میکند و در نتیجهی این عزتنفس، خود پیروی او نیز بیشتر میشود فرد در عین میل به داشتن استقلال فردی، نیازمند خانوادهای است که از استقلال و من حقیقی او حمایت کنند خانوادهای که همنوایی در آن بالاست و افراد حق بیان نطرات خود را ندارند، فرد احساس میکند از شایستگی کافی برای تصمیم گیری برخوردار نیست و برای تصمیمهایش به والدین و دیگران وابسته می شود و خودپیروی او کاهش مییابد در خانوادهای که درهای گفتو شنود به روی تمامی افراد خانواده باز است و فرزندان احساس میکنند میتوانند عقاید خود را بدون هیچگونه استرسی در میان بگذارند و مورد پذیرش والدین قرار میگیرند، احساس کفایت و شایستگی در فرزندان بیشتر می شود در این خانواده ها، فرزندان احساس می کنند که والدینشان آنها و استقلالشان را درک می کنند و برایشان اهمیت قائلند در نتیجه، عزّت نفس آنها رشد می کند پر واضح است که بر عکس این امر در خانوادههایی که بر آن الگوی همنوایی حکمفرمایی میکند، صادق است در این خانوادهها، فرزندان احساس میکنند تصمیمات آنها صحیح نیست و احساس شایستگی و کفایت، به وضوح در آنها کمرنگ می شود تحقیقات نشان داده که خانواده هایی با گفت وشنود بالا معمولاً ارتباطی باز ایجاد می کنند آن ها مخالفت ها و ابراز احساسات را تشویق می کنند که این کار، افزایش عزّت نفس و لذت از ایجاد ارتباطات وسیع با دیگران و درگیر شدن در ارتباطات و تعلق خاطر به بودن در جمع را به دنبال دارد در مقابل در خانواده های با جهت گیری همنوایی بالا، از ارتباطات باز اجتناب می کنند و فرزندان در این خانواده ها از ارتباط با دیگران اجتناب می کنند 5 3 مرحلهی سوم: پیش بینی احساس شادی و احساس تنهایی بر اساس نیازهای روانشناختی بنیادی با کنترل الگوهای ارتباطی خانواده نقش واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی سومین سؤال پژوهش حاضر چنین بود که آیا الگوهای ارتباطی خانواده، میتواند احساس شادی و تنهایی را در فرزندان با واسطهگری نیازهای روانشناختی بنیادی پیشبینی کند؟ نتایج آزمون آماری رگرسیون چندگانه نشان داد که با وارد شدن متغیر واسطهای نیازهای بنیادی روانشناختی، بعد گفتوشنود به طور مثبت و معنادار احساس شادی، و بهطور منفی و معنادار احساس تنهایی خانوادگی را پیشبینی کرد بعد همنوایی نیز به صورت مثبت و معناداری تنهایی خانوادگی و تنهایی اجتماعی را پیشبینی کرد علاوه بر این، نتایج حاکی از کاهش بتا در بعد گفتوشنود و همنوایی از مرحلهي اول به مرحلهي سوم است این موضوع نشان دهندهي آن است که متغیر نیازهای روانشناختی بنیادی، نقش واسطهگری بخشی یا نسبی را بین بعد گفتو شنود و همنوایی از الگوهای ارتباطی خانواده و احساس شادی و تنهایی ایفا میکند همچنین، ابعاد شایستگی و وابستگی، احساس شادی را به صورت معنادار و مثبت پیشبینی کردند و ابعاد خودپیروی و وابستگی با تنهایی اجتماعی رابطهی منفی و معنادار؛ و وابستگی با تنهایی رمانتیک رابطهی منفی و معنادار، دارند نتایج و یافتههای این پژوهش در رابطه با سؤال مطرح شده، با تحقیقات انجام شده توسط گینزبرگ و برنشتاین؛ به نقل از استرایت، نیتزل، سیرز و هوک،2001 ، شانک و پاجیرز 1996، هانگ 1999، کوروش نیا و لطیفیان 1390، وی، شافی، یانگ و زاکالیک 2005 و دسی و ریان 2000 همسو میباشد اما با نتیجه تحقیق کوئرنر و فیتز پاتریک 1997، همسو نیست همانطور که پیشتر گفته شد، محیطی که با حمایت خود، زمینه ی ارضای نیازهای بنیادی را فراهم کند، باعث لذّت بردن از اعمال و در نتیجه تنظیم خود مختار رفتار می گردد گانیه، 2003 شلدون و الیوت185 و کسر 2001، معتقدند که ارضای نیاز ها شرایط لازم را برای رشد روان شناختی، انسجام یافتگی و بهزیستی شخص فراهم می کنند و زیر بنای گستره ی وسیعی از رفتارهای ما را تبیین می کنند گرونلینک، ریان و دسی، 1991 اعتقاد دارند، حمایت والدین از خودمختاری و استقلال کودکان در گفت وگو ها و اقدامات مشترک آنها، به خودمختاری در کودکان می انجامد و برای آنها، پیامدهای مثبتی در پی دارد پذیرش والدین، دادن فرصت انتخاب، تنوع تکالیف، داشتن تجارب، درگیری والدین و حمایت آنها از خودمختاری کودکان نقش بسزایی در خودکارآمدی و احساس کفایت کودکان دارد حمایت والدین، ابزار مهمی برای رشد احساس کفایت و شایستگی شخصی است همان طور که پیشبینی میشد، بعد گفتو شنود توانست تنهایی خانوادگی را به طور منفی و شادی را به صورت مثبت پیشبینی کند این یافتهها با نتایج کوئرنر و فیتزپاتریک 2002، هماهنگ است او میگوید فرزندانی که در خانوادههایی با الگوی گفتوشنود بالا رشد میکنند، مهارتهای ارتباطی بهتری دارند که باعث میشود درباره نقشها، انتظارات، عقاید و احساسات خود با دیگران گفتوگو کنند آنها در عین حال که خانواده و حمایتشان را در کنار خود حس میکنند، مهارت ارتباطیشان اجازه میدهد خود را کارآمدتر تصور کنند و در موقعیتهای مختلف تصمیمات مناسبی اتخاذ کنند همهی اینها با عث میشود او کمتر دستخوش عواطف منفی مثل احساس تنهایی شود و بهزیستی و شادی بیشتری را تجربه نماید در این پژوهش، همنوایی با احساس تنهایی خانوادگی و اجتماعی رابطهی مثبت داشت اما در تحقیق کوئرنر و فیتزپاتریک 1997، بین همنوایی خانواده و عواطف منفی در فرزندان آمریکایی رابطهای دیده نشده است این موضوع را شاید بتوان با تفاوت فرهنگی بین جامعه ما و آمریکا توجیه کرد فرهنگ هر جامعه بر خانواده و روابط بین فردی تأثیر بسزایی دارد ما در فرهنگی زندگی میکنیم که برای ارتباطات جمعی ارزش زیادی قائل است در حالی که در کشوری مثل آمریکا، تأکید بر فرد گرا بودن است کسی که در جامعهای فردگرا رشد یافته، برای افکار و عقاید و احساسات خودش بیشتر از عقاید جمع اهمّیّت قائل است در حالی که در فرهنگهای جمعگرا، بر عقاید و نظرات گروه تأکید میکنند پس فرزند ایرانی که در خانوادهای با همنوایی بالا رشد میکند، مجبور به اطاعت از والدینش است و این امر باعث میشود از عقاید خودش دور شود، به عبارتی از من دلخواهش دور میشود و به من دلخواه دیگران تبدیل میشود همهی اینها باعث میشود عزّت نفس و احساس شایستگی او کمرنگ شده و نتواند با دیگران ارتباط خوبی برقرار کند و عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او بالا بگیرد همانطور که در نتایج دیدیم احساس شایستگی و توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران، با شادی رابطهی مثبت داشت این نتیجه مؤید این نکته است که اگر فرد بتواند خود واقعی و دلخواهش را به نمایش بگذارد، به عبارتی در خانوادهای باشد که این توانایی را از او سلب نکند، رابطهی بیشتر و بهتری را میتواند با دیگران برقرار کند، استقلال و خود مختاری بیشتری را تجربه میکند و احساس شایستگی و عزّت نفس حاصل شده از آن باعث میشود احساسات مثبت او مثل شادی بیشتر شود و بهزیستی بیشتری را تجربه نماید 5 4 بررسی ارتباط عوامل دموگرافیک با متغیرهای پژوهش برای پاسخ به این سؤال که آیا تعداد فرزندان و اختلاف سن فرزندان با والدینشان با متغیرهای پژوهش حاضر ارتباط دارد از روش همبستگی استفاده شد که نتایج نشان داد تعداد فرزندان خانواده با گفتوشنود رابطهی منفی و با همنوایی رابطهی مثبت؛ اختلاف سن با مادر با ابعاد گفتوشنود رابطهی منفی و با تنهایی خانوادگی و تنهایی رمانتیک رابطهی مثبت دارند اختلاف سن با پدر نیز با ابعاد گفتوشنود، احساس تنهایی خانوادگی و رمانتیک رایطهی مثبت و با احساس شادی رابطهی منفی دارد نتایج این یافتهها با نتایج پژوهشهای کشاورز، مولوی و کلانتری 1387، شاکریان 1388 و چنگ و فوراهام 2003 همسو بود در توجیه رابطهی منفی تعداد فرزندان با گفتوشنود و رابطهِ مثبت آن با همنوایی شاید بتوان گفت که تعداد فرزندان بیشتر، با افزایش تعارضات و چالشها همراه است و وقت کمتری در اختیار هر فرد برای بیان احساسات و عقایدش گذاشته میشود هر چه تعداد افراد بیشتر باشد، تنوع و گوناگونی عقاید نیز بیشتر میشود؛ و فرد برای پرهیز از کشمکش و بحثهای احتمالی ترجیح میدهد عقاید اطرافیان را بی هیچ چون و چرا بپذیرد پس اگر در خانوادهای تعداد فرزندان کمتر باشد، احتمالا والدین زمان کمتری برای پرداختن به عقاید و احساسات فرزندان دارند دلیل دیگری که میتوان برای این رابطه آورد این است که هرچه تعداد افراد بیشتر باشد، خواستها و تنوع آنها بیشتر خواهد بود که توجه و عمل کردن به تمامی آنها کاری بس دشوار است و والدین ترجیح می دهند با توجه به نظر خود و امکانات موجود خانواده عمل کنند نتیجهی جالب توجهی که در این پژوهش حاصل شد، رابطهی منفی اختلاف سن فرزند با پدر با احساس شادی بود؛ در صورتی که احساس شادی با مادر رابطه نداشت در اکثر پژوهشها، محققین به نقش مادر بیشتر از نقش پدر توجه کردهاند، در افکار معمول مردم نیز نقش مادر پررنگتر از نقش پدر در نظر گرفته میشود؛ اما در این پژوهش میبینیم که نقش پدر نه تنها کمتر نیست بلکه تأثیری تعیین کننده دارد دلیل این رابطه شاید این باشد که در حالت معمول، ابراز احساسات در مردان و پدران زیاد نیست و فرزندان با پدرشان کمتر رابطهی احساسی دارند، در این صورت اگر اختلاف سن آنها بیشتر شود، احساس صمیمیت کمرنگتر شده و از نظر احساسی و عاطفی از هم دور تر میشوند که باعث میشود احساس شادی کمتری داشته باشند دلیل این دورتر شدن پدر از فرزند، شاید در رابطهِ منفی اختلاف سن آنها با گفتوشنود نهفته باشد وقتی سن پدر بالاتر باشد، احتمالا درک کمتری از عقاید و احساسات فرزندان خود دارد که باعث میشود نتواند عقاید فرزندان خود را در همهی امور دخالت دهد و حوصلهی کمتری نیز برای چالشها و تعارضات دارد که نتیجه آن، اطاعت دیگران از او میشود در این خانوادهها وقتی فرزندان زمان کمتری دارند تا با پدر خانواده رابطه ی احساسی و عقیدتی داشته باشند، مجبور به اطاعت میشوند که باعث خواهد شد که عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او رشد کند و شادکامی کمتری را احساس کند با افزایش اختلاف سن مادر، توان کمتری برای مادر در برقراری ارتباط با فرزند وجود دارد بدین ترتیب او نیز مانند پدر احتمالا توانایی پذیرش و درک عقاید جدید را از دست میدهد و نمیتواند برای عقاید جدیدی که فرزندش ابراز میکند اهمیت قائل شود در نتیجه گفتوشنود به شدت کاهش پیدا میکند و فرزند احساس میکند نظراتش ارزشی ندارند و کسی را در خانواده ندارد که او را به درستی درک کند توانایی ارتباط با دیگران را از دست میدهد و عواطف منفی مثل احساس تنهایی در او بالا میگیرد 5 5 کاربردهای نظری و عملی پژوهش حاضر، به بررسی نقش متغیر الگوهای ارتباطی خانواده در پیشبینی میزان احساس تنهایی و احساس شادی فرزندان با واسطهگری نیازهای روان شناختی بنیادی پرداخته است و نتایج این تحقیق حاکی از آن است که هر دو متغیر در پیشبینی متغیر های احساس تنهایی و احساس شادی نقشی اساسی را ایفا میکنند از وظایف کارشناسان علوم تربیتی، روان شناسی و به عبارتی آموزش و پرورش و حتی رسانه ها است تا به وسیله برگزاری کارگاههای آموزشی و آموزش به والدین فعلی، والدین آینده و فرزندان، روشهای صحیح گفتو شنود را در رگهای جامعه تزریق کنند تا افراد روابطی بازتر، گسترده تر و بهتر داشته باشند و در نتیجه این ارتباطات، نیاز به تعلق داشتن به دیگران در آن ها ارضا شود؛ در عین حال از احساس استقلال شخصی، قدرت تصمیم گیری، احساس شایستگی و کفایت برخورداد گردند همه اینها باعث می شود از عواطفی منفی از جمله احساس تنهایی، اضطراب و افسردگی دوری کرده و عزّتنفس و بهزیستی بیشتری را تجربه کنند فقط در صورت داشتن این آموزش هاست که می توانیم از جامعه ای شاد و سالم بهره مند شویم پس با برگزاری کارگاههای آموزشی و علمی برای والدین، میتوان بر نقش گفتوشنود در خانواده تأکید کرد و به آنها آموزش داد که با حمایت از تصمیمات فرزندانشان، میتوانند در ارضای نیازهای اساسی فرزندان مؤثر باشند و فرزندانی با سلامت روان بیشتر داشته باشند 5 6 محدودیتها ازجمله محدودیتهای این پژوهش عبارتند از: 1 کم بودن تعداد افرادی که در کل نمونه تک فرزند بودند 5 7 پیشنهادها با توجه به نتایج و یافتههای به دست آمده از پژوهش حاضر میتوان مواردی را به عنوان توصیههای پژوهشی به علاقهمندان کار در حوزهي پژوهش مربوطه ارائه نمود 1 انجام این پژوهش در دانشآموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان برای تعمیم نتایج با اطمینان بیشتر 2 انجام پژوهش بین افراد تک فرزند 3 انجام پژوهش بین افرادی که اختلاف سنی بیشتر از حد معمول حدی که برای سلامت جسمی و روانی فرزند خطرناک تشخیص داده شده است، با والدین خود دارند الف منابع فارسی آقامحمدیان و حسینی، مهرداد 1384 روانشناسی بلوغ و نوجوانی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی البرزی، شهلا؛ البرزی، محبوبه 1385 بررسی رابطه خودمختاری و کیفیّت زندگی در دانشجویان استعدادهای درخشان دانشگاه شیراز مجله روانشناسی، شماره ی3، سال دهم، صص322 334 بولتون، رابرت 1383 روانشناسی روابط انسانی ترجمه ی حمیدرضا سهرابی، تهران: رشد چاپ دوم جوکار، بهرام؛ رحیمی، مهدی 1386 بررسی تاثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان شهر شیراز مجله ی اندیشه و رفتار، سال چهارم، شماره 13، صص 6 22 چلبي، مسعود، و اميركافي، مهدي1383 تحليل چند سطحي انزواي اجتماعی مجله جامعه شناسي ايران، سال پنجم، شماره 2، صص 3 31 حسین چاری، مسعود و کیانی، رسول 1387 رابطه ی برخی متغیرهای جمعیت شناختی با خودکارآمدی دانش آموزان در تعامل اجتماعی با همسالان مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره ی 2، صص 184 191 خوئی نژاد، غلام رضا؛ رجایی، علیرضا؛ محب راد، تکتم 1386 رابطه سبک های فرزندپروری ادراک شده با احساس تنهایی نوجوانان دختر دانش و پژوهش در روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، شماره سی و چهارم، صص 75 92 خیّر، محمد؛ حسین چاری، مسعود 1381 بررسی کارآیی یک مقیاس برای سنجش احساس تنهایی در دانش آموزان دوره راهنمایی مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره ی 1، دوره ی نوزدهم، صص 46 59 خیّر، محمد؛ رحیمی، مهدی 1386 رابطه ی الگوهای ارتباطی خانواده و کیفیت زندگی دانش آموزان دوره ی متوسطه شیراز مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی، سال دهم، شماره 1، صص 6 25 رحیم زاده، سوسن؛ بیات، مریم؛ اناری، آسیه 1388 احساس تنهایی و خوداثربخشی اجتماعی در نوجوانان روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، سال ششم، شماره 22، صص 87 96 زرندي، عليرضا a1385رابطه پنج عامل شخصيت و خودشناسي انسجامي با رهبري تحولگرا و عملکرد مديران پايان نامه کارشناسي ارشد در روانشناسي، دانشگاه تهران سامانی، سیامک1387 تهیه و طراحی مقیاس فرآیندهای خانوادگی برای خانواده های ایرانی مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره 2، صص 162 168 سلیمی، عظیمه 1387 بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خودپنداره ی تحصیلی با واسطه گری تأیید والدین پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز شاکریان، عطا 1388 بررسی عوامل موثر در رضامندی زناشویی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، دوره چهاردهم، صص 40 49 شولتز، دوآن و شولتز، آلن 1384 نظریه های شخصیت ترجمه یحیی سید محمدی تهران صص 74 عناصری، مهریار 1386 رابطه بین سلامت روان و شادکامی بین دانشجویان دختر و پسر مجله اندیشه و رفتار، دوره دوم، شماره 6، صص 75 84 کار، آلان 1385 روانشناسی مثبت، ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند، تهران، نشر سخن کشاورز، امیر؛ مولوی، حسین و کلانتری، مهرداد 1387 رابطه بین سرزندگی و ویژگی های جمعیت شناختی با شادکامی در مردم شهر اصفهان مطالعات روان شناختی دانشکده ی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهراء، دوره چهارم، شماره4، صص 45 64 کشاورز، امیر؛ وفاییان، محبوبه 1386 بررسی عوامل تأثیرگذار بر میزان شادکامی روانشناسی کاربردی، دوره دوم، شماره 5، صص 51 62 کشاورزی، سمیه؛ فیروزبخت، سمیرا و فولادچنگ، محبوبه 1390 بررسی ادراک جهت گیری هدف والدین و الگوی ارتباط خانواده در جهت گیری هدف دانش آموزان خانواده پژوهی، سال هفتم، شماره 28، صص 436 477 کوروش نیا، مریم 1385 بررسی تأثیر ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده بر میزان سازگاری روانی فرزندان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز کوروش نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی 1386 بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان فصلنامه ی خانواده پژوهی، سال سوم، شماره 10، صص 587 600 کوروش نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی 1390 بررسي رابطه بين ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگي دانشگاهي و گرايش هاي تفكر انتقادي دانشجويان با واسطه گري ارضاي نيازهاي روان شناختي پايه فصل نامه خانواده پژوهی، شماره 28، صص 493 518 مظاهری، محمد علی؛ سپهری، صفورا 1388 الگوهای ارتباطی خانواده و متغیرهای شخصیتی در دانشجویان روان شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی، سال ششم، شماره 22، صص 141 150 نصوحی، محمود؛ احمدی، احمد و عابدی، محمدرضا 1383 رابطه بین میزان شادکامی و عوامل آموزشگاهی دانش آموزان دبیرستانی دانش و پژوهش در روانشناسی، شماره 19، صص 33 50 واحدی، شهرام؛ فتح آبادی، جلیل، اکبری، سونیا 1389 الگوی میانجی احساس تنهایی و اجنماعی، بهزیستی معنوی، فاصله اجتماعی و افسردگی دانشجویان دختر فصل نامه روانشناسی کاربردی، سال چهارم، شماره 16، صص 7 24 ب منابع انگلیسی Alen J P Hausser S P Bell K L amp Oconner P 1994 Longitudinal study of autonomy and relatedness in adolescents family interaction at predictors of adolescent ego development and self esteem Child Development 65 179 194 Argyle M 2001a Causes and correlates of happiness In DKahenman E Diener amp N Schwarz Well Eds The foundation of hedonic psychology pp 353 373 New York: Russell Sage Foundation Argyle M 2001b Personality self esteem and demographic predictions of happiness and depression In HCheng amp A Farnham Eds The Psychological of Happiness London: Rutledge Argyle M 2001c The Psychology of Happiness Rev ed East Sussex Argyle M 2001d The psychology of Happiness London Rutledge Argyle M amp Lu L 1991 The happiness of extroverts Journal of Personality and Individual Differences 11 1011 1017 Argyle M Martin M Lu L 1995 Testing for stress amp Happiness: the role of rote social amp cognitive factors In CD Spilberger amp IG Sarason Eds Stress amp Emotion Washington DC: Taylor amp Francis Asher S R amp Coie J D Eds 1990 Peer rejection in childhood New York: Cambridge University Press Asher S R amp Paquette J A 2003 Loneliness and peer relation in childhood Current Directions in Psychological Science 12 3 75 78 Berlin L J Cassidy J amp Belsky J 1995 Loneliness in young children and infant mother attachment: A longitudinal study Merill Palmer Quarterly 4191 103 Boivin M amp Hymel S 1997 Peer experiences and social self perception: A sequential model Developmental Psychology 33:135–145 Brooks Jane B 1997 Parenting second edition Mountain View Mayfield Brown E 1997 Self disclosure social anxiety and symptomatology in rape survivors: the effect of cognitive and emotional processing Dissertation Victim International: the science and Engineering 57 10 B: 6559 Bullock J R 1998 Children’s Loneliness and their relationships with family and peers Family ralations Vol 42 pp 46 49 Cassidy J Asher SR 1992 Loneliness and peer relations in young children Child Development Vol 63 pp 350 365 Chamorro Premuzic T Bennett E amp Furnham A 2007 The happy personality: Mediational role of trait emotional intelligence Personality and Individual Differences Volum 42 Pages 1633 1639 Cheng H amp Furaham A 2003 Personality self esteem and demographic predictions of happiness and depression Personality and Individual Difference 34 921 942 Clarck R D amp Shields G 1997 Family communication and Delinquency Academic Search Premier 32 125 Coburn K L amp Treeger M L 2003 Letting go: A parents’ guide to understanding the college years 4th ed New York: HarperCollins Cooper H Okamura L amp Gurka V 1992 Social activity and subjective well being Personality and Individual Differences 13 573 583 Elwood T D amp Schrader D C Coopersmith S 1967 Parental characteristics relatedto self esteem In The antecedents of selfesteem chap 6 pp 96 117 San Francisco: Freeman Coopersmith S 2002 Self esteem Inventories Manual Mind Garden Inc Crane R M 2005 Social distance and loneliness as they related to headphones used with portable audio technology Unpublished MA dissertation Faculty of Humboldt State University Psychology and Counseling pp5 12 De Jong Gierveld J 1987 Developing and testing a model of loneliness Journal of Psychology and Social Psychology 53: 119 128 Deci E L amp Ryan R M 1985 Intrinsic motivation and self determination in human behavior New York: Plenum Press Deci E L amp Ryan R M 2000 The “What” and “Why” of goal pursuits: Human needs and the self determination of behavior Psychological Inquiry 11 227 268 Deslandes R 2000 Direction of influence between parenting style and parental involvement in schooling practices and students’ autonomy: A short term longitudinal design Retrieved November 13 2001 from : http://orders edrs Com/ members /spcfmANED 441586 Diener، E 2002 Frequently Asked question FAQ’S about subjective well being Happiness and life satisfaction A printer for report and new comers http://www/spsychuivcedu/ ediener/faghtml Diener E amp Diener M 1995 Factors predicting the subjective well – being of nations Journal of Personality and Social Psychology 69 851 – 864 Diener E amp Lucas R 1999 Personality and subjective well being In E Kahneman E Diener and N Schwartz eds Well being : The Foundations of Hedonic Psychology New York : Russell Sage Foundation Diener E amp Lucas R E 2000 Subjective well being running Head: Emotional well being Chapter in MLewis amp J M Haviland Eds 2000 handbook of Emotions 2ndEd New York: Guilford PP 325 337 Diener E Sandvik E Povot W amp Fujita F 1992 Extraversion and subjective well being in a US national probability sample Journal of Resaerch in Personality 26 pp 205 215 Dill J Anderson CA 1999 Loneliness shyness and depression: the etiology and interrelationships of everyday problems in living In T Joiner amp J C Coyne Eds The interactional nature of depression: Advances in interpersonal Approaches pp 93–125 Washington DC: American Psychological Association DiTommasso E Brannen Mc Nulty C Ross L Burgess M 2003 Attachment styles social skills and loneliness in young Adults Personality and Individual Diffrences Vol 35 pp 303 312 DiTommasso E Brannen C amp Best LA 2004 Measurement and validity characteristics of the short version of the social and emotional loneliness scale for adults Educational and Psychological Measurement Vol 64 No 1 pp 99 119 Dowar G 2002 Religious studies: Philosophy and ethics Oxford: Oxford University press Elhageen AAM 2004 Effect of Interaction between Parental Treatment Styles and Peer Relations in Classroom on the Feelings of Loneliness among Deaf Children in Egyptian Schools dissertation Eberhard karls university Fitzpatrick M A amp Koerner F S 2004 “Family communication schema effect on children’s resiliency running head”: Family communication schemata |
1 |
|
Absolutely Turkey gave a stern warning to America if Washington imposed |
1 |
|
The Inn at Little Washington: A Magnificent Obsession |
1 |
|
Atlantic 10 quartet: George Washington George Mason VCU and Richmond previews |
1 |
|
Washington DC mayor replies Donald Trump on ‘greet them with vicious dogs’ tweet |
1 |
|
Independent Journalist · Washington Times Communities · December 2011 to 2014 · Dallas Texas |
1 |
